معرفی داروی مسکن پتیدین
پتیدین (Pethidine) یک داروی مسکن قوی است که برای کاهش دردهای متوسط تا شدید و کمک به تسکین درد در زمان زایمان استفاده می‌شود. همچنین، بعضی وقت‌ها در جراحی‌ها به عنوان داروی پیش بیهوشی به کار می‌رود. این دارو ممکن است عوارضی مانند تشنج، هذیان، سرگیجه، سردرد، خواب‌آلودگی، تنگ شدن مردمک چشم و تپش قلب ایجاد کند.
چون پتیدین از خانواده داروهای مخدر است، احتمال اعتیاد به آن وجود دارد، به‌خصوص اگر به مدت طولانی استفاده شود. برخی افراد از عوارض اعتیادآور این دارو بی‌خبر هستند و تنها وقتی متوجه می‌شوند که به آن وابسته شده‌اند. بعضی‌ها فکر می‌کنند که این دارو به آنها انرژی می‌دهد و ضرری ندارد، درحالیکه این فکر کاملاً اشتباه است. استفاده از پتیدین در مدت زمان کوتاه می‌تواند برای مصرف‌کننده عوارض بسیار بدی داشته باشد. بنابراین، بسیار توصیه می‌شود که هیچ‌گاه بدون تجویز پزشک، فقط از روی کنجکاوی یا هر دلیل دیگری این دارو را مصرف نکنید.
پتیدین به‌صورت آمپول‌های ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرمی در اختیار است.
موارد مصرف پتیدین
پتیدین برای کنترل دردهای متوسط تا شدید، تسکین درد در زمان زایمان و عمل جراحی، به عنوان داروی پیش بیهوشی و برای افزایش اثر داروهای بیهوشی استفاده می‌شود.
مکانیسم اثر پتیدین
این دارو به عنوان یک آگونیست اپیوئیدی عمل می‌کند، که به کاهش احساس درد کمک کرده و باعث بی‌دردی، خواب‌آلودگی و سرکوب تنفس می‌شود.
فارماکوکینتیک پتیدین
دارو در کبد تجزیه می‌شود و نورمپریدین متابولیت فعال و سمی آن است. دارو از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود و نیمه‌عمر آن حدود ۳ ساعت است. پیوند دارو با پروتئین‌ها بسیار زیاد است. اثر این دارو بعد از تزریق عضلانی ظرف ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و بعد از تزریق وریدی در یک دقیقه شروع می‌شود و مدت اثر آن ۲ تا ۴ ساعت طول می‌کشد.
مقدار و نحوه مصرف داروی پتیدین
میزان دقیق مصرف این دارو باید حتماً توسط پزشک تعیین شود، زیرا حساسیت‌های خاصی وجود دارد.
تسکین درد
خوراکی: ۵۰ تا ۱۵۰ میلی‌گرم بسته به شدت درد هر ۳ تا ۴ ساعت می‌تواند تکرار شود و حداکثر مقدار روزانه ۶۰۰ میلی‌گرم است.
تزریقی: ۵۰ تا ۱۵۰ میلی‌گرم به‌صورت عضلانی یا زیرجلدی هر ۳ تا ۴ ساعت، بسته به نیاز بیمار. در صورت لزوم می‌توان دوباره دوز را تکرار کرد، روش عضلانی ترجیح داده می‌شود.
همچنین می‌توان پتیدین را به‌صورت وریدی تزریق کرد، اما در این روش باید به آرامی و به‌صورت رقیق شده و با دوز کمتر تجویز شود. همچنین باید یک داروی آنتاگونیست مخدر و تجهیزات کمک به تنفس آماده باشند.
بیهوشی
قبل از جراحی: ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم به‌صورت عضلانی یا زیرجلدی ۳۰ تا ۹۰ دقیقه قبل از بیهوشی.
ایجاد بی‌دردی برای زایمان: ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم به‌صورت عضلانی یا زیرجلدی زمانی که درد منظم شده باشد. هر ۱ تا ۳ ساعت می‌تواند تکرار شود.
حمایت بیهوشی: محلول رقیق دارو به‌صورت وریدی به آرامی تزریق می‌شود و دوز دارو بر اساس نیاز بیمار تنظیم می‌گردد.
تسکین درد در کودکان
خوراکی: برای هر کیلوگرم از وزن بدن بیمار، 1.8 تا 1.1 میلی‌گرم دارو مصرف می‌شود که باید به طور مرتب هر 3 تا 4 ساعت بر اساس نیاز بیمار تکرار شود. حداکثر مقدار دارو در هر بار مصرف 50 تا 150 میلی‌گرم و حداکثر مقدار روزانه 600 میلی‌گرم است.
تزریقی: برای هر کیلوگرم از وزن بدن بیمار، 1.8 تا 1.1 میلی‌گرم به صورت تزریق عضلانی یا زیرجلدی هر 3 تا 4 ساعت بر حسب نیاز استفاده می‌شود. اگر تزریق مکرر باشد، تزریق عضلانی بهتر از زیرجلدی است. حداکثر مقدار در هر تزریق نیز 50 تا 150 میلی‌گرم و حداکثر مقدار روزانه 600 میلی‌گرم می‌باشد.
بیهوشی
قبل از جراحی : 1.1 تا 2.2 میلی‌گرم برای هر کیلوگرم از وزن بدن به صورت تزریق عضلانی یا زیرجلدی، 30 تا 90 دقیقه پیش از بیهوشی باید انجام شود. حدmaximum مقدار مجاز 50 تا 100 میلی‌گرم است.
حمایت بیهوشی: محلول رقیق شده دارو به آرامی به صورت وریدی تزریق می‌شود و بسته به نیاز بیمار، دوز آن تنظیم می‌گردد.
مصرف پتیدین در بارداری
C ( داروهای گروه C تنها باید با تجویز پزشک مصرف شوند. خطرات این دسته از داروها هنوز به طور قطعی مشخص نشده و یا تحقیقاتی روی انسان‌ها انجام نشده است. پزشک تنها زمانی این داروها را تجویز می‌کند که مطمئن باشد فوائد استفاده از آنها بسیار بیشتر از مضرات احتمالی‌شان است و مصرف آن برای بیمار ضروری است. )
عوارض جانبی پتیدین
ممکن است بیمار در شروع مصرف دچار تهوع و استفراغ، یبوست، خواب‌آلودگی، فشار خون پایین و با دوزهای بالا تضعیف مرکز تنفس شود. همچنین ممکن است دچار مشکل در ادرار کردن، خشکی دهان، عرق کثیر، سردرد، گرگرفتگی صورت، سرگیجه، کاهش ضربان قلب، تپش قلب، افت فشار خون وضعیتی، افزایش فشار خون ریوی، کاهش دمای بدن، توهم، حالت خماری، تغییر خلق و خو، وابستگی، تنگی مردمک چشم، بثورات جلدی، کهیر، خارش و حتی تشنج شود.
تداخلات دارویی پتیدین
همزمانی مصرف این دارو با داروهای ضدافسردگی مهار کننده مونوآمینواکسیداز ممکن است به تحریک یا تضعیف سیستم عصبی مرکزی منجر شود. همچنین، سایمتیدین می‌تواند متابولیسم پتیدین را کاهش دهد. اگر این دارو همزمان با دیگر داروهای مضعف CNS مصرف شود، تاثیر آنها بیشتر شده و ممکن است منجر به مشکلات تنفسی و کاهش فشار خون گردد. همزمانی با داروهای شبه‌آتروپین نیز می‌تواند باعث یبوست و احتباس ادرار شود و حتی ممکن است مشکل انسداد فلجی روده ایجاد کند.
پتیدین همچنین با داروهای ضدافسردگی، داروهای شل‌کننده عضلات، الکل، داروهای بیهوش‌کننده و ضد درد، آنتی‌هیستامین‌ها، سایمتیدین، ریفامپین و فنی‌توئین تداخل دارد.
همزمانی مصرف پتیدین با داروهای بیهوش کننده عمومی ممکن است به کاهش شدید فعالیت قلبی و عروقی منجر شود. اگر این دارو با ایزو نیازید به طور همزمان مصرف شود، ممکن است عوارض جانبی ایزونیازید شدت پیدا کند. همزمانی با داروهای MAO حتی اگر بیمار 14 روز پیش از آن پتیدین مصرف کرده باشد، ممکن است به واکنش‌هایی غیرقابل پیش‌بینی و گاهی مرگ‌آور منجر گردد. برخی از این واکنش‌ها شامل اغماء، کاهش تنفس، سیانوز و فشار خون پایین می‌شوند و در برخی بیماران ممکن است تحریک‌پذیری بیش از حد، تشنج، افزایش ضربان قلب، بالا رفتن دمای بدن و افزایش فشار خون را به دنبال داشته باشد.
اثر پتیدین بر آزمایشهای تشخیصی
پتیدین باعث افزایش غلظت پلاسمایی آمیلاز و لیپاز می‌شود زیرا فشار مجاری صفراوی را بالا می‌برد. این افزایش غلظت ممکن است تا 24 ساعت پس از مصرف پتیدین به درستی قابل اعتماد نباشد.
ملاحظات در مورد مصرف پتیدین
این دارو در موارد زیر نباید استفاده شود:
1. در صورت داشتن اسهال شدید ناشی از عفونت روده که به دنبال مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها ایجاد شده باشد.
2. در صورتی که اسهال به خاطر مسمومیت باشد.
3. در صورت وجود مشکلات شدید تنفسی.
هشدارها درباره پتیدین
این دارو باید در موارد زیر با احتیاط مصرف شود:
1. در زمان حمله‌های شدید آسم یا بیماری‌های تنفسی دیگر.
2. پتیدین برای کنترل دردهای شدید و مداوم مناسب نیست.
3. اگر مقدار زیادی از دارو مصرف شود، ممکن است فرد دچار تشنج شود.
4. استفاده مکرر ممکن است باعث وابستگی به دارو شود.
نکات دارویی برای پتیدین
1. این دارو نباید بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف شود.
2. اگر بعد از چند هفته تغییری در وضعیت شما ایجاد نشد، قبل از افزایش دوز، حتما با پزشک مشورت کنید.
3. اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری، آن را مصرف کنید، اما اگر به زمان نوبت بعدی نزدیک شده‌اید، نباید مقدار دارو را دو برابر کنید.
4. از خودداری از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و داروهایی که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند، بپرهیزید.
5. اگر احساس سرگیجه، خواب آلودگی، یا خوشحالی کاذب داشتید، خطر کنید.
6. هنگام بلند شدن ناگهانی از حالت خوابیده یا نشسته باید احتیاط کنید.
7. قبل از قطع مصرف دارو، به ویژه پس از مدت طولانی، حتما با پزشک مشورت کنید. ممکن است نیاز باشد که این کار به تدریج انجام شود.
نکات مهم که در مصرف این دارو باید بدانید
1. اثر ضد درد دارو معمولاً بعد از نیم ساعت شروع می‌شود.
2. اگر سابقه هر نوع حساسیت به داروها یا غذاها دارید، حتما پزشک را آگاه کنید.
3. تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید را به اطلاع پزشک برسانید، چون بعضی از آنها ممکن است با پتیدین تداخل داشته باشند.
4. اگر باردار یا در حال شیردهی هستید، قبل از مصرف با پزشک صحبت کنید.
5. اگر بیماری‌هایی مانند آریتمی قلبی، ضربه مغزی یا فشار خون داخل جمجمه، بیماری‌های ریوی مانند آسم، یا مشکلات کبدی و کلیوی دارید، حتماً با پزشک در این مورد صحبت کنید.
6. افرادی که تحت عمل جراحی هستند، باید زیر نظر پزشک از این دارو استفاده کنند.
7. کسانی که به عوارض جانبی حساس هستند، باید با احتیاط از این دارو استفاده کنند.
8. مصرف پتیدین در بیماران مبتلا به گلوکوم نیز باید با احتیاط باشد.
9. این دارو برای دردهای مزمن توصیه نمی‌شود.
10. پتیدین در صورت وجود اسهال شدید و مشکلات تنفسی نباید مورد استفاده قرار گیرد.
11. این دارو برای کنترل دردهای مداوم مناسب نیست.
12. پتیدین نباید بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف شود.
13. اگر در یک روز فراموش کردید دارو را بخورید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، اما اگر نزدیک به نوبت بعدی هستید، مقدار را دو برابر نکنید.
14. برای جلوگیری از سرگیجه، آرام از حالت نشسته یا خوابیده بایستید.
15. بطور ناگهانی دارو را قطع نکنید.
نکات و مراقبت‌های پرستاری در مورد پتیدین
- اگر دارو به درستی تزریق نشود، ممکن است باعث آسیب موقتی به عصب‌ها شود.
- در صورت بروز واکنش‌های شدید و تشنج، مصرف دارو باید متوقف شود.
- اگر مقدار زیادی از دارو مصرف کنید، خطر تشنج افزایش می‌یابد.
- پتیدین ممکن است برای بیمارانی که به مرفین حساسیت دارند، تجویز شود.
- این دارو نباید به نوزادان زیر شش ماه داده شود.
چگونه پتیدین را نگهداری کنیم
دارو را در مکانی تاریک و در دمای زیر 30 درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید. از یخ زدن آن جلوگیری کنید.
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم