با مجله اینترنتی رضیم همراه باشید تا با تفاوت بانکداری اسلامی و غیر اسلامی بیشتر آشنا شوید
بانکداری اسلامی به شکلی از بانکداری اشاره دارد که در جهت رسیدن به اهداف اقتصادی اسلام فعالیت می‌کند. زیرا هدف‌های اقتصادی سرمایه‌داری و نظام‌های اقتصادی غیر اسلامی با اهداف اقتصادی اسلام متفاوت است، بنابراین بانک‌ها و دیگر مؤسسات مالی نیز باید اسلامی باشند.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمدعلی یوسفی، یکی از اعضای هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، درباره مفهوم و اهداف بانکداری اسلامی توضیح داد و به سوالاتی درباره این مفهوم پاسخ گفت.
مهم‌ترین اهداف بانکداری اسلامی
او در جواب سوالی درباره اهداف بانکداری اسلامی بیان کرد: اهدافی که بانکداری اسلامی باید دنبال کند همان اهداف نظام اقتصادی اسلام است که شامل تحقق عدالت، تأمین رفاه و کاهش فقر می‌شود. اگر در یک جامعه اسلامی فقر وجود داشته باشد و نیازهای مشروع انسان‌ها تأمین نشود، مشخص است که بانکداری آن جامعه اسلامی نیست یا از آن فاصله دارد.
تفاوت بانکداری اسلامی و غیر اسلامی
حجت‌الاسلام یوسفی درباره تفاوت بانکداری اسلامی و بانکداری غیر ربوی گفت: اگر بانک‌های موجود در نظام سرمایه‌داری را با اصول اسلامی تطبیق دهیم و ربا را به صورت قانونی حذف کنیم، نتیجه‌ی این کار بانکداری بدون ربا خواهد بود. این معادل حالتی است که اکنون در کشور ما وجود دارد. اما اگر بر اساس مبانی اسلامی، مفاهیم و رفتارهای مالی به وجود بیاوریم که با اصول اسلامی سازگار باشد، به این معنی است که بانکداری اسلامی تحقق یافته است.
مشکلات کنونی در بانکداری کشور
او درباره مشکل اصلی عدم تحقق بانکداری اسلامی در کشور گفت: مشکل اصلی ما این است که بانکداری ما فقط قانونی و غیر ربوی است، اما واقعاً اسلامی نیست. ما توانسته‌ایم از نظر قانونی بانکداری را از ربا پاک کنیم، اما در عمل موفق نشده‌ایم. به همین خاطر، مسئولان و برخی نهادهای دینی هم به وجود بانکداری غیر ربوی در کشور اعتقادی ندارند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تأکید کرد: ما سیستم بانکداری سرمایه‌داری و ربوی را به کشور آوردیم و فقط ظاهر آن را تغییر دادیم، اما اصول و بنیادهای آن را اصلاح نکردیم. به همین دلیل، نظام سرمایه‌داری هنوز در بانکداری کشور ما وجود دارد و تأثیر گذار است.
پیوند مبانی اقتصادی
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی افزود: ربا در نظام سرمایه‌داری غرب به‌عنوان یک عامل داخلی به تمام عوامل اقتصادی پیوند می‌زند. ما این پیوند را به‌صورت قانونی کنار زده‌ایم، اما نتوانسته‌ایم مبانی اسلامی را برای پیوستن این عوامل معرفی کنیم.
وی گفت: به دلیل عدم استخراج این مبانی، وضعیت بانکداری موجود ممکن است سه حالت پیدا کند: یا به ربای واقعی دچار می‌شود، یا به دلیل نداشتن پیوند منطقی بین عناصر اقتصادی از هم می‌پاشد و یا اینکه هم دچار ربا می‌شود و هم از هم گسیختگی. متأسفانه ما در حال حاضر شاهد این وضعیت سوم هستیم، که در آن عده‌ای وام‌های کلانی دریافت می‌کنند اما بانک‌ها تمایلی به پس‌گیری این وام‌ها ندارند.
یوسفی در پایان تأکید کرد: اگر می‌خواهیم به بانکداری اسلامی برسیم، باید مؤسسات اقتصادی و بانکی را بر اساس مبانی اسلامی تشکیل دهیم و نه اینکه صرفاً سیستم بانکداری فعلی را به ایران بیاوریم و آن را کمی تغییر دهیم، چون در این صورت، باز هم با همان مشکلات بانکداری ربوی روبرو خواهیم شد.