“`html
آیا بیماری سل بیماری مسری یا واگیر است؟
برای اطلاعات بیشتر در مورد بیماری سل با رضیم همراه باشید.
سل یک عفونت باکتریایی است که بیشتر ریه‌ها را درگیر می‌کند و به آن “سل ریوی” می‌گویند. اما این باکتری می‌تواند به سایر نقاط بدن مانند گره‌های لنفاوی، کلیه‌ها، مغز، استخوان‌ها و مفاصل نیز منتقل شود و در این صورت به آن “سل خارج ریوی” می‌گویند. هر ساله تعداد قابل توجهی از افراد به این بیماری مبتلا می‌شوند.
سل یک بیماری عفونی واگیر است. این بیماری سال‌های زیادی است که وجود دارد و افراد مشهوری در دنیا نیز به آن مبتلا شده‌اند. در واقع، این بیماری از دیرباز در کشور ما شناخته شده است.
در گذشته، برخی به اشتباه فکر می‌کردند که نفرین یا غم و اندوه دلیل اصلی ابتلا به سل است. در کتاب‌های غربی این بیماری با نام توبرکولوز (Tuberculosis) و به اختصار «تی بی» (TB) شناخته می‌شود. بد نیست بدانید که سل یکی از مهم‌ترین بیماری‌های عفونی در حال حاضر است که می‌تواند تمامی ارگان‌های بدن را تحت تاثیر قرار دهد، اما ریه‌ها بیشتر از دیگر اعضای بدن به این بیماری مبتلا می‌شوند.
جالب است که از سال 1982، پزشکان دنیا بر این باور بودند که این بیماری تا سال 2000 قابل کنترل است و تنها در کتاب‌های پزشکی باقی می‌ماند، اما این امید در مدت کوتاهی از بین رفت. در سال 1993، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که این بیماری یک فوریت جهانی است. در این سال، حدود 10 میلیون مورد جدید سل شناسایی شد و فقط دو سوم آن‌ها درمان شدند که متأسفانه در بیش از 50 درصد موارد، درمان به طور ناقص انجام گرفته است. این موضوع عمق فاجعه را در این سال‌ها نشان می‌دهد.
عامل بیماری سل چیست؟
عامل بیماری سل یک میکروب میله‌ای شکل (شبیه مداد) و بسیار کوچک است که فقط تحت میکروسکوپ قابل دیدن است. به این میکروب «باسیل سل» می‌گویند. این باسیل به دلیل کوچکی‌اش راحت در هوا معلق می‌ماند. از آنجا که این بیماری به وسیله میکروب ایجاد می‌شود، ممکن است شما بتوانید آن را به افراد سالم منتقل کنید.
سل چگونه از بیمار به فرد سالم منتقل می‌شود؟
میکروب سل به شکل ذرات ریز به هوای اطراف منتقل می‌شود و مانند سرماخوردگی پخش می‌شود. اگر شما به سل ریوی مبتلا باشید، این ذرات به هنگام سرفه، عطسه، صحبت، خنده یا فریاد به هوا می‌آیند. به عنوان مثال، یک سرفه می‌تواند حدود 3000 ذره میکروبی به هوا بپاشد و حتی 5 دقیقه صحبت کردن هم می‌تواند همین مقدار را تولید کند و عطسه تعداد بیشتری میکروب منتشر می‌کند.
این ذرات به دلیل کوچک بودن می‌توانند برای مدت طولانی در هوا باقی بمانند، به ویژه در فضاهای بسته. میکروب سل در خلط خشک شده یا گرد و غبار بعد از 8 تا 10 روز از بین می‌رود. اما در خاک سرد و سایه‌دار، این میکروب می‌تواند حداقل 6 ماه زنده بماند و در خلط در حال پوسیدگی و تجزیه، ممکن است هفته‌ها و حتی ماه‌ها مقاومت کند. بنابراین، فضایی که به میکروب سل آلوده شده، حتی در زمانی که شما در آنجا نیستید، هنوز هم می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
“`
بیماری سل می‌تواند به دیگران منتقل شود.
وقتی که یک فرد سالم در هوای آلوده تنفس می‌کند، ممکن است با میکروب سل مواجه شود و این میکروب می‌تواند در عرض 48 ساعت به نقاط مختلف بدن منتقل شود. اما بعد از این زمان، بدن شروع به دفاع می‌کند و دیگر اجازه نمی‌دهد میکروب سل در بدن گسترش یابد.
برای اینکه بیماری سل منتقل شود، نیاز به تماس طولانی و مقدار زیادی از میکروب سل داریم. اینکه آیا میکروب سل از شما به دیگران منتقل می‌شود یا نه به سه عامل بستگی دارد: واگیر بودن بیماری شما، محیطی که در آن حضور دارید و مدت زمان تماس شما با دیگران. بهترین راه برای جلوگیری از انتقال، دوری از دیگران و شروع درمان دارویی است.
شروع درمان دارویی می‌تواند در کاهش خطر انتقال بیماری بسیار مؤثر باشد. به طوری که بعد از دو هفته از شروع درمان، حتی اگر آزمایش خلط شما مثبت باشد، خطر انتقال بیماری کمتر می‌شود و این کاهش در طول زمان مصرف دارو ادامه خواهد داشت.
افرادی که مدت طولانی با بیماران مسلول در تماس نزدیک هستند، بیشترین خطر ابتلا به سل را دارند.
تماس نزدیک معمولاً با اعضای خانواده، هم‌اتاقی‌ها، دوستان و همکاران اتفاق می‌افتد. این افراد به دلیل ارتباط با میکروب سل در معرض خطر ابتلا به عفونت سل قرار دارند.
مکان‌های شلوغ، کوچک، بسته، کم‌نور، بدون تهویه مناسب و مرطوب می‌توانند بهترین شرایط را برای انتقال عفونت فراهم کنند.
تابش مستقیم آفتاب می‌تواند در عرض 5 دقیقه میکروب سل را از بین ببرد. بنابراین در کشورهای گرم، تماس مستقیم با نور خورشید می‌تواند راه مناسبی برای از بین بردن میکروب سل باشد. به همین دلیل این بیماری معمولاً در خانه‌های تاریک یا کلبه‌ها گسترش می‌یابد.
چه افرادی بیشتر در خطر ابتلا به سل هستند؟
جالب است که برخی از افراد بیشتر در معرض ابتلا به بیماری سل هستند. این گروه به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ یک دسته شامل افرادی است که بیشتر در معرض تماس با میکروب و مثبت شدن عفونت سل هستند و گروه دیگر افرادی هستند که به عفونت مبتلا شده و احتمال بیشتری برای مبتلا شدن به بیماری دارند.
گروه اول شامل این افراد هستند:
- فردی که نزدیک بیمار مبتلا به سل ریوی واگیر است.
- جوامع با درآمد کم و خدمات بهداشتی ضعیف بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
- کسانی که در مناطقی از جهان به دنیا آمده‌اند که بیماری سل شایع است.
معمولاً افرادی که در مراکز خاص نگهداری می‌شوند (مثل زندان‌ها و آسایشگاه‌های سالمندان، پناهگاه‌ها و …) نیز در معرض خطر هستند.
همچنین افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی
- سایر گروه‌هایی که به بیماری سل مبتلا هستند (مثل کارگران مهاجر از کشورهای با شیوع بالا یا افراد بی‌خانمان).
- و همچنین کسانی که به نوعی با بیماران مبتلا به سل در تماس شغلی هستند.
گروه دوم شامل این افراد هستند:
- افراد مبتلا به عفونت HIV (ایدز).
- افرادی که در دو سال اخیر به عفونت سل مبتلا شده‌اند.
- افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی.
- کسانی که سابقه درمان ناکافی سل دارند.
همچنین افرادی که در شرایط خاص پزشکی هستند، شامل:
- بیماری دیابت (بیماری قند) – بیماری سیلیکوز
- درمان طولانی با داروهای کورتن
- مصرف داروهای پیوند اعضا (کاهنده سیستم ایمنی)
- سرطان سر و گردن
- سرطان خون و غدد لنفاوی
- نارسایی مزمن کلیوی
- پائین بودن وزن بدن (10% یا بیشتر از وزن ایده آل)
- عفونت HIV(ایدز)، معتادان به مواد مخدر تزریقی، عفونت در دو سال اخیر با میکروب سل
- افراد مبتلا به دیابت 2 تا 4 برابر بیشتر مستعد پیشرفت عفونت سل هستند. به ویژه بیمارانی که وابسته به انسولین هستند و به خوبی کنترل نمی‌شوند بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
- در سل ریوی، معمولاً خلط تولید می‌شود. اگر در آزمایش خلط میکروب سل مشاهده شود، آن را سل ریوی خلط مثبت می‌نامند و اگر میکروب…
- سل مشاهده نشود به آن سل ریوی خلط منفی می گویند.
“`html
بیماری سل چه علائمی دارد؟
علائم سل فعال شامل:
عدم وجود علامت به این معنی است که برخی افراد مبتلا هیچ علامتی ندارند، اما دیگر علائم شامل سرفه به مدت سه هفته یا بیشتر، درد قفسه سینه، سرفه همراه با خون یا خلط خون، احساس خستگی یا ضعف، کاهش وزن، کاهش اشتها، تب ملایم، لرز و تعریق در شب هستند.
علائم چه زمانی ظاهر می‌شوند؟
بیشتر افرادی که به باکتری سل آلوده می‌شوند به سل فعال مبتلا نمی‌شوند. ولی ممکن است سل فعال ۳-۲ ماه تا حداکثر یک سال پس از آلودگی نمایان شود. خطر بیماری فعال با گذشت زمان کمتر می‌شود.
چه زمانی و تا کی فرد بیمار ناقل سل است؟
سل فعال تا زمانی که فرد درمان مناسب را برای چند هفته دریافت نکند، مسری و واگیردار است. اما فرد مبتلا به سل نهفته، تا وقتی که بیماری در وی ظهور نکند و باکتری در خلط وجود نداشته باشد، ناقل نیست.
درمان سل چیست؟
افراد مبتلا به سل نهفته بهتر است برای درمان پیشگیرانه ارزیابی شوند. این درمان معمولاً شامل مصرف داروهای ضد سل برای چند ماه است. ولی افرادی که سل فعال دارند باید دوره درمانی دست‌کم شش ماهه یا بیشتر را بگذرانند و حداقل چهار داروی ضد سل دریافت کنند و داروها بر اساس آزمایش‌ها تنظیم شوند. برنامه دقیق درمان توسط پزشک تعیین می‌شود و بیمار باید تحت نظر مراقبین بهداشتی داروها را مصرف کند تا کاملاً بهبود یابد.
اگر سل درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر سل درمان نشود، این بیماری می‌تواند به دیگران منتقل شود. همچنین فردی که درمان نشود ممکن است به شدت بیمار شود یا حتی جان خود را از دست بدهد.
برای جلوگیری از انتقال سل چه می‌توان کرد؟
نکته مهم برای جلوگیری از انتقال سل این است که بیماران هنگام سرفه و عطسه دهان و بینی خود را بپوشانند و داروهای درمانی را به طور مرتب مصرف کنند و دوره درمان را به طور کامل تمام کنند.
گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی رضیم
مرجان امینی
سایت رضیم
“`