“`html
فضای سبز شهری
فضای سبز در شهرها به عنوان ریه‌های تنفسی مردم شهرها شناخته می‌شود.
گذران اوقات فراغت در شهرها نه‌تنها ضروری است، بلکه نبود آن بر توانایی‌های کاری افراد نیز تاثیر می‌گذارد، بنابراین باید به اهمیت فضای سبز در شهرها توجه کنیم.
گسترش فضای سبز شهری برای کاهش آلودگی‌های هوای شهرها و همچنین ایجاد مکان‌هایی برای تفریح و استراحت شهروندان یک نیاز اساسی در زندگی شهری است.
پژوهشگران آمریکایی در تحقیقی تاکید کردند فضاهای سبز شهری با کاهش افسردگی در مردم ارتباط دارد و می‌تواند به طور قابل توجهی احساس افسردگی را کاهش دهد و وضعیت سلامت روانی ساکنان شهر را بهبود بخشد.
محققان آمریکایی در بررسی‌های خود روی تعدادی از ساکنان شهر فیلادلفیا متوجه شدند که زندگی در نزدیکی فضای سبز شهری نشان‌دهنده کاهش ۴۱ درصدی احساس افسردگی است. همچنین زندگی در این نوع فضاها می‌تواند وضعیت نامطلوب سلامت روان افراد را تا ۶۳ درصد کاهش دهد.
وضعیت نامناسب شهری یک عامل مهم است که ساکنان را در معرض افسردگی و استرس قرار می‌دهد.
نقش فضای سبز در کیفیت زندگی شهری
امروزه اهمیت و نقش فضاهای باز و سبز در بهبود محیط زیست و کیفیت زندگی مردم به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
بنابراین، در اکثر کشورها، فضاهای باز و سبز در برنامه‌ریزی شهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
به طور کلی، مزایای فضای سبز شهری را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: مزایای اکولوژیکی و محیط زیستی، مزایای کالبدی-شهرسازی و مزایای اجتماعی-روانی.
در بررسی اثرات روانی و اجتماعی فضای سبز باید گفت که انسان روزانه به چند ساعت فضای آرام نیاز دارد که فضای سبز می‌تواند این فضا را فراهم کند.
از مهمترین اثرهای فضای سبز در شهرها، کارکرد زیست‌محیطی آنهاست که می‌تواند به بهبود کیفیت زیستی شهرها کمک کند و با تاثیرات منفی توسعۀ صنعتی مقابله کند.
فضای سبز به یکی از موضوعات مهم در دیگر کشورها تبدیل شده به طوری که سالانه مساحت زیادی از اراضی شهری به این نوع کاربری اختصاص می‌یابد.
از مزایای اکولوژیکی می‌توان به زیباسازی شهرها، کاهش دمای فضا، تولید اکسیژن، و افزایش نفوذپذیری خاک در برابر بارش‌ها اشاره کرد.
آثار اجتماعی ناشی از ایجاد و گسترش فضای سبز در شهر شامل موارد زیر است:
- آثار جامعه شناختی
- آثار فرهنگی
- آثار روانشناختی (روحی و روانی)
تاثیرات روحی روانی فضای سبز بر شهروندان
محیط شهرها به ویژه شهرهای صنعتی به دلیل توسعه نامتعادل و وجود صنایع در قلب شهر، نیازمند ایجاد فضای سبز و شاداب است. این فضاهای سبز به سلامت جسم و روان شهروندان کمک شایانی می‌کنند.
با توجه به اینکه شهروندان زمان زیادی را در خیابان‌ها می‌گذرانند و در روزهای تعطیل نیز ممکن است نتوانند از شهر خارج شوند، ایجاد فضاهای مناسب در شهر می‌تواند به کاهش فشارهای روانی کمک کند.
حضور چند دقیقه‌ای و حتی تماشای یک پارک یا فضای سبز با درختان به کاهش استرس روزانه مردم کمک می‌کند.
رابطه سلامت روانی و شهرسازی :
عواملی چون شرایط محیطی نامناسب و مشکلات فردی می‌تواند آرامش و تعادل روانی افراد را تحت تاثیر قرار دهد و موجب استرس، اضطراب، خشونت و افسردگی شود.
برای بهبود این وضعیت، باید راهکارهایی علمی ارائه شود تا فضاهای شهری خنثی و آرام فراهم گردد.
“““html
سلامت روحیه افراد جامعه ، موارد زیر را شامل می شوند :
- زیباسازی فضای شهری
- توسعه فضاهای سبز
- ایجاد فضاهای عمومی
- ایجاد اماکن تفریحی
- ایجاد فضاهای ورزشی
- ایجاد شهر مجازی (الکترونیکی)
- توسعه وسائط نقلیه عمومی (مترو، منوریل و …)
فضاهای عمومی و اماکن تفریحی و ورزشی می‌توانند به کاهش اضطراب و استرس کمک کنند. این گونه فضاها نقش درمانی دارند و با ایجاد آرامش روحی و عاطفی در شهروندان، حس خشونت و پرخاشگری آنها را کنترل خواهند کرد.
سرانه فضای سبز : هر فردی در دنیا به ۲ تا ۴ متر مربع فضای سبز نیاز دارد تا از مشکلات تنفسی و مشکلات جسمی و روانی در امان بماند.
در این بین مهندسی فضای سبز با ایجاد فضای سبز در شهری مانند کاشت درختان در کنار خیابان‌ها و ایجاد پارک‌های جنگلی و کوهستانی، زیباسازی پارک‌ها، کاهش آلودگی‌های بصری، کاهش صداهای مزاحم و حفظ منابع طبیعی و تنوع گیاهی، به سلامت و زیبایی مناطق زندگی انسانها کمک می‌کند تا نیاز آنها به فضای سبز برآورده شود.
در واقع، مهندسی فضای سبز با فضاهای سبز و طبیعی در اطراف خانه‌ها و در سطح وسیع‌تر یعنی شهر و اطراف آن، کیفیت زندگی را در شهرها بالا می‌برد.
زیرا فضای سبز شهر، دستگاه تنفس شهر است. از طرفی، ایجاد فضای سبز به سلامت جسمی و روانی ساکنان شهرها کمک می‌کند تا افرادی که فرصتی برای استفاده روزمره از طبیعت ندارند، بتوانند از آن بهره‌مند شوند.
فارغ‌التحصیلان مهندسی فضای سبز باید افرادی با ذوق و هنرمند باشند و به طراحی و نقشه‌کشی علاقه داشته باشند تا با استفاده از گیاهان زینتی، فضاهای مسکونی، اداری و تجاری را طراحی کنند و در طراحی پارک‌ها و فضای شهری مناسب و زیبا عمل کنند.
آنها همچنین باید با علم کشاورزی مانند خاک‌شناسی، هواشناسی، چمن‌کاری، باغبانی و گلکاری آشنا باشند تا بتوانند گیاهانی با گل‌های بزرگ و مقاوم پرورش دهند و درختان مناسب برای خیابان‌ها انتخاب و هرس کنند. همچنین باید بتوانند بذر چمن مناسب تهیه کرده و با کود و آبیاری به موقع، چمنی مناسب برای زمین بازی یا تزئین میادین ایجاد کنند.
نقش فضای سبز در زندگی انسانها
- جذب پرتوها
احساسی که انسان در سایه، به خصوص در سایه درختان دارد، به جذب پرتوهای مادون قرمز خورشید که خاصیت گرمازایی دارند، مربوط می‌شود. همچنین، درختان می‌توانند پرتوهای ماوراء بنفش را نیز جذب کنند. این تأثیرات باعث حمایت آنها از انسان و موجودات دیگر در برابر آفتاب شدید می‌شود. - جذب گرد و غبار
تحقیقات نشان می‌دهد که یک هکتار فضای سبز با تقریباً ۲۰۰ درخت می‌تواند تا ۶۸ تن گرد و غبار را در هر بارندگی جذب کند. واضح است که وجود این درختان کمک می‌کند بدون هزینه، گرد و غبار را کاهش دهیم. - تولید اکسیژن
فضای سبز مقدار زیادی اکسیژن را تولید می‌کند که در طبیعت آزاد می‌گردد. - تولید فیتونسید
مطالعات نشان داده‌اند که برخی درختان مانند گردو و کاج ماده‌ای به نام فیتونسید آزاد می‌کنند که برای بسیاری از میکروبی‌ها و حشرات مضر است. این ماده به برقراری تعادل در مغز انسان و ارائه احساس آرامش کمک می‌کند.
“““html
تعدیل آب و هوا
درختان با ترشح رطوبت و تعرق خود در کاهش دمای هوای اطراف و افزایش رطوبت نسبی نقش مهمی دارند و به ایجاد احساس راحتی برای ما کمک می‌کنند.
سر و صدای اطراف ما، فضای شهر را با آلودگی صوتی پر می‌کند. اما درختان و مناطق سبز می‌توانند این آلودگی را تا حد زیادی کاهش دهند.
به طور کلی می‌توان تاثیرات روانشناختی فضای سبز بر شهروندان را به صورت زیر بیان کرد :
- ایجاد احساس آرامش
- کمک به بهبود سلامت جسمی افراد
- افزایش کارایی و بهره‌وری افراد
- حل مسائل فردی از طریق بحث و تبادل نظر در پارک‌ها و فضاهای سبز
- تاثیر بر رفتار و تفکر انسانها
- کمک به حفظ حالت‌های فیزیکی و روحی مناسب از طریق فعالیت‌های ورزشی در فضاهای سبز
تاثیر فضای سبز و پارک‌ها بر کودکان
این مکان‌ها فرصتی برای خانواده‌ها ایجاد می‌کنند تا در کنار هم باشند و به شادی با یکدیگر بپردازند. این یک فرصت عالی برای کودکان است که در طول هفته به خاطر مشغله‌های کاری والدین، به دست نمی‌آید.
این دورهمی‌های ساده در محیط باز یک پارک، به کودک احساس امنیت روانی و ذهنی می‌دهد و این می‌تواند به رشد فکری او کمک کند.
بازی کردن کودکان در پارک در کنار والدین، از دو جنبه فردی و اجتماعی دارای تاثیرات مثبت زیادی است.
در این محیط، هوش عاطفی کودک تحریک می‌شود و خلاقیت او تقویت می‌گردد و همچنین او یاد می‌گیرد که چگونه در کنار بچه‌های دیگر روابط اجتماعی برقرار کند.
آسیب‌های ناشی از نبود فضای سبز مناسب شهری
اگر به فضای سبز و طراحی منظره در شهرها توجه نشود، محیط شهری به فضایی خشک و بی‌روح تبدیل می‌شود که می‌تواند موجب تنفر افراد از آن شود.
فضاهایی مانند پارک، با درختان انبوه، مکان‌هایی هستند که افراد می‌توانند احساسات مثبت و منفی خود را تخلیه کنند و اگر چنین فضایی وجود نداشته باشد، ممکن است افراد دچار پرخاشگری، استرس و افسردگی شوند.
همچنین، شهروندان حس تعلق به شهر را از دست می‌دهند و این حس به مرور بر روابط اجتماعی آنها تاثیر منفی می‌گذارد که ممکن است به بی‌تفاوتی اجتماعی منجر شود.
کاهش دید افقی به دلیل آلودگی هوا و نبود فضای سبز
ساخت ساختمان‌های بلند در شهرها باعث کاهش دید افقی می‌شود. انسانها به طبیعت علاقه‌مند هستند و فضای بی‌روح شهرهای صنعتی با تمایلات روانی آنها همخوانی ندارد.
بنابراین، زمانی که در شهرهای صنعتی، فضای طبیعی کمتر می‌شود، عواقب اجتماعی بیشتری بروز می‌کند و نیاز به فضای طبیعی همچنان بیشتر احساس می‌شود.
در این شرایط، مردم مجبورند فقط به تماشای ساختمان‌ها بپردازند و فضای بازی برای دیدن افق ندارند. به همین دلیل، هم چشم و هم فکر آنها به درستی تنفس نمی‌کند و این وضعیت به تدریج بر روان آنها تاثیر منفی می‌گذارد.
آلودگی هوای شهر و سلامت ساکنین
آلودگی هوا به معنای افزایش گازهای سمی و ذرات ریز در هوا است که می‌تواند برای سلامتی تهدیدکننده باشد.
به گفته کارشناسان، تاثیر آلودگی هوا بر هر فرد متفاوت است و برخی افراد ممکن است بیشتر از دیگران در برابر آن آسیب‌پذیر باشند.
کودکان و سالمندان بیشتر از دیگران تحت تاثیر آلودگی هوا قرار می‌گیرند.
بیماری‌هایی مانند آسم و دیگر مشکلات تنفسی نیز می‌توانند ناشی از آلودگی هوا باشد.
“`
در زمان‌هایی که هوا آلوده است، مشکلات قلبی و ریوی بیشتر می‌شوند و میزان آسیبی که افراد می‌بینند بستگی به مدت زمان قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر دارد.
عوارض کوتاه‌مدت آلودگی هوا شامل سوزش چشم‌ها، بینی و گلو، عفونت‌های دستگاه تنفسی مثل برونشیت و ذات‌الریه، سردرد، حالت تهوع و واکنش‌های آلرژیک است. برای افرادی که به آسم یا آمفیزم مبتلا هستند، آلودگی هوا در کوتاه‌مدت می‌تواند بیماری‌شان را بدتر کند.
اما اثرات آلودگی هوا فقط به صورت کوتاه‌مدت محدود نمی‌شود؛ در درازمدت می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمن تنفسی، سرطان ریه، بیماری‌های قلبی و حتی آسیب به مغز، اعصاب، کبد و کلیه‌ها شود.
تماس مداوم با آلودگی‌ها بر روی ریه کودکان اثر منفی دارد و می‌تواند مشکلات بیشتری برای سالمندان ایجاد کند.
همچنین یکی از عوارض آلودگی آب و هوا ناباروری در مردان است. این موضوع فقط منجر به سقط جنین نمی‌شود بلکه بر زیبایی و وضعیت جسمی کودکان نیز تأثیر دارد.
پزشکان آلودگی هوا را یکی از دلایل بروز جوش صورت می‌دانند.
این مشکل می‌تواند برای بیماران دیابتی بسیار خطرناک باشد، چون به کنترل جریان خون در این افراد آسیب می‌زند.
طبق آمارهای جهانی، سالانه حدود ۲.۵ میلیون نفر در سراسر دنیا به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و بیشترین مرگ و میرها به آلودگی هوا در مکان‌های بسته مانند خانه مربوط می‌شود. به همین دلیل تهویه مناسب برای کاهش آلاینده‌ها در این مکان‌ها بسیار مهم است.
برگ درختان و گیاهان می‌توانند بهترین راه برای بهبود کیفیت هوای محیط زیست انسانها باشند و حتی قادرند آلودگی‌ها و ذرات مضر را از هوا تصفیه کنند و مصرف انرژی را کاهش دهند.
تنفس هوای پاک حق طبیعی همه مردم است؛ بنابراین پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری برای داشتن هوایی سالم و پاکیزه پیشنهاد می‌شود.
همچنین استفاده از گیاهان زینتی در خانه برای ارتقای آرامش روانی همه افراد توصیه می‌شود.
بیشتر بخوانید :