“`html
حساسیت دندان و مشکلات ناشی از آن
حساسیت دندان (که به آن حساسیت شدید عاج دندان نیز گفته می‌شود) می‌تواند به صورت درد دائمی یا احساس ناراحتی بعد از خوردن غذاهای سرد، نوشیدن مایعات سرد و گرم یا حتی تنفس در هوای سرد، خود را نشان دهد.
ساختار یک دندان به گونه‌ای طراحی شده که به برخی از محرک‌ها مانند شیرینی یا ترشی واکنشی نشان ندهد و در مقابل برخی دیگر مانند سرما یا گرما نیز نباید واکنش شدید داشته باشد. در خارج‌ترین قسمت دندان، ماده‌ای به نام مینا وجود دارد که سخت‌ترین بافت بدن است و نقشی کلیدی در محافظت از دندان در برابر آسیب‌های محیطی دارد.
همه ما حداقل یک بار هنگام گاز زدن به غذایی سرد تجربه درد موقتی دندان را داشته‌ایم، که این به دلیل آسیب دیدن مقدار کمی از پوشش مینای دندان است. زیر مینا، مجاری کوچک و پر از مایعی وجود دارد که به مغز دندان می‌روند و حاوی عصب‌های حساس دندان هستند.
به طور طبیعی، بزاق دهان باعث رسوب کلسیم بر روی مینای دندان می‌شود و از باز شدن این مجاری جلوگیری می‌کند. اما مسواک زدن زیاد و شدید (بخصوص با مسواک‌های زبر)، پسروی لثه‌ها، خوردن غذاهای اسیدی و دندان‌قروچه ممکن است این پوشش محافظتی را از بین ببرد و انتهای مجاری را لخت کند. همچنین ترک‌خوردن دندان‌ها و افتادن پرشدگی‌ها نیز می‌تواند باعث لخت شدن مجاری و حتی خود بافت دندان شود.
علت حساسیت دندان
حساسیت دندان زمانی رخ می‌دهد که دندان نسبت به محرک‌های دهان واکنشی بیشتر از حد نرمال از خود نشان می‌دهد. مثلاً اگر قبلاً به آب یخ واکنش نشان نمی‌دادید، ممکن است حالا با نوشیدن آب سرد معمولی هم دندان‌ها درد بگیرند. دلایل ایجاد حساسیت می‌تواند متفاوت باشد و شامل ساییدگی تاج یا طوق دندان، تحلیل لثه، جرمگیری عمیق یا پوسیدگی باشد.
هرچند که علت هرچه که باشد، وقتی انتهای مجرای دندان لخت شود، تغییر دماهای شدید در دهان باعث حرکت سریع مایع زیر مینا می‌شود. این حرکت می‌تواند باعث تیر کشیدن دندان‌ها شود. خورده شدن مینا باعث می‌شود دندان‌ها به غذاهای سرد واکنش دردناکی نشان دهند. اگر به غذاهای گرم حساس هستید یا حساسیت به چیزهای سرد بیشتر از چند لحظه طول می‌کشد، ممکن است با مشکلاتی مانند التهاب روبرو شوید که می‌تواند به آبسه (التهاب پر از چرک) منجر شود.
عوامل ایجاد و تشدید کننده حساسیت دندان
افرادی که دندان‌های حساسی دارند ممکن است درد و ناراحتی را در پاسخ به محرک‌های خاص تجربه کنند. این درد عمدتاً در ریشه دندان‌های آسیب‌دیده حس می‌شود. شایع‌ترین عوامل شامل:
- غذاها و نوشیدنی‌های گرم
- غذاها و نوشیدنی‌های سرد
- هوای سرد
- غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
- غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی
- آب سرد، به خصوص هنگامی که
- مسواک می‌زنید
- دهانشویه‌های الکلی
تشخیص حساسیت دندان
اگر برای اولین بار حساسیت دندان را تجربه کرده‌اید، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید. آنها با یک چکاپ می‌توانند سلامت دندان‌های شما را بررسی کنند و مشکلات احتمالی مانند حفره‌ها یا آسیب‌های لثه را شناسایی کنند. دندانپزشک می‌تواند با تمیز کردن دندان‌ها و انجام تست‌های بصری، حساسیت دندان شما را بررسی کند یا با کمک اشعه ایکس وضعیت دندان‌های شما را بهتر ارزیابی کند.
چه زمانی به دلیل حساسیت دندان باید به پزشک مراجعه کنید؟
“`
اگر دندان‌های شما حساس است، بهتر است با دندانپزشک خود درباره راه‌حل‌ها مشورت کنید. اگر علائمی از حفره یا آسیب ریشه را مشاهده کردید، سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید تا از درمان سریع و جلوگیری از عوارض اطمینان حاصل کنید. این علائم شامل موارد زیر است:
- درد دندانی که به طور ناگهانی و بدون دلیل خاصی ایجاد می‌شود
- حساسیت که فقط یک دندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد
- درد بسیار شدید به جای درد معمولی
- تغییر رنگ دندان‌ها
- درد هنگام خوردن غذا
نکاتی برای پیشگیری از حساسیت دندان
1- مسواک زدن آرام
بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر مسواک را محکم بر روی دندان‌ها بکشند، دندان‌ها همیشه سالم می‌مانند. اما این یک باور غلط است. مسواک زدن شدید باعث از بین رفتن مینای دندان و حساس شدن دندان‌ها می‌شود.
2- مسواک‌های نرم
نوع مسواک شما برای حفاظت از مینای دندان بسیار مهم است. بسیاری از مسواک‌ها به خوبی ساخته نشده‌اند و بعضی از آنها واقعاً سفت هستند. اگر دندان‌های حساسی دارید، حتماً از داروخانه مسواک خیلی نرم بخرید. توجه داشته باشید که مسواک‌های متوسط هم می‌توانند مشکل شما را بدتر کنند. باید روی مسواک کلمه “خیلی نرم” نوشته شده باشد.
3- خمیر دندان ضد حساسیت
اگر دندان‌های حساسی دارید، بهتر است برای مدتی از خمیر دندان ضد حساسیت استفاده کنید تا به شما کمک کند. حتماً خمیردندانی که حاوی فلوراید مخصوص دندان‌های حساس است، بخرید. خمیر دندان‌های ضد جرم یا سفیدکننده ممکن است حساسیت شما را بیشتر کنند. می‌توانید قبل از خواب یک لایه نازک از خمیردندان ضد حساسیت را بر روی ریشه دندان بمالید. بعضی از خمیردندان‌ها حاوی نیترات پتاسیم هستند که به مسدود کردن منافذ ریز دندان کمک می‌کند.
4- دهانشویه‌ها
برای درمان و پیشگیری از حساسیت دندان، می‌توانید از دهانشویه‌ها استفاده کنید. سعی کنید هر شب یا حداقل سه شب در هفته دهان خود را با دهانشویه‌های مؤثر بشویید تا از مینای دندان محافظت شود. دهانشویه‌های حاوی فلوراید و گیاهی می‌توانند به شما کمک کنند.
5- پرهیز از غذاهای اسیدی
برای درمان حساسیت دندان‌ها، باید از خوردن نوشیدنی‌ها و غذاهای اسیدی پرهیز کنید و مصرف آنها را کم کنید. مواد اسیدی می‌توانند به مینای دندان آسیب بزنند و باعث بروز درد شوند. از مصرف غذاهای ترش، نوشابه‌ها و میوه‌های مانند لیمو و پرتقال خودداری کنید.
6- محافظ‌های دندان
افرادی که در خواب دندان قروچه می‌کنند، باید از محافظ‌های دندان استفاده کنند. این محافظ‌ها حالت پلاستیکی دارند و باید شب‌ها در دهان گذاشته شوند.
درمان دندانپزشکی حساسیت به دندان
اگر حساسیت دندان به خاطر ساییدگی سطح دندان ایجاد شده باشد (که می‌تواند به دلیل مسواک زدن بد یا مصرف زیاد مواد ترش باشد)، باید در موارد پیشرفته با درمان ترمیمی آن نواحی ترمیم شود. به این صورت، حساسیت به شدت کاهش می‌یابد.
کاهش حساسیت دندان ممکن است اتفاق بیفتد یا حتی مشکلی به طور کامل رفع شود. این کار عموماً با کمک موادی که هم رنگ دندان هستند، به نام کامپوزیت‌ها، انجام می‌شود. اگر ساییدگی طوق خیلی کم باشد یا حساسیت به خاطر تحلیل لثه و نمایان شدن ریشه دندان‌ها ایجاد شده باشد، بهترین راه این است که از یک خمیردندان ضدحساسیت استفاده کنید یا در مطب دندانپزشک تحت درمان ضدحساسیتی قرار بگیرید.
اگر تحلیل لثه خیلی شدید باشد، گاهی نیاز به انجام جراحی برای پیوند لثه داریم. این کار نه تنها مشکل لثه را حل می‌کند بلکه حساسیت دندان‌ها را هم برطرف می‌کند. اگر سایش تاج یا لبه دندان‌ها عامل حساسیت شده باشد، ممکن است ترمیم آن به سادگی امکان‌پذیر نباشد. در این موارد، فشارهای شدید ناشی از جویدن می‌تواند سبب سایش دندان‌ها شود و ترمیم ممکن است بشکند. اگر سایش خیلی شدید نباشد، می‌توان از درمان‌های ضدحساسیت در مطب یا خمیردندان‌های مخصوص کمک گرفت.
اگر حساسیت به خاطر پوسیدگی دندان باشد، باید سریعاً دندان پوسیده ترمیم شود تا از پیشرفت پوسیدگی و مشکلات بعدی جلوگیری شود. در موارد نادر بدون اینکه مشکلی وجود داشته باشد، دندان ممکن است حساس باشد. در این شرایط هم می‌توان از درمان‌های ضدحساسیتی در مطب یا خمیردندان‌های مخصوص استفاده کرد.
درمان‌های خانگی حساسیت دندان
1. روغن نارگیل
یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را در دهان خود بریزید و به مدت 15 تا 20 دقیقه روی دندان‌ها بکشید. سپس روغن را بیرون بریزید و دندان‌هایتان را مسواک کنید. بهتر است این کار را روزی یک بار، به خصوص صبح‌ها انجام دهید.
2. شست‌وشو با آب نمک
نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید و به خوبی مخلوط کنید. سپس از آن برای شست‌وشوی دهان خود استفاده کنید. این کار را دو بار در روز تکرار کنید.
3. ماست
فقط به یک نصف کاسه ماست ساده نیاز دارید. هر روز یک بار ماست را بخورید.
4. برگ گواوا
برگ‌های گواوا را خوب بشویید، سپس آنها را به مدت 1 الی 2 دقیقه بجوید و دور بیندازید. این کار را روزانه یک یا دو بار تکرار کنید.
5. سیر
یک حبه سیر را له کنید و چند قطره آب و کمی نمک به آن اضافه کنید. مخلوط را روی دندان خود بگذارید و بعد از 10 الی 15 دقیقه آن را با آب شست‌وشو دهید. این کار را یک بار در روز انجام دهید.
6. پیاز
یک تکه کوچک پیاز را چند دقیقه روی دندان آسیب‌دیده بگذارید و بعد از 10 دقیقه آن را بشویید. این کار را یک یا دو بار در روز تکرار کنید.
7. روغن گل میخک
شش قطره روغن گل میخک را با یک قاشق چای‌خوری روغن نارگیل مخلوط کنید. این ترکیب را روی دندان و لثه بگذارید و بعد از 5 تا 10 دقیقه با آب دهان خود را بشویید. این کار را یک یا دو بار در روز انجام دهید.
روغن درخت چای
یک قطره روغن درخت چای را با یک قاشق چای‌خوری روغن نارگیل مخلوط کنید و سپس آن را روی دندان یا لثه آسیب‌دیده بگذارید.
و بعد از 5 تا 10 دقیقه با آب بشویید. این کار را یک یا دو بار در روز تکرار کنید. فقط توجه داشته باشید که نباید اسانس‌ها را ببلعید.
8. ویتامین‌ها
اگر دندان‌های حساسی دارید، مطمئن شوید که ویتامین A و B کافی مصرف می‌کنید، زیرا این ویتامین‌ها به سلامت دندان‌ها و لثه‌ها کمک می‌کنند.
9. دهانشویه فلوراید
شما فقط به یک فنجان کوچک دهانشویه فلوراید نیاز دارید. آن را خوب برای یک تا دو دقیقه قرقره کنید. این کار را دو بار در روز انجام دهید.
استفاده از لیزر برای کاهش حساسیت دندانی
اخیراً، استفاده از لیزر نتایج موفقیت‌آمیزی داشته است. لیزر باعث می‌شود که پروتئین‌ها به هم بچسبند و در نتیجه دهانه‌ی توبول‌ها بسته شود. همچنین بر فعالیت اعصاب دندان تأثیر می‌گذارد و در نهایت حساسیت دندانی کاهش می‌یابد.
درمان الکتریکی حساسیت دندان
اگر هیچ‌یک از درمان‌های خانگی یا دندانپزشکی حساسیت دندانتان را برطرف نکرد، دندانپزشک ممکن است روش استفاده از جریان الکتریکی برای کاهش حساسیت را توصیه کند. این کار معمولاً در مطب دندانپزشک انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم