هر کسی که در آشپزخانه کار می‌کند، تلاش می‌کند که خود را نسوزاند. اما گاهی اوقات به طور ناگهانی ممکن است یک ظرف داغ را بلند کنیم یا دستمان بخار از آب جوشان بسوزد.
سوختگی (scorch, scald) می‌تواند از دلایل مختلفی ناشی شود. مثل تماس با آتش، سوختگی بر اثر گاز، برق یا مواد شیمیایی، آفتاب سوختگی، سوختگی به روش جراحی با لیزر، و تماس پوست با وسایل داغ مانند فر، ماهی‌تابه، اشعه، بخار، آب داغ یا روغن داغ.
از نظر درجه سوختگی، تفاوتی میان سوختگی با مواد مختلف وجود ندارد، اما اگر عوامل آسیب‌رسان را در نظر بگیریم، سوختگی با بخار شدیدتر از آب جوش است زیرا بخار حرارت بیشتری دارد. همچنین، روغن به خاطر غلظتی که دارد می‌تواند سوختگی‌های شدیدی ایجاد کند و برخلاف سوختگی‌های دیگر، حرارت خود را به راحتی از دست نمی‌دهد.
اما بعد از سوختگی و قبل از اینکه به مراکز درمانی بروید، چه کارهایی انجام دهیم تا علایم سوختگی کاهش یابد؟
روش‌های تسکین درد و از بین بردن جای سوختگی‌های سطحی
در ادامه، چند روش برای شما ذکر می‌کنیم تا از این به بعد، اگر در آشپزخانه سوختید، بتوانید از آن‌ها استفاده کنید و آسیب ناشی از سوختگی را کاهش دهید.
استفاده از آب سرد
استفاده از آب سرد یکی از بهترین و سریع‌ترین کارهایی است که می‌توانید برای سوختگی انجام دهید. بهتر است ناحیه سوخته را به مدت 10 الی 15 دقیقه زیر آب سرد بگیرید. این کار می‌تواند از عمیق شدن سوختگی و ورود عاملی که باعث سوختگی شده، به لایه‌های زیرین پوست جلوگیری کند. اگر ناحیه سوختگی زود سرد شود، ممکن است تنها قرمزی و التهاب سطحی باقی بماند و حتی تاولی هم ایجاد نشود. البته این مسأله به نوع سوختگی و ماده‌ای که باعث آن شده بستگی دارد.
برای کاهش درد می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید که بسیاری از آن‌ها از بروز تاول جلوگیری کرده و با عفونت مبارزه می‌کنند:
1- سفیده تخم‌مرغ:
استفاده از سفیده تخم‌مرغ برای درمان سوختگی یکی از روش‌های قدیمی و مؤثر است. می‌توانید سفیده تخم‌مرغ را روی ناحیه سوخته بزنید تا درد کاهش یابد. بسیاری از افراد معتقدند که سفیده تخم‌مرغ می‌تواند از بروز تاول هم جلوگیری کند.
بعد از اینکه سفیده تخم‌مرغ را به ناحیه سوخته زدید، می‌توانید آن را خشک کنید و اگر لازم بود دوباره این کار را انجام دهید.
2- چای کیسه‌ای:
“`html
چای کیسه‌ای خیس شده می‌تواند به کاهش درد ناشی از سوختگی کمک کند. در واقع، ماده‌ای به نام تانین در چای وجود دارد که می‌تواند به بهبودی محل سوخته نیز یاری رساند.
برای استفاده، کافی است چای کیسه‌ای را چند بار در یک لیوان آب سرد فرو کنید و سپس آن را بر روی پوست سوخته قرار دهید.
آیا می‌دانستید که این چای سرد، گزینه‌ای عالی برای درمان آفتاب سوختگی نیز هست؟
3- سیب‌زمینی خام:
سیب‌زمینی خام را رنده کنید و آن را فشار دهید تا آبش بیرون بیاید. سپس این آب را بر روی ناحیه آسیب دیده بمالید. این روش می‌تواند نتایج خوبی به همراه داشته باشد.
4- سرکه:
سرکه یکی از روش‌های مناسب برای کاهش درد سوختگی است. می‌توانید کمی سرکه سیب یا سرکه سفید را روی محل سوختگی بریزید یا یک پارچه را به سرکه آغشته کنید و روی محل قرار دهید تا درد کاهش یابد. همچنین سرکه می‌تواند زخم را ضدعفونی کند و جلوی رشد باکتری‌ها را بگیرد.
5- جوش شیرین:
برای درمان سوختگی، مقداری جوش شیرین و آب سرد را با هم مخلوط کنید تا خمیری درست شود و آن را به ناحیه آسیب دیده بزنید. این روش به تسکین درد کمک می‌کند. اگر نیاز بود چند بار از این روش استفاده کنید و در این مدت محل سوختگی را خشک نگه دارید.
6- ژل گیاه آلوئه‌ورا:
برای استفاده از ژل گیاه آلوئه‌ورا، یکی از برگ‌های گیاه را بردارید و آن را از طول برش بزنید. دقت کنید که برگ‌های گوشتالو را انتخاب کنید. بعد از اینکه ژل (ماده لزج) از برگ خارج شد، آن را سرد کرده و روی محل سوخته قرار دهید. این ژل خاصیت ضد درد دارد و می‌تواند از التهاب و ورم پوست جلوگیری کند.
استفاده مداوم از ژل آلوئه‌ورا به بهبود سوختگی کمک می‌کند. علاوه بر این، این گیاه می‌تواند به ترمیم سلول‌ها کمک کند و به بهبودی سریع‌تر زخم‌ها یاری رساند.
شما می‌توانید گیاه آلوئه‌ورا را در آشپزخانه‌تان نگهداری کنید و در مواقع نیاز از آن بهره ببرید. این گیاه برای رشد به کمی آب، نور خورشید و یک مکان گرم نیاز دارد.
نکته: برخی افراد برای سوختگی‌های کوچک از کره استفاده می‌کنند، اما باید بدانید که کره و مارگارین گرما را در خود نگه می‌دارند و ممکن است به پوست آسیب بیشتری برسانند. بنابراین هرگز از کره و روش‌های غیر علمی برای درمان سوختگی استفاده نکنید. همچنین خمیر دندان نه تنها به درمان سوختگی کمک نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث ایجاد آلرژی و مشکلات بیشتری شود.
درمان سوختگی سقف دهان
بافت سقف دهان شما بسیار نازک است و به همین خاطر نسبت به غذاهای داغ خیلی حساس است. اگر هنگام خوردن پیتزای داغ بخار آن را تحمل نکردید و دهان‌تان سوخت، می‌توانید از یک قاشق بستنی یا ماست یخ‌زده برای تسکین استفاده کنید. خنکی این مواد می‌تواند به کاهش موقت درد کمک کند. همچنین می‌توانید با نوشیدن مایع خنک یا قرار دادن یک تکه یخ در دهان تسکین پیدا کنید.
“`
این کار تأثیر دارد. اما یادتان باشد که قبل از اینکه یخ باعث درد شود، آن را از دهان خارج کنید.
اگر هنگام نوشیدن چای، شیر یا سوپ داغ بافت داخلی دهان شما بسوزد، بهتر است برای ۵ تا ۱۰ دقیقه چندین بار آب سرد را در دهان نگه داشته و غرغره کنید.
استفاده از محلول آب و نمک هم یکی از راه‌حل‌هاست. به این صورت که نصف قاشق چایخوری نمک را در ۲۵۰ میلی‌لیتر آب گرم حل کنید و آن را در دهان نگه دارید و غرغره کنید. این کار به تمیز و ضدعفونی کردن دهان و همچنین درمان آن کمک می‌کند.
روش‌های درمان سوختگی با داروها
قبل از رفتن به پزشک، می‌توان مقداری کرم زینک اکساید یا اکسید دوزنگ که در بیشتر خانه‌ها وجود دارد، روی محل سوختگی بزنید تا تأثیر آسیب کاهش یابد. همچنین استفاده از پمادهای سوختگی که حاوی روغن ماهی هستند نیز می‌تواند به بهبود ناحیه سوخته کمک کند. در این پمادها از زینک اکساید که ماده‌ای مفید برای ترمیم است، استفاده می‌شود و معمولاً حساسیتی هم ایجاد نمی‌کنند. اگر سوختگی باعث چسبیدن لباس یا زیورآلات به پوست شده باشد، بهتر است فقط ناحیه را خنک کنید و این کار را در بیمارستان و تحت نظر پرسنل درمانی انجام دهید چون ممکن است پوست بیشتر آسیب ببیند.
درمان سوختگی وقتی تاول ایجاد می‌شود
تاول‌ها ممکن است بعد از سوختگی چند دقیقه یا چند ساعت بعد بروز کنند و اندازه آن‌ها هم کم‌کم بزرگ‌تر می‌شود. مهم‌ترین توصیه به افرادی که دچار تاول می‌شوند این است که آن را نترکانند. چون خود تاول مانند یک پانسمان طبیعی و استریل عمل می‌کند. ترکاندن تاول می‌تواند زخم ایجاد کند و احتمال عفونت را بیشتر کند، مگر اینکه مراقبت‌های ویژه‌ای برای تمیز نگه داشتن آن انجام شود. در صورت ترکاندن، باید محل زخم را روزانه با سالین نرمال شستشو داده و پانسمان کرد. به همین دلیل بهتر است تاول را نترکانید. با روش بهداشتی می‌توان آب داخل تاول را خالی کرد و گذاشت تا پوست تاول به عنوان یک پانسمان خوب، روی زخم را بپوشاند. این کار در کنار مصرف آنتی‌بیوتیک و مراقبت از زخم برای بهبود سوختگی مؤثر است.
استفاده از محلول‌های خشک‌کننده مانند پرمنگنات برای خشک و ضدعفونی کردن مناطقی که تاول دارند، باید زیر نظر پزشک باشد. وقتی سوختگی مرطوب و ترشح دارد، احتمال عفونت همیشه وجود دارد. بنابراین شستشو، تمیز نگه داشتن و ضدعفونی کردن سوختگی‌ها برای جلوگیری از عفونت ضروری است.
داروهای موضعی برای بهبود جای سوختگی
داروهای موضعی مختلفی برای این کار وجود دارد؛ مانند کرم سیلور سولفادیازین که باعث بهبود سوختگی می‌شود و می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند. این کرم نقش یک آنتی‌بیوتیک موضعی خوب را نیز برای پوست آسیب‌دیده بازی می‌کند. همچنین پماد زینک اکساید خاصیت ترمیم‌کنندگی خوبی دارد. استفاده از پماد آلفا هم می‌تواند برای ترمیم زخم‌های سوختگی مفید باشد. یکی از مواد مؤثر در پماد آلفا، گیاه حناست که در ترمیم سوختگی بسیار تأثیر دارد. تجربه نشان داده است که وقتی افراد برای چند روز پماد آلفا را روی زخم‌های خود می‌زنند و از یک پلاستیک استریل به عنوان پانسمان استفاده می‌کنند، بهبودی قابل توجهی را مشاهده می‌کنند.
پانسمان با گاز استریل و باند روی داروهای سوختگی
بیشتر پمادها، به ویژه آن‌هایی که حاوی زینک اکساید هستند، خاصیت پوشش‌دهی دارند و نیازی به باند و گاز استریل روی آن‌ها نیست. اما اگر فرد قصد دارد از خانه خارج شود، برای پیشگیری از تماس سوختگی با آلودگی‌ها، بهتر است از یک پانسمان مناسب استفاده کند.