خرما و دیابت
خرماها شیرین و دارای مواد مغذی خوبی هستند. اما از آنجا که آنان حاوی نوعی قند طبیعی به نام فروکتوز هستند، ممکن است افراد مبتلا به دیابت از خوردن خرما بترسند.
در این جا به مزایا و معایب خرما برای افراد دیابتی می‌پردازیم.
چرا دیابتی‌ها در مورد مصرف خرما نگرانند ؟
یک تکه کوچک خرما خیلی شیرین است و این شیرینی به خاطر وجود فروکتوز است، که قند طبیعی میوه‌ها می‌باشد.
به طور تقریبی، یک خرما خشک و بی‌هسته (حدود 24 گرم) حاوی 67 کالری و حدود 18 گرم کربوهیدرات است.
کنترل قند خون برای افراد دیابتی می‌تواند سخت باشد و عموماً از آن‌ها خواسته می‌شود که مصرف کربوهیدرات را کنترل کنند.
از آنجا که خرماها کربوهیدرات بالایی دارند، این مسئله می‌تواند نگران‌کننده باشد. اما اگر دیابت دارید، مصرف متعادل خرما می‌تواند بخشی از رژیم غذایی سالم شما باشد.
این موضوع مهم است چون فیبر به کمک به جذب آهسته‌تر کربوهیدرات‌ها در بدن کمک می‌کند، و این به ویژه برای افراد دیابتی بسیار مفید است.
کربوهیدرات‌ها هنگامی که به آرامی هضم می‌شوند، باعث افزایش ناگهانی قند خون بعد از غذا نمی‌شوند.
اثر خرما بر قند خون چگونه است ؟
شاخص گلیسمی (GI) یک روش برای اندازه‌گیری اثر کربوهیدرات‌ها بر قند خون است. این شاخص از 0 تا 100 اندازه‌گیری می‌شود.
گلوکز (قند) خالص با عدد 100 به عنوان بالاترین سطح شناخته می‌شود و می‌تواند به سرعت قند خون شما را افزایش دهد.
کربوهیدرات‌ها با شاخص گلیسمی پایین، عدد 55 یا کمتر دارند، در حالی که غذاهایی که GI بالایی دارند، حدود 70 یا بالاتر هستند.
کربوهیدرات‌ها با GI متوسط در محدوده 56-69 قرار دارند.
به عبارت ساده، غذاهایی با GI بالا به سرعت قند خون را افزایش می‌دهند.
این افزایش قند خون می‌تواند برای افراد دیابتی مشکل‌ساز باشد زیرا بدن آن‌ها در کنترل این نوسانات قند خون دچار سختی می‌شود.
در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، قند می‌تواند در خون تجمع کند و به شدت افزایش یابد که این وضعیت خطرناک است.
خوشبختانه، با وجود شیرینی خرما، دارای شاخص گلیسمی پایین‌تری است و به همین دلیل اگر به میزان متعادل مصرف شود، برای دیابتی‌ها ایمن است.
دیابتی‌ها از چه نوع خرما استفاده کنند
خرمای رطب به دلیل قند بالایش ممکن است تعادل قند خون افراد دیابتی را بر هم بزند.
پس بهتر است که دیابتی‌ها و افرادی که مشکلات دیگری مانند سندرم متابولیک یا بیماری‌های قلبی دارند، از برخی انواع خرما پرهیز کنند.
پیشنهاد می‌کنیم که افراد مبتلا به دیابت از خرمای خارک استفاده کنند که در سیستان و بلوچستان رشد می‌کند و قند کمتری دارد و به آرامی در بدن آزاد می‌شود.
علاوه بر این، افرادی که به بیماری‌های ویروسی مبتلا می‌شوند، مانند تبخال، باید مراقب باشند زیرا ویروس‌ها معمولاً قندها را به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند و این ممکن است آن‌ها را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.
جایگزین قند و شکر برای افراد دیابتی
اگرچه خرما، کشمش و توت خشک می‌توانند جایگزین‌های خوبی برای قند و شکر افرادی باشند که دیابت دارند، اما این به این معنا نیست که این خوراکی‌ها به هیچ وجه قند خون را افزایش نمی‌دهند یا می‌توان هر مقدار از آن‌ها را مصرف کرد.
برای اینکه بفهمیم هر غذایی چه تاثیری بر قند خون دارد، از شاخصی به نام گلیسمی استفاده می‌شود. این شاخص نشان می‌دهد که غذاهای حاوی کربوهیدرات تا چه اندازه می‌توانند قند خون را تحت تأثیر قرار دهند.
در این شاخص، نان سفید به عنوان استاندارد در نظر گرفته می‌شود و درصد 100 برای آن است و سپس بقیه غذاها با آن مقایسه می‌شوند. میزان کربوهیدرات معمولاً برای هر غذا برابر 50 گرم در نظر گرفته می‌شود.
این مقایسه به این صورت انجام می‌شود که 50 گرم کربوهیدرات از یک ماده غذایی به افراد داده می‌شود و سپس قند خون آن‌ها اندازه‌گیری می‌شود و با استاندارد مقایسه می‌شود. به این ترتیب یک جدول نمایه گلیسمی برای غذاها به دست می‌آید.
در این جدول، نمایه بالای 70 گلیسمی بالا، بین 55 تا 70 متوسط و زیر 55 را گلیسمی پایین می‌نامند.
غذاهایی با نمایه گلیسمی بالای 70 برای افراد دیابتی باید محدود شود، مانند نان سفید، سیب‌زمینی پوره شده، آب‌میوه‌ها به ویژه آب‌میوه‌های صنعتی، آب هویج، هندوانه و خربزه. همچنین، مصرف عسل، خرما، توت خشک، رطب و انگور نیز برای این افراد توصیه نمی‌شود.
تاثیر خرما در افراد دیابتی
روش اندازه گیری بار گلیسمی (GL)
یک روش دیگر برای بررسی تأثیر غذاها بر قند خون، بار گلیسمی (GL) است.
برخلاف شاخص گلیسمی (GI) که تنها به نوع غذا توجه دارد، GL به مقدار کربوهیدرات موجود در هر غذا نیز نگاه می‌کند.
برای محاسبه GL، مقدار بار گلیسمی غذا را با میزان کربوهیدراتی که مصرف کرده‌اید ضرب نموده و سپس بر عدد 100 تقسیم می‌کنید.
مثلاً، دو عدد خرما خشک (معادل 48 گرم) تقریباً 36 گرم کربوهیدرات دارد و شاخص گلیسمیک آن حدود 49 است. بنابراین، محاسبه GL آن‌ها به حدود 18 می‌رسد.
کربوهیدرات‌هایی که GL پایینی دارند بین 0 تا 10 هستند. کربوهیدرات‌های با GL متوسط بین 11 تا 19 و کربوهیدرات‌های با GL بالا بین 20 و بالاتر قرار می‌گیرند.
اگر دیابت دارید، نباید بیشتر از 2 عدد خرما را به صورت همزمان بخورید. می‌توانید خرما را با یک منبع پروتئینی مثل مغزها مصرف کنید تا باعث هضم آرام‌تر کربوهیدرات‌ها شود و از افزایش قند خون جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری