خواص درمانی گیاه اسپرس
آنچه در مورد گیاه دارویی اسپرس بیابانی باید بدانیم !با رضیم همراه باشید تا با خواص اسپرس آشنا شوید.
اسپرس (با نام علمی: Onobrychis sativa) گیاهی از خانواده باقلائیان است که می‌تواند برای مدت‌های طولانی در کشور ما رشد کند. در ایران، بین ۵۰ تا ۷۰ نوع مختلف از این گیاه وجود دارد که نوعی به نام D.viciifoliae از بقیه خیلی بهتر است و به طور کلی به این گیاه اسپرس گفته می‌شود.
اسپرس یک گیاه چند ساله است که ریشه‌های عمیق و عمودی دارد که می‌تواند تا عمق ۱.۵ تا ۲ متر زمین را بگود. این گیاه معمولاً بین ۵۰ تا ۷۵ سانتی‌متر ارتفاع دارد.
برگ‌های اسپرس به صورت متناوب و مرکب است که دارای ۱۲ تا ۶ جفت برگچه و یک برگچه در انتها می‌باشد. گل‌های این گیاه به رنگ‌های صورتی، ارغوانی و بنفش هستند و به صورت خوشه‌ای در انتهای ساقه گل‌دهنده قرار دارند. این گیاه در مناطق مختلفی از جمله اطراف تهران، آذربایجان و سایر نواحی کشور کاشته می‌شود.
اسپرس از گیاهان علفی اورآسیایی به شمار می‌آید و ۵۶ نوع از آن در ایران وجود دارد که به خاطر ارزش غذایی‌اش برای دام‌ها بسیار مهم است. همچنین ۲۷ نوع از آن بومی ایران هستند و در اروپا نیز ۲۳ نوع از این گیاه پیدا می‌شود.
امتیازات اسپرس
اسپرس دارای چندین ویژگی مفید است که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: این گیاه باعث نفخ در دام‌ها نمی‌شود و به همین دلیل به عنوان علوفه‌ای عالی برای چراگاه‌ها شناخته می‌شود. همچنین نسبت به آفات گیاهی مانند سرخرطومی مقاوم است و به همین دلیل در برخی نقاط جهان مانند آمریکا از آن به عنوان یک گیاه مقاوم استفاده می‌شود.
اسپرس می‌تواند در شرایط سردتر نسبت به یونجه به رشد خود ادامه دهد و این ویژگی باعث می‌شود که در بهار زود شروع به رشد کند. این موضوع در مناطق سردسیر کشور به وضوح دیده شده است. اسپرس همچنین به افزایش کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک کمک می‌کند، زیرا ریشه‌های عمیق آن به پایین رفتن لایه‌های غیرقابل نفوذ در خاک کمک می‌کند و به خاطر غدد تثبیت ازت، باعث باروری خاک می‌شود.
از آنجا که ریشه‌های عمیق و محکم دارد، اسپرس می‌تواند در جلوگیری از فرسایش خاک در شیب‌های تند بسیار موثر باشد. گل‌های این گیاه هم زنبورهای عسل را جذب می‌کند و به همین دلیل در مناطق زنبورداری برای تولید عسل بیشتر استفاده می‌شود.
تهیه زمین و کاشت اسپرس
نوع خاک: اسپرس در خاک‌های آهکی و خشک و سبک به خوبی رشد می‌کند، اما در زمین‌های دارای رطوبت زیاد و خاک‌های شور و اسیدی عملکرد خوبی نخواهد داشت. به طور کلی باید گفت که اسپرس و یونجه را نمی‌توان در یک منطقه به طور یکسان کشت کرد و معمولاً در جاهایی که برای یونجه مناسب است، کمتر اسپرس کشت می‌شود.
زمان کاشت: مناطق اصلی کشت اسپرس در ایران شامل اردبیل، کردستان، شهرکرد، آذربایجان شرقی و غربی، اصفهان، دماوند، فیروزکوه، قزوین، زنجان، طالقان و برخی دیگر از مناطق سردسیر کشور می‌شود. به دلیل مقاومت این گیاه به سرما، می‌توان آن را در پاییز یا بهار کشت کرد. البته بهتر است در پاییز قبل از یخ زدن زمین، گیاه ۲ تا ۳ برگ داشته باشد و در بهار نیز باید از یخ‌زدگی زمین جلوگیری شود.
خواص دارویی و کاربرد اسپرس
گیاه اسپرس دارای مواد مفیدی مثل آهک، منیزیم و سیلیس است. مصرف این گیاه می‌تواند به تسکین دردهای مختلف، به ویژه قولنج کمک کند. اگر عصاره این گیاه را با سرکه مخلوط کنید، ممکن است به اشتها کمک کند. همچنین از عصاره این گیاه برای درمان بیماری زردی هم استفاده می‌شود. مرهمی که از جوشاندن اسپرس در روغن زیتون یا کنجد به دست می‌آید، می‌تواند برای تسکین دردهای روماتیسمی و درد کیسه بیضه مفید باشد. مصرف دانه‌های این گیاه هم می‌تواند به افزایش نیروی جنسی کمک کند.
خواص گیاه دارویی اسپرس چیست ؟
گیاه افزایش دهنده اشتها
۱- می‌توانید کمی سرکه رقیق را با عصاره تازه این گیاه مخلوط کنید و بخورید. این ترکیب برای درمان زردی، استسقا، دردهای قولنج و تحریک اشتها بسیار مفید است.
درمان گیاهی درد بیضه
۲- این گیاه را در روغن زیتون بجوشانید تا تبدیل به مرهم شود و برای تسکین دردهای رماتیسمی و درد بیضه استفاده کنید.
درمان گیاهی لکه چشم
۳- چکاندن عصاره این گیاه در چشم می‌تواند لکه یا زخم در قرنیه چشم را درمان کند.
خواص تخم اسپرس چیست؟
خوردن هشت تا دوازده گرم از دانه‌های اسپرس می‌تواند برای افزایش نیروی جنسی مفید باشد.
میزان مصرف اسپرس
برای مصرف دانه‌های گیاه، مقدار ۸ تا ۱۲ گرم مناسب است. اگر بخواهید دم‌کرده این گیاه درست کنید، از ۲۰ تا ۳۰ گرم گیاه خشک در یک لیتر آب استفاده کنید و این دم‌کرده را روزانه سه بار، هر بار یک استکان بنوشید. برای کاشت اسپرس به حدود ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم بذر در هکتار نیاز است که بسته به کیفیت بذر و شرایط آب و هوایی ممکن است متفاوت باشد.
در مورد نیاز کودی اسپرس باید گفت که این گیاه به دلیل توانایی جذب ازت از هوا، بعد از رشد و توسعه ریشه‌ها نیازی به تأمین ازت از طریق کود ندارد. اما در سال اول کاشت به حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم اوره و ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم فسفات آمونیوم قبل از کاشت نیاز دارد.
برای کنترل علف‌های هرز در مزارع اسپرس، بهترین کار این است که در سال اول برداشت زودتر از موعد مقرر انجام شود. هدف این است که علف‌های هرز قبل از تولید بذر، برداشت شوند. همچنین برای کنترل علف‌های هرز چند ساله می‌توانید از روش‌های مکانیکی استفاده کنید، مانند استفاده از کولتیواتور در فاصله بین ردیف‌ها.
اسپرس باعث نفخ در دام‌ها نمی‌شود و به همین دلیل می‌توان از آن در چراگاه‌ها و مراتع استفاده کرد. اما باید مراقب باشید که دام‌ها در هنگام تولید جوانه گل و در ارتفاع ۲۰ سانتی‌متری از زمین در مزرعه رها شوند.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی