“`html
معرفی و راهنمای پرورش گیاه سگ زبان
سگ زبان یک گیاه دو ساله است که گل‌های قرمز یا آبی دارد و به صورت خوشه‌ای می‌رویند. برگ‌های آن بیضی و نرم و دراز هستند. ریشه این گیاه بلند است، بنابراین باید خاک را به عمق درست شخم بزنید. این گیاه معمولاً در مناطق سنگلاخی و در کنار رودها به صورت خود رو پیدا می‌شود.
این گیاه که به نام علمی Cynoglossum officinale و به زبان انگلیسی Hound’s Tongue شناخته می‌شود، از خانواده گل گاوزبان است و بومی اروپا و غرب آسیا، شامل ایران و ترکیه است. این گیاه برای رشد به نور متوسط، رطوبت کم، دما بین ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد، و خاک‌های ماسه‌ای و سنگی نیاز دارد.
مشخصات گل سگ زبان:
- نام علمی: Cynoglossum officinale
- نام لاتین: Hound’s Tongue
- خانواده: (تیره) Boraginaceae
روش تکثیر گل سگ زبان در خانه
این گیاه علفی و دو ساله است که ارتفاع آن به 30 تا 80 سانتی‌متر می‌رسد و رنگش به سبز مایل به سفید است. این گیاه در کنار جاده‌ها، زمین‌های سنگلاخی، و مناطق خشک خود به خود رشد می‌کند و می‌تواند تا ارتفاع ۲۰۰۰ متری از سطح دریا هم بالا برود. ریشه‌اش ضخیم، بلند و به رنگ خاکستری تیره است، و ساقه‌اش راست و دارای تارهای نرمی است.
برگ‌های نرم و تقریباً سفید این گیاه، پوشیده از تارهای ظریف هستند و به شکل باریک و دراز هستند. گل‌های آن معمولاً بین ماه‌های اردیبهشت تا خرداد به رنگ قرمز یا بنفش تیره ظاهر می‌شوند و به صورت خوشه‌ای و کوچک با رأس خمیده به سمت پایین قرار دارند. گل‌های این گیاه شامل پنج قسمت است و میوه‌اش دارای چهار بخش مسطح و با ویژگی‌های خاصی است.
در اواخر بهار ریشه این گیاه جمع‌آوری می‌شود، اما برخی از منابع می‌گویند که جمع‌آوری در پاییز و خشک کردن آن کیفیت بهتری به آن می‌دهد. گل‌ها و برگ‌ها هم در زمان گلدهی برداشت می‌شوند.
گل‌های سگ زبان دارای اندام‌های نر و مادگی هستند و توسط حشرات گرده افشانی می‌شوند، همچنین این گیاه خودبارور است. برگ‌های این گیاه مقدار زیادی آلکالوئید دارد و بذرهایش خاردارند و به راحتی به بدن حیوانات چسبیده و به مناطق دیگر منتقل می‌شوند. این گیاه در سال اول به صورت رزت رشد می‌کند و در سال دوم ساقه گل‌دهنده‌اش را تشکیل می‌دهد.
این گیاه به مناطقی با چمن و زمین‌های خشک مانند حاشیه جنگل‌ها و نزدیک دریا سازگاری دارد. خاک مناسب برای این گیاه، خاک‌های ماسه‌ای و سنگریزه‌ای و گچی است. سرما در طول فصل رشد می‌تواند بر روی رشد آن تأثیر بگذارد و به دلیل ریشه ضخیم و عمیقش، به خاک‌های خشک سازگار است. این گیاه به سایه مقاوم بوده و می‌تواند در سایه هم رشد کند، اما بهترین رشد را در نور کامل یا نیمه سایه دارد. این گیاه تحمل خاک‌های رسی و اسیدی را ندارد.
خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی گیاه سگ زبان
با اینکه این گیاه در پزشکی مدرن چندان استفاده نمی‌شود، اما برای مدت طولانی به عنوان گیاه دارویی مورد استفاده قرار گرفته است. برگ‌های این گیاه دارای ماده‌ای به نام آلان‌تونین هستند که به ترمیم زخم‌ها کمک می‌کند و برای درمان زخم‌های پوستی و زخم‌های داخلی مناسب است.
این گیاه به خاطر خاصیت ضد توموری‌اش شناخته شده است و داروهای ضد سرطانی از ریشه‌اش به دست می‌آید. همچنین، این گیاه می‌تواند در درمان بی‌خوابی مؤثر باشد. از ریشه و برگ‌های آن یک نوع چای تهیه می‌شود که برای درمان سرفه، سرماخوردگی و التهاب‌های روده مفید است.
برگ‌ها و ریشه‌های این گیاه خاصیت مسکن و شل کننده ابزار هاضمه دارند و اگر به‌صورت موضعی استفاده شود، به نرمی پوست کمک می‌کنند. این گیاه دارای آلکالوئیدهای سینوگلاوزین و کنسولیدین است که برای کاهش درد مؤثرند. این آلکالوئیدها بر روی سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند و ممکن است عوارضی داشته باشند. گیاه می‌تواند اگر به‌صورت داخلی مصرف شود دردها را کاهش دهد، اما باید با احتیاط استفاده شود.
“`
ضماد این گیاه برای کاهش درد و بهبود سریع‌تر زخم‌ها، نیش‌ها و … استفاده می‌شود.
خواص درمانی دیگری که این گیاه دارد شامل مسکن بودن، ضد اسهال، ضد هموروئید، ضد اسپاسم، قابض و نرم‌کننده است.
این گیاه به شکل سنتی برای درمان زخم‌ها و سوختگی‌ها و همچنین سرفه استفاده می‌شد. اما در طب مدرن به خاطر وجود آلکالوئیدها، استفاده از آن توصیه نمی‌شود. گرده‌افشانی گل‌ها خودبخود انجام می‌شود، اما اگر گرده‌افشانی شود، تعداد بذر بیشتر می‌شود. قسمت‌های هوایی گیاه در سال اول ممکن است به خاطر سرما از بین برود، اما ریشه آن به خاطر کربوهیدرات‌هایی که ذخیره دارد، در خاک باقی می‌ماند.
عوارض جانبی گیاه سگ زبان
این گیاه باید با احتیاط استفاده شود زیرا ممکن است به صورت بالقوه سرطان‌زا باشد (با وجود اینکه برای درمان سرطان هم کاربرد دارد). گفته می‌شود این گیاه به شدت سمی است. به طور کلی نشانه‌های مسمومیت شامل مشکلات گوارشی، خارش، عدم هماهنگی حرکتی، تشنج و حتی کما می‌تواند باشد.
منبع : نارگیل