با داروی ضد دیابت سیتاگلیپتین آشنا شوید (2 نکته مهم)

معرفی داروی سیتاگلیپتین

سیتاگلیپتین (sitagliptin) یا جنوویا دارویی است که برای کمک به درمان دیابت استفاده می‌شود، به ویژه در کنترل قند خون و تنظیم میزان انسولینی که بدن بعد از غذا تولید می‌کند. این دارو مخصوص افرادی است که دیابت نوع دوم دارند و به تنهایی یا در ترکیب با دیگر داروهای دیابت استفاده می‌شود. ولی برای درمان دیابت نوع اول کارایی ندارد.

سیتاگلیپتین در درمان دیابت نوع یک مناسب نیست.

نام تجاری: جانوویا، سیتاویکس

مکانیسم اثر سیتاگلیپتین

سیتاگلیپتین یک مهارکننده آنزیم دی پپتیدیل پپتیداز تیپ 4 (DPP-4) است. این دارو به همراه رژیم غذایی و ورزش به کنترل قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک می‌کند. سیتاگلیپتین با مهار این آنزیم، مانع تجزیه یکی از هورمون‌ها به نام اینکریتین می‌شود. این هورمون می‌تواند به تنظیم انسولین و کاهش ترشح گلوکاگون کمک کند. با کاهش گلوکاگون، عملکرد کبد در ساخت قند هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد، و به این ترتیب سیتاگلیپتین به شکل مؤثری به کاهش قند خون کمک می‌کند. اثر این دارو با ترشح اینکریتین در زمان غذا خوردن یا بعد از آن قوی‌تر می‌شود.

فارماکوکینتیک سیتاگلیپتین

سیتاگلیپتین به سرعت جذب می‌شود و معمولاً 1 تا 4 ساعت بعد از مصرف به بالاترین سطح خود در خون می‌رسد. غذا هیچ تأثیری بر جذب آن ندارد، حتی غذاهای چرب هم نمی‌توانند روند جذب سیتاگلیپتین را تحت تأثیر قرار دهند. در بالاترین میزان، 87% سیتاگلیپتین جذب می‌شود که حدود 38% آن به پروتئین‌های خون متصل و بقیه به صورت آزاد در خون وجود دارد. دفع این دارو بیشتر از طریق کلیه انجام می‌گیرد؛ به طوری که 79% آن به صورت دست نخورده از کلیه‌ها خارج می‌شود و مابقی در کبد دچار تغییراتی شده و به شکل ادرار دفع می‌شود. نیمه‌عمر این دارو حدود 12.4 ساعت است و پاک‌سازی آن توسط کلیه‌ها تقریباً 350 میلی‌لیتر در دقیقه است.

اطلاعات مهم درباره سیتاگلیپتین و نکات قبل از مصرف آن

اگر شما در شرایط کتواسیدوز دیابت هستید، بهتر است از این دارو استفاده نکنید. (با پزشک خود درباره درمان با انسولین مشورت کنید.)
اگر به سیتاگلیپتین حساسیت دارید یا در شرایط کتواسیدوز دیابت قرار دارید، این دارو را مصرف نکنید. (با پزشک خود در مورد درمان با انسولین صحبت کنید.) برای اینکه از عوارض احتمالی این دارو مطمئن شوید، قبل از مصرف، اگر در هر یک از موارد زیر هستید، با پزشک خود مشورت کنید:

• بیماری‌های کبدی (یا اگر دشواری‌هایی در دیالیز دارید)، پانکراتیت، تری گلیسیرید بالا (تری گلیسیرید نوعی چربی در خون است)، سنگ صفرا، سابقه اعتیاد به الکل.
• به نظر می‌رسد سیتاگلیپتین به جنین آسیب نمی‌زند، ولی اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، با پزشک خود مشورت کنید. زمان شروع مصرف این دارو، نام شما باید در لیست بانوان باردار مصرف کننده این دارو ثبت شود.
• مصرف سیتاگلیپتین برای افراد زیر ۱۸ سال توصیه نمی‌شود.

نحوه مصرف سیتاگلیپتین

• سیتاگلیپتین را حتماً طبق تجویز پزشک مصرف کنید و قبل از مصرف، تمامی اطلاعات موجود روی جلد این دارو را به دقت مطالعه نمایید. همچنین از مصرف دوز بیشتر یا کمتر از مقداری که برای
  “`
  • شما باید طبق دستوری که پزشک داده است، دارو را مصرف کنید و فقط به مدت زمانی که مشخص شده است، استفاده کنید. پزشک ممکن است به منظور بهبود نتیجه، دوز داروی شما را هر از گاهی تنظیم کند.
  • باید به هر نوع محدودیتی که پزشک درباره‌ی غذا، نوشیدنی یا فعالیت‌ها گذاشته، عمل کنید.
  • شما می‌توانید این دارو را همراه یا بدون غذا مصرف کنید. به راهنمایی‌های پزشک در این مورد توجه کنید.
  • شما باید مرتباً قند خون خود را اندازه‌گیری کنید. ممکن است پزشک نیاز داشته باشد آزمایش‌های دیگری هم برای شما انجام دهد.
  • قند خون پایین (هیپوگلیسمی) ممکن است برای هر فرد دیابتی پیش بیاید. علائم آن شامل سردرد، احساس گرسنگی، تعریق، رنگ‌پریدگی، زودرنجی، سرگیجه، لرزش یا سختی در تمرکز است. بهتر است مقداری خوراکی حاوی قند با خود داشته باشید تا در صورت بروز این علائم، آن را بخورید. خوراکی‌های حاوی قند می‌توانند شامل آب میوه، آب‌نبات سخت، کراکر (نوعی بیسکویت)، نوشیدنی‌های شیرین و کشمش باشند.
  • دوستان و خانواده‌ی شما باید با روش‌های کمک به فردی که دچار اورژانسی شده، آشنا باشند. اگر قند خون شما به شدت پایین باشد و نتوانید غذا یا نوشیدنی بخورید، باید گلوکاگون به شما تزریق شود. پزشک می‌تواند برای شما یک بسته گلوکاگون تزریقی تجویز کند و نحوه استفاده از آن را به شما آموزش دهد تا در مواقع اضطراری از آن استفاده کنید. اگر قند خون شما بالا (هایپرگلیسمی) است، باید مراقب باشید. علائم آن شامل تشنگی زیاد، ادرار کردن زیاد، احساس گرسنگی، دهان خشک، تنفس با بوی میوه، خواب آلودگی، پوست خشک، تاری دید و کاهش وزن بدن هستند.
  • زمانی که تحت فشار هستید، در سفر هستید، بیمار هستید، در حال جراحی یا درمان‌های اضطراری هستید، در حین انجام تمرینات شدید، زمانی که نوشیدنی الکلی می‌نوشید و یا گاهی وعده‌های غذایی را از دست می‌دهید، باید قند خون خود را بسنجد. این شرایط می‌تواند بر میزان قند خون شما تأثیر بگذارد و ممکن است نیاز باشد دوز داروی شما تغییر کند.
  • یادآوری می‌شود که بدون مشورت با پزشک، دوز یا زمان مصرف سیتاگلیپتین را تغییر ندهید.
  • این دارو تنها بخشی از برنامه درمانی است و ممکن است به همراه رژیم غذایی، ورزش، کنترل وزن، آزمایش منظم قند خون و مراقبت‌های ویژه پزشکی باشد.
  • نارسایی‌های کلیوی: با توجه به نحوه متابولیسم و دفع دارو از کلیه‌ها، در بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند نیاز به تنظیم دوز دارو است. جدول زیر نشان‌دهنده دوزهای پیشنهادی برای این بیماران است. تجویز دارو در بیماران دیالیزی با روند دیالیز تداخلی ندارد و می‌توان دارو را قبل یا بعد از دیالیز مصرف کرد.
  • نارسایی‌های کبدی: در بیماران با درجات خفیف تا متوسط نارسایی کبدی، تغییر دوز دارو نیاز نیست.
  • دستور پزشک را به دقت دنبال کنید.

  مقدار مصرف سیتاگلیپتین

  • بزرگسالان: برای درمان تک دارویی، دوز 100 میلی گرم یک بار در روز است که می‌تواند هم همراه یا بدون غذا مصرف شود. در درمان کمکی، این دوز ممکن است کمتر باشد اما حداکثر تا 100 میلی گرم قابل افزایش است.
  • نارسایی‌های کلیوی: در بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند، بر اساس متابولیسم و دفع دارو، دوز دارو نیاز به تنظیم دارد. جدول زیر تنظیمات دوزهای پیشنهادی برای این بیماران را نشان می‌دهد. تجویز دارو در بیماران دیالیزی هیچ تداخلی با روند دیالیز نداشته و می‌تواند در هر زمانی، قبل یا بعد از دیالیز، مصرف شود.
  • نارسایی‌های کبدی: در بیماران با درجات خفیف تا متوسط نارسایی کبدی، تغییر دوز دارو مورد نیاز نیست.

  مصرف سیتاگلیپتین در بارداری و شیردهی

  “`html

  B (در این دسته از داروها، تحقیقاتی که روی حیوانات باردار انجام شده نشان می‌دهند که این دارو هیچ خطری برای جنین ندارد، اما تحقیقات کافی در مورد اثر آن بر روی زنان باردار در سه ماهه اول بارداری صورت نگرفته است.)

  هنوز معلوم نیست که آیا سیتاگلیپتین می‌تواند به شیر مادر وارد شود و به نوزاد آسیب برساند یا خیر. بنابراین اگر در دوره شیردهی هستید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

  نکات احتیاط درباره سیتاگلیپتین

  • پانکراتیت: قبل از شروع و در طول درمان با سیتاگلیپتین، باید بیمار از نظر علائم التهاب پانکراس تحت نظر باشد و در صورت مشاهده هر علامتی، این دارو باید متوقف شود. اگر بیمار سابقه پانکراتیت دارد، هرچند مصرف آن مطلقاً ممنوع نیست، اما نمی‌توان مطمئن بود که آیا سیتاگلیپتین می‌تواند باعث عود این التهاب شود یا خیر.
  • مصرف همزمان با داروهای کاهنده قند خون: از آنجا که سیتاگلیپتین می‌تواند با سولفونیل اوره‌ها و انسولین استفاده شود، لازم است بیمار از نظر علائم افت قند خون تحت کنترل باشد.
  • دیابت ملیتوس نوع ۱: به دلیل نداشتن اطلاعات کافی درباره تاثیر سیتاگلیپتین در بیماران دیابتی نوع 1، مصرف این دارو در این بیماران توصیه نمی‌شود.
  • کودکان: به علت عدم اثبات اثربخشی و ایمنی سیتاگلیپتین در کودکان، تجویز این دارو در بیماران زیر ۱۸ سال توصیه نمی‌شود.

  

  دوز معمول مصرف سیتاگلیپتین

  دوز معمول مصرف سیتاگلیپتین ۱۰۰ میلی‌گرم به صورت خوراکی و یک بار در روز است. اما اگر به دلایلی سطح انسولین بدن شما افزایش یابد، ممکن است نیاز به کاهش دوز این دارو داشته باشید تا از افزایش قند خون جلوگیری شود.

  مصرف بیش از حد یا کمتر از دوز لازم سیتاگلیپتین

  • اگر یک بار مصرف این دارو را فراموش کردید، هر چه زودتر آن را مصرف کنید. اما اگر زمان یادآوری شما خیلی نزدیک به زمان مصرف بعدی بود، داروی فراموش‌شده را مصرف نکنید و فقط در نوبت بعدی سیتاگلیپتین را بخورید.
  • اگر مقدار بیشتری از این دارو نسبت به نیاز خود مصرف کرده‌اید، به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید یا از پزشک کمک بگیرید.
  • علائم قند خون پایین شامل خستگی شدید، تاری دید، عرق کردن، مشکلات در صحبت کردن، لرزش، درد شکم، گیجی و اضطراب، و همچنین تشنج هستند.

  عوارض جانبی سیتاگلیپتین

  شایع‌ترین عوارض جانبی (با درصد شیوع ۱-۱۰%) در مصرف تک دارویی شامل موارد زیر است:

  • ورم در نواحی مختلف بدن
  • افت قند خون
  • ناراحتی‌های گوارشی مثل اسهال، یبوست و تهوع
  • دردهای عضلانی و استخوانی
  • التهاب در ناحیه مری
  • افزایش احتمال عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی

  تداخلات دارویی سیتاگلیپتین

  به پزشک خود بگویید که چه داروهای دیگری مصرف می‌کنید، مخصوصاً:

  • پروبنسید (Benemid)
  • داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
  • آسپرین یا دیگر سالیسیلات‌ها (از جمله Pepto-Bismol)

  “`

  • داروهای رقیق‌کننده خون مثل وارفارین یا کومادین
  • داروهای سولفا، مانند باکتریوم و SMX-TMP
  • داروهای مهارکننده مونوآمینواکسیداز (MAOI)
  • داروهای مسدودکننده بتا، مانند تنورمین و سایرین
  • انسولین و دیگر داروهای خوراکی دیابت
  • سیکلوسپورین: مصرف همزمان سیتاگلیپتین با این دارو ممکن است سطح آن را در خون افزایش دهد. بهتر است بیمار از نظر علائم افت قند خون تحت نظر باشد، هرچند به نظر نمی‌رسد تداخل مهمی وجود داشته باشد.
  • دیگوکسین: مصرف همزمان با سیتاگلیپتین ممکن است به‌طور جزئی (حدود 18%) سطح دیگوکسین در خون را افزایش دهد. نیازی به تنظیم دوز نیست، ولی بیمار باید تحت نظر باشد.
  • انسولین و دیگر داروهای کاهش‌دهنده قند خون: هنگام مصرف همزمان با سیتاگلیپتین، کاهش دوز این داروها توصیه می‌شود.
  • مهارکننده‌های آنزیم آنژوتانسین: سیتاگلیپتین ممکن است عوارض این داروها، به ویژه احتمال ورم، را تشدید کند.
  • سوماتروپین: اثربخشی سیتاگلیپتین ممکن است هنگام مصرف همزمان با این دارو کاهش یابد.

  موارد منع مصرف سیتاگلیپتین

  • سابقه حساسیت به سیتاگلیپتین که می‌تواند به صورت واکنش‌های شدید و آنژیوادم ظاهر شود.
  • دیابت نوع 1
  • کتواسیدوز دیابتی

  شرایط نگهداری

  سیتاگلیپتین باید در دمای زیر 25 درجه و دور از نور و رطوبت نگهداری شود.

  

  بیشتر بخوانید:

  جمع‌آوری شده توسط بخش سلامت

  مجله رضیم

  سایت رضیم