دمنوش و جوشانده و تفاوت آنها
در این مقاله به بررسی تفاوت دمنوش و جوشانده می پردازیم : گیاهان دارویی بر اساس نوع گیاه، موادی که دارند، و چگونگی برخورد با حرارت به روش‌های مختلفی مصرف می‌شوند. برای مثال، اگر بخواهیم از یک گیاه خاصیت بهتری بگیریم، باید آن را دم کنیم، اما اگر بخواهیم اثر متفاوتی داشته باشیم، جوشانده آن گیاه ممکن است مناسب‌تر باشد. برخلاف تصور عامه، دمنوش و جوشانده دو چیز متفاوت هستند.
به عبارتی، دم کردن و جوشاندن گیاهان، دو روش مختلف است که هر کدام تأثیر خاص خود را بر روی بدن دارند. برای تهیه دمنوش، می‌توانیم از ادویه، میوه، برگ، ساقه یا ریشه گیاهان بهره ببریم. در این روش، گیاه را خشک کرده و پودر می‌کنیم، سپس آن را در آب جوشیده برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در ظرفی کاملاً بسته بخار می‌دهیم و بعد از آن صاف می‌کنیم. نوشیدنی به دست‌آمده از برگ چای، گل گاوزبان، گل ختمی، به‌لیمو، سنبل‌الطیب یا چای میوه‌ای، نوعی دمنوش است.
تفاوت‌های دمنوش و جوشانده به روش تهیه آنها برمی‌گردد. اگر گیاه را به‌طور مستقیم با آب سرد یا گرم بجوشانیم، یک جوشانده به دست می‌آید که اثر و خاصیتش قوی‌تر از دمنوش است و در مقایسه با عرقیات گیاهی، عطر و خواص بیشتری هم دارد.
با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که جوشانده برخی گیاهان به دلیل نفوذ قوی و سریع به بعضی از اعضای بدن، ممکن است عوارض ناخوشایندی به همراه داشته باشد. بنابراین، توصیه می‌شود برای مصرف روزانه به مقدار مناسبی از دمنوش استفاده کنید و از مصرف جوشانده‌ها، به خصوص جوشانده‌هایی که گیاه آنها ناشناخته است، بدون مشورت با متخصصان، اجتناب کنید.
طرز تهیه دم کرده گیاهی یا دمنوش
ساده‌ترین محصول گیاهی، دم‌کرده است. برای دم‌کرده، معمولاً از گلبرگ‌ها و برگ‌های گیاه استفاده می‌شود؛ چون این بخش‌ها نازک و لطیف هستند. اگر بخواهیم از قسمت‌های دیگر مانند ساقه، ریشه یا دانه‌ها دم‌کرده تهیه کنیم، باید حتماً آنها را له یا پودر کنیم. برای تهیه دم‌کرده، باید آب جوش را روی گیاه بریزیم و درب ظرف را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، بسته به نوع گیاه، ببندیم تا محلول سریع سرد نشود.
در این زمان مقداری از مواد مؤثر گیاه در آب جوش حل می‌شود و پس از این مدت باید آن را با توری فلزی یا پارچه‌ای صاف کنیم و تفاله را دور بیندازیم و محلول باقی‌مانده را مصرف کنیم.
مقدار گیاه مورد استفاده معمولاً برای ۳۰۰ گرم گیاه خشک یا ۷۵ گرم گیاه تازه به همراه ۵۰۰ میلی‌لیتر آب جوش است. این مقدار تقریباً معادل ۳ تا ۴ لیوان دم‌کرده است. برای مقادیر کمتر، می‌توان نسبت گیاه و آب را کم کرد.
اگرچه می‌توان دم‌کرده را برای مدت کوتاه در یخچال نگهداری کرد، اما به‌دلیل رسوب ممکن است مواد مؤثر آن از بین بروند، بنابراین بهتر است دم‌کرده همیشه تازه مصرف شود. این نیز یکی از تفاوت‌های دمنوش و جوشانده‌ها است. همچنین اگر دم‌کرده مزه خوبی نداشت، می‌توانید آن را با نبات یا عسل شیرین کنید و بعد مصرف کنید.
طرز تهیه جوشانده گیاهی
در این روش، آب سرد را روی گیاه ریخته و به جوش می‌آوریم. سپس آن را به آرامی به مدت حدود یک ساعت می‌جوشانیم. در جوشانده، حجم محلول به دلیل بخار شدن کم می‌شود و به حدود دو سوم می‌رسد. جوشانده برای قطعات سخت گیاه، موادی که در اثر حرارت خراب نمی‌شوند و یا موادی که به سادگی در آب حل نمی‌شوند، مناسب است.
مقدار مورد نیاز گیاه برای تهیه جوشانده ۳۰ گرم گیاه خشک یا ۷۵ گرم گیاه تازه به همراه ۷۵۰ میلی‌لیتر آب است که پس از جوشیدن به حدود ۵۰۰ میلی‌لیتر کاهش می‌یابد.
جوشانده را باید تازه مصرف کنید. البته می‌توانید مقدار لازم برای یک روز را تهیه کرده و استفاده نمایید، اما نگهداری آن بیش از یک روز توصیه نمی‌شود. مانند دم‌کرده، برای شیرین کردن جوشانده نیز می‌توانید از عسل یا نبات استفاده کنید. در مصرف گیاهان دارویی، روش استفاده و مقدار مصرف روزانه بسیار مهم است.
منبع : سایت جوشونده