شاید نام تب کریمه کنگو را در اخبار شنیده باشید. اما این بیماری چیست؟ چقدر خطرناک است؟ چگونه انتقال پیدا می‌کند؟ همه این سوالات را پاسخ می‌دهیم.
تب کریمه کنگو چیست؟
تب کریمه کنگو یا تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یک بیماری است که به وسیله ویروس CCHF ایجاد می‌شود. این ویروس از طریق نیش کنه‌های آلوده به نام Hyalomma منتقل می‌شود. راه دیگر انتقال آن تماس مستقیم با خون یا بافت کنه‌های آلوده، افراد مبتلا یا دام‌های آلوده است.
این بیماری خطرناک است و حدود 30 درصد افرادی که به آن مبتلا می‌شوند جان خود را از دست می‌دهند. مبتلایان به این بیماری ممکن است علائم متفاوتی داشته باشند، گاهی هیچ علامتی ندارند و گاهی علائم خفیف تا شدید مانند خونریزی، نارسایی چند اندام و شوک را تجربه می‌کنند.
تب کریمه کنگو تحت نظارت اتحادیه اروپا قرار دارد و یکی از اولویت‌های طرح تحقیق و توسعه سازمان جهانی بهداشت است.
موارد ابتلا به این بیماری در چندین منطقه از آسیا و آفریقا گزارش شده و در اروپا به کشورهای بالکان، اسپانیا، روسیه و ترکیه محدود شده است.
در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای درمان این بیماری وجود ندارد؛ بنابراین عملکرد صحیح در پیشگیری، تشخیص سریع و مراقبت از بیماران بسیار مهم است.
علائم تب کریمه کنگو چیست؟
این بیماری حدود سه تا هفت روز پس از نیش کنه یا تماس با خون آلوده ظهور می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهد که بیشتر از 80 درصد از موارد بیماری بدون علامت یا خفیف بوده و معمولاً کودکان علائم خفیف‌تری دارند. این بیماری با علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب، سردرد، ضعف، حساسیت به نور، درد شکم، اسهال و استفراغ شروع می‌شود.
برخی بیماران نیز ممکن است دچار تغییرات ناگهانی در خلق و خو، سردرگمی و پرخاشگری شوند.
ویروس با ورود به سلول‌ها به بدن آسیب می‌زند و سپس به اندام‌هایی مانند کبد و طحال حمله می‌کند و ممکن است باعث نارسایی چندین اندام شود.
موارد شدید این بیماری معمولاً چهار مرحله را دنبال می‌کند: «دوره نهفتگی»، پیش از خونریزی، خونریزی و در صورت بهبودی بیمار، دوره نقاهت.
میزان مرگ و میر در افراد بستری در بیمارستان تقریباً 30 درصد است. افرادی که بهبود می‌یابند، معمولاً 9 تا 10 روز بعد از شروع علائم بهبودی پیدا می‌کنند. بعضی از بیماران ممکن است برای بهبود نیاز به زمان بیشتری داشته باشند.
حیوانات وحشی و دام‌ها به این ویروس حساس هستند و می‌توانند ناقل بیماری باشند. اگر حیوانات آلوده شوند، معمولاً بین دو تا 15 روز ویروسی می‌شوند، اما علائم بالینی را نشان نمی‌دهند.
پیشگیری از تب کریمه کنگو اقدامات بهداشتی
یکی از مهمترین روش‌های پیشگیری از این بیماری، اطلاع رسانی درباره آن است.
پیشگیری و کنترل عفونت در حیوانات به دلیل اینکه این عفونت معمولاً در آنها آشکار نیست، دشوار است. به علاوه، کنه‌ها که ناقل بیماری هستند، بسیار متنوع و زیاد هستند، بنابراین کنترل کنه‌ها با استفاده از مواد شیمیایی بر روی دام‌ها می‌تواند برای حفاظت از کارگران در کشتارگاه‌ها مفید باشد.
به افراد توصیه می‌شود که گوشت را در دماهای پایین نگهداری کنند، آن را به خوبی بپزند و هنگام تهیه گوشت اصول بهداشتی را رعایت کنند.
نظارت بر افرادی که در معرض ویروس قرار گرفته‌اند، بسیار مهم است. به افرادی که در معرض ویروس قرار دارند باید توصیه شود در صورت مشاهده علائم بیماری طی 14 روز پس از آخرین تماس با مورد آلوده، به پزشک مراجعه کنند.
کاهش خطر ابتلا به تب کریمه کنگو در افراد
اگر چه در برخی مناطق اروپا واکسن غیرفعالی ضد این بیماری به صورت محدود ساخته شده و استفاده شده است، اما هنوز هیچ واکسن مؤثر و ایمنی برای استفاده عمومی در دسترس نیست.
در این شرایط، بهترین راه برای کاهش احتمال ابتلا به این بیماری، افزایش آگاهی در مورد عوامل خطر و آموزش مردم درباره روش‌هایی است که می‌توانند برای کاهش تماس با ویروس انجام دهند.
توصیه‌های بهداشتی باید بر روی کاهش خطر ابتلا به کنه‌ها و جلوگیری از انتقال آن به حیوانات تمرکز کند.
کاهش خطر انتقال کنه به انسان
برای کم کردن خطر انتقال کنه به انسان، می‌توانید این روش‌ها را امتحان کنید:
- لباس‌های آستین‌بلند و شلوارهای بلند بپوشید.
- از لباس‌های روشن استفاده کنید تا کنه‌ها روی آنها بهتر دیده شوند.
- روی لباس‌ها از دافع کنه تایید شده استفاده کنید.
- روی پوست و لباس خود از دافع‌های معتبر استفاده کنید.
- به‌طور منظم لباس و پوست خود را برای پیدا کردن کنه بررسی کنید.
- سعی کنید تا کنه‌ها را از روی حیوانات یا در مکان‌هایی مثل اصطبل‌ها و انبارها کنترل یا از بین ببرید.
- از رفتن به مناطقی که کنه‌ها در آنجا زیاد هستند، پرهیز کنید.
کاهش خطر انتقال از حیوان به انسان
برای کم کردن خطر انتقال بیماری از حیوان به انسان، این روش‌ها را دنبال کنید:
- هنگام کار با حیوانات یا بافت‌های آنها، به‌خصوص هنگام کشتار، حتماً لباس‌های محافظ بپوشید.
- وقتی مرغ و گوشت را تمیز می‌کنید، از دستکش استفاده کنید.
- قبل از وارد شدن به محل کشتار، حیوانات را قرنطینه کنید یا دو هفته قبل از کشتار، آنها را با آفت‌کش‌ها درمان کنید.
کاهش خطر انتقال انسان به انسان در جامعه
برای کاهش خطر انتقال بیماری از انسان به انسان، این اقدامات را انجام دهید:
- از نزدیک تماس با افرادی که به تب کریمه کنگو مبتلا هستند، پرهیز کنید.
- زمانی که از افراد بیمار مراقبت می‌کنید، حتماً از دستکش و تجهیزات مناسب استفاده کنید.
- بعد از ملاقات با افراد بیمار، به‌طور مرتب دست‌های خود را بشویید.
کنترل عفونت تب کریمه در محیط‌های مراقبت بهداشتی
کارکنان بهداشت و درمان که از بیماران مراقبت می‌کنند، باید به استانداردهای کنترل عفونت دقت کنند. این شامل رعایت بهداشت دست‌ها، استفاده از تجهیزات محافظتی، روش‌های ایمن برای تزریق و روش‌های امن برای دفن موارد آلوده است.
نمونه‌های گرفته‌شده از افرادی که مشکوک به تب کریمه کنگو هستند باید توسط کارکنان آموزش‌دیده در آزمایشگاه‌های مناسب نگهداری شود.
تشخیص تب کریمه کنگو
بیماری ویروسی تب کریمه کنگو را می‌توان با روش‌های مختلفی تشخیص داد، از جمله:
- تشخیص آنتی‌ژن
- خنثی‌سازی سرم
- جداسازی ویروس با کشت سلولی
معمولاً در روزهای اول بیماری، بیماران آنتی‌بادی خاصی تولید نمی‌کنند، بنابراین تشخیص در این افراد معمولاً از طریق شناسایی ویروس یا RNA در نمونه‌های خون یا بافت انجام می‌شود.
آزمایش نمونه‌های بیمار خطر بیولوژیکی بالایی دارد و باید در شرایط ایمن و با حداکثر احتیاط انجام شود.
درمان تب کریمه کنگو چیست؟
برای درمان این عفونت از داروی ضد ویروسی به نام «ریباویرین» استفاده می‌شود. به نظر می‌رسد که هم نسخه خوراکی و هم تزریقی آن مؤثر هستند.
در حال حاضر هیچ واکسنی برای استفاده در حیوانات وجود ندارد.
تهیه و ترجمه: اختصاصی مجله رضیم
