اکلیل کوهی که به رزماری هم معروف است، یک گیاه علفی و دائمی است. این گیاه دارای ساقه‌ای چوبی به طول نیم تا یک متر است و برگ‌های سبز، دائمی و خوشبویی دارد که باریک، دراز و نوک تیز هستند و به شکل متقابل روی ساقه قرار گرفته‌اند.
سطح بالایی برگ‌ها سبز رنگ است و سطح پایینی به خاطر وجود کرک‌ها سبز مایل به سفیدی دارد. گل‌های این گیاه کوچک و به رنگ آبی روشن بوده و در کنار برگ‌ها می‌روید. قسمت‌های مورد استفاده از این گیاه شامل برگ‌ها و سرشاخه‌های گل‌دار آن می‌شود و اسانس آن از بخش هوایی گیاه به دست می‌آید.
تاریخچه
رزماری یکی از چاشنی‌های پرمصرف در آشپزی است. مردم بر این باورند که این گیاه فقط در باغ‌هایی رشد می‌کند که صاحبان آنها دلسوز و مرتب هستند. در طب سنتی، رزماری به عنوان یک درمان برای متوقف کردن خونریزی، تقویت کننده، ضدنفخ و ضداسپاسم استفاده می‌شود.
عصاره و روغن بدست آمده از این گیاه، برای سقط جنین و افزایش خونریزی در دوران قاعدگی مصرف می‌شود. همچنین، استفاده از عصاره رزماری در محصولات آرایشی رایج است و تحقیقات نشان می‌دهند که این عصاره می‌تواند به رشد مو و جلوگیری از کچلی کمک کند.
گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهد که از رزماری به عنوان یک گیاه دارویی از گذشته‌های دور برای تقویت حافظه و فعالیت‌های مغزی استفاده می‌کرده‌اند.
منبع جغرافیایی
اکلیل کوهی گیاهی بومی نواحی مدیترانه است، اما در نقاط مختلف جهان کشت می‌شود. این گیاه از کشورهایی مثل اسپانیا، مراکش، یوگسلاوی سابق و تونس صادر می‌شود.
ترکیبات مهم
مهم‌ترین ترکیب این گیاه حدود 1.5 تا 2.5 درصد اسانس است. اسانس رزماری شامل موادی چون بورنئول، لیمونن، کامفن و غیره است و ترکیبات آن بستگی به محل و شرایط کشت دارد. ترکیبات دیگر آن شامل اسیدهای فنلی مانند اسید روزماریک و اسید کافئیک می‌باشد.
تحقیقات نشان داده‌اند که این گیاه خاصیت ضدسرطانی دارد و اسید کارنوزیک موجود در آن نیز خاصیتی قوی در برابر ویروس ایدز (HIV) دارد.
علاوه بر این، فلاوونوئیدها، سالیسیلات و ترکیبات تلخ دی ترپنی از دیگر اجزای تشکیل دهنده این گیاه هستند.
با خواص درمانی رزماری یا اکلیل کوهی بیشتر آشنا شویم.
اثرات مهم
مصارف داخلی
* این گیاه به بهبود عملکرد معده کمک می‌کند، فرآیند هضم را تحریک می‌کند و باعث ترشح صفرا می‌شود.
* چندین تحقیق نشان داده‌اند که رزماری خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد که از چای سبز کمتر و از ویتامین E بیشتر است.
* تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که این گیاه می‌تواند اسپاسم عضلات صاف و قلب را کاهش دهد، استرس را کاهش دهد، سردرد را تسکین دهد، و برای درمان آسم و برونشیت مفید است.
* خاصیت ضدسرطانی این گیاه نیز در بسیاری از تحقیقات تایید شده است و اسید کارنوزیک آن خاصیت قوی در برابر ویروس ایدز (HIV) دارد.
* اسانس رزماری که اصلی‌ترین ترکیب این گیاه است، خاصیت ضد میکروب، ضد ویروس و ضد قارچ دارد.
* اضافه کردن چند برگ رزماری به غذاهای گوشتی کمک می‌کند هضم غذا سریع‌تر شود.
* یکی از کاربردهای اصلی رزماری به عنوان نگهدارنده و ضد اکسیدان در تولید لیکور و صنایع فرآوری گوشت و چربی است.
* محققان دریافته‌اند که این گیاه می‌تواند هورمون‌های استروژن را که باعث سرطان سینه می‌شوند غیرفعال بگرداند.
* عصاره این گیاه می‌تواند از مواد تشکیل‌دهنده سلول‌های پوست محافظت کند.
“`html
از بروز آسیب‌های پوستی مربوط به سن مانند چین و چروک جلوگیری می‌کند.
* مصرف منظم عصاره رزماری به بهبود عملکرد کلیه کمک می‌کند، باعث افزایش جریان ادرار می‌شود و مواد معدنی مهمی مانند سدیم و پتاسیم را در بدن نگه می‌دارد.
* به دلیل خاصیت ضدباکتریایی این گیاه، می‌توانید پارچه‌ای را که با چای رزماری خیس شده است به زیر بغل بمالید تا بوی بد را از بین ببرد.
* برای اینکه فردی به هوش بیاید، می‌توانید پارچه‌ای که به چند قطره روغن رزماری آغشته شده را جلوی بینی او قرار دهید.
* رزماری باعث افزایش گردش خون به مغز و سر می‌شود.
* این گیاه سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و ورم را کاهش می‌دهد.
* روغن رزماری خاصیت ضدعفونی کننده دارد و می‌توان آن را به عنوان دهان‌شو برای رفع بوی نامطبوع دهان استفاده کرد.
* ماساژ پوست با این روغن به تقویت پوست کمک کرده و خشکی آن را کاهش می‌دهد.
مصارف موضعی
در پمادها و لوسیون‌ها به عنوان ضد درد و مسکن برای روماتیسم و تسکین درد ماهیچه‌ها استفاده می‌شود.
همچنین محلول‌های آن به صورت حمام برای تحریک گردش خون مؤثر هستند.
در طب سنتی، از محلول‌های موضعی آن برای درمان اگزما و زخم‌ها نیز استفاده می‌شود. رزماری خاصیت حشره‌کشی هم دارد.
طریقه و مقدار مصرف
تهیه چای: به 5-2 گرم از گیاه خرد شده (برگ‌ها و سرشاخه‌های گل‌دار) یک لیوان آب جوش اضافه کنید و بعد از 15 دقیقه آن را صاف کنید و بنوشید.
تهیه محلول حمام: به 50 گرم از گیاه خرد شده (برگ‌ها و سرشاخه‌های گل‌دار) یک لیتر آب اضافه کرده و به مدت 10-5 دقیقه بجوشانید.
سپس به مدت 30-15 دقیقه به حال خود بگذارید. بعد محلول را صاف کرده و به آب وان حمام اضافه کنید.
همچنین می‌توانید محلول صاف شده را بر روی بدن بمالید یا برای تقویت موها بر روی سر بریزید و به مدت چند دقیقه پوست سر را ماساژ دهید.
این کار باعث تحریک گردش خون در پوست شده و به تقویت مو و جلوگیری از ریزش آن کمک می‌کند.
داروهای گیاهی
داروهای گیاهی تهیه شده از رزماری دو گروه دارند. یک گروه شامل اسانس رزماری است که در پمادها، لوسیون‌ها، کرم‌ها و روغن‌های حمام و ماساژ استفاده می‌شود. گروه دیگر شامل عصاره هیدروالکلی است که به صورت محلول‌های خوراکی به عنوان ضد نفخ و تقویت‌کننده معده به کار می‌رود.
مهم‌ترین اثرات گزارش شده اکلیل کوهی
این گیاه دارای خاصیت سقط جنین، ضد درد، ضد آلزایمر، ضد آریتمی، ضد باکتری، ضد آترواسکلروز، ضد سرطان، ضد شکنندگی عروق، ضد تشنج، ضد ورم، ضد موژن، ضد اکسیدان، ضد سم، ضد پروستاگلاندین، ضد تب، ضد عفونی‌کننده، ضد اسپاسم، ضد ویروس، ضد نفخ، ضد قارچ، حشره‌کش، معرق، محرک، هضم‌کننده، ادرارآور، قاعده‌آور، و محافظ کبد و مقوی معده می‌باشد.
نکات قابل توجه
1- گیاه اکلیل کوهی به دلیل کهنه شدن اسانس خود خواصش را از دست می‌دهد، بنابراین بهتر است از گیاهان خشک اما تازه استفاده کنید. هرچه بوی آن قوی‌تر باشد بهتر است.
2- برای خشک کردن گیاه باید آن را در سایه قرار دهید تا از هدررفت اسانس آن در گرما جلوگیری شود.
3- برای نگه‌داری گیاه بهتر است…
“`
استفاده از روغن رزماری به شکل بهتر در ظروف فلزی یا شیشه‌ای توصیه می‌شود.
ماساژ مرتب پوست با این روغن به تقویت پوست کمک کرده و خشکی آن را نیز از بین می‌برد.
4- یک تحقیق که در سال 1380 توسط صالحی سورمقی و تیمش در دانشکده داروسازی تهران انجام شد، نشان داد که ترکیبات اصلی روغن رزماری در تهران شامل Verbenone با 24 درصد، a-pinene با 18.5 درصد، Cineol حدود 11.5 درصد، Camphor با 3 درصد، Borneol با 7 درصد و Terpineol a- با 4 درصد می‌باشد.
5- در این تحقیقات معلوم شد که اسانس رزماری ایرانی از نظر کیفیت نسبت به انواع مشابه در کشورهای ترکیه، کوبا، اسپانیا، ایتالیا و الجزایر خوب است. همچنین مشخص شد اسانس کوبا و اسپانیا شباهت دارند، در حالی که اسانس‌های ترکیه و الجزایر نیز به هم نزدیک هستند، و اسانس رزماری ایران با این چهار کشور تفاوت زیادی دارد که ممکن است به شرایط آب و هوایی و جغرافیایی خاص ایران مرتبط باشد.
بوییدن گیاهان می‌تواند به بیمارانی کمک کند تا داروهای خود را به موقع مصرف کنند و همچنین به افرادی که فراموشکار هستند، کمک کند تا تولد دوستانشان را به یاد بیاورند.
مطالعات نشان داده است که بوییدن روغن رزماری می‌تواند شانس به خاطر آوردن کارهایی که باید در آینده انجام شود را 60 تا 75 درصد بیشتر کند در مقایسه با افرادی که این روغن را استشمام نکرده‌اند. سایر تحقیقات نیز نشان داده‌اند که این روغن می‌تواند سطح هوشیاری را بالا ببرد و به تقویت یادگیری کمک کند. ارتباط رزماری با حافظه از مدت‌ها پیش مطرح است، به طوری که شکسپیر در نمایشنامه هملت نیز به این موضوع اشاره کرده است. در علم پزشکی معاصر، از روغن رزماری به عنوان یک مسکن خفیف و برای مشکلات هاضمه و میگرن استفاده می‌شود.
یک تیم از روانشناسان دانشگاه نورثومبریا در نیوکاسل بریتانیا، اثرات روغن رزماری را بررسی کردند. دکتر مارک ماس که قرار است نتایج این تحقیق را در یک همایش علمی ارائه دهد، گفت: “مزایای استفاده از عطرها با تحقیقات علمی مشخص می‌شوند.”
او افزود: “در این تحقیق، ما بیشتر بر روی حافظه مربوط به آینده تمرکز کردیم، که به توانایی یادآوری کارهایی که قرار است در آینده انجام شوند مربوط می‌شود. این مهارت برای زندگی روزمره بسیار مهم است.”
روغن رزماری در اتاقی آزمایش شد که یک دستگاه خوشبو کننده هوا قبل از ورود داوطلبان روشن شده بود. 66 نفر در این تحقیق شرکت کردند که به صورت تصادفی در دو اتاق با و بدون رایحه رزماری قرار گرفتند.
در هر اتاق، شرکت‌کنندگان یک آزمایش حافظه مربوط به آینده را انجام دادند که شامل مخفی کردن اشیاء و درخواست پیدا کردن آنها در پایان جلسه بود. همه شرکت‌کنندگان بزرگسال و سالم بودند.
نتایج نشان داد که افرادی که در اتاق با عطر رزماری بودند، عملکرد بهتری در آزمون‌های حافظه نسبت به افرادی داشتند که در اتاق بدون عطر بودند. تحقیقات قبلی نشان داده‌اند که مولکول‌های اسانس از طریق بینی وارد بدن می‌شوند و به تحریک عصب بویایی کمک می‌کنند که بر روی عملکرد مغز تأثیر دارد.
پیشگیری از سرطان
گروهی از ترکیبات موجود در رزماری خاصیت ضد سرطانی دارند و در مطالعات مختلف تأثیر آنها بر سرطان‌های سینه، پروستات، پوست و روده بزرگ مشاهده شده است.
تقویت روحیه
محققان بر این باورند که بوییدن رزماری علاوه بر کمک به تقویت حافظه، می‌تواند در بهبود خلق و خو و افزایش روحیه مثبت افراد نیز مؤثر باشد.
کمک به درمان میگرن
سال‌هاست که رزماری به عنوان یک درمان طبیعی برای میگرن شناخته می‌شود. افرادی که از سردردهای میگرنی رنج می‌برند، می‌توانند مقداری رزماری را در آب بجوشانند و سپس از بخارات آن استفاده کنند.
تسکین درد
رزماری نه‌تنها برای درد میگرن موثر است، بلکه روغن این گیاه می‌تواند به عنوان یک درمان طبیعی برای تسکین دردهای التهابی مفاصل و دردهای عضلانی نیز استفاده شود.
کاهش التهاب
رزماری حاوی دو ماده ضد التهابی به نام‌های «اسید کارنوسیک» و «کارنوسل» است. این دو ماده می‌توانند از فعالیت «COX-2» که آنزیمی است که درد و التهاب را در بدن ایجاد می‌کند، جلوگیری کنند.
تقویت سیستم ایمنی
استفاده از این گیاه به دلیل داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی می‌تواند سیستم ایمنی بدنتان را تقویت کند.
کمک به هضم غذا
رزماری معمولاً برای درمان مشکلات گوارشی مانند ناراحتی معده، سوء هاضمه و یبوست و سایر مشکلات گوارشی به کار می‌رود.
کمک به رشد مو
این گیاه همچنین می‌تواند به تحریک ریشه‌های مو و رشد آن کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که دچار ریزش مو هستند، می‌توانند مقداری از روغن رزماری را روی پوست سر خود بمالند و سپس به آرامی ماساژ دهند.
کمک به گردش خون
استفاده از روغن رزماری به عنوان یک درمان طبیعی برای افرادی که گردش خون ضعیفی دارند، توصیه می‌شود، اما هنوز هیچ مطالعه علمی برای تأیید این اثرات انجام نشده است.
بهبود بوی دهان
رزماری به عنوان یک شست‌وشو دهنده طبیعی برای دهان شناخته می‌شود. برای استفاده از این خاصیت، کافیست مقداری از رزماری را در آب گرم خیس کنید و سپس آن را صاف کرده و با مایع به شست‌وشوی دهان بپردازید.
گردآوری: مجله اینترنتی رضیم