“`html
قرص برنج، عامل مرگبار بدون پادزهر
آلومینیوم فسفید (به انگلیسی: Aluminium phosphide)، که در ایران به نام قرص برنج شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی با فرمول AlP است.
قرص برنج، ترکیبی به وزن سه گرم است که شامل فسفید آمونیوم یا فسفید کلسیم یا روی می‌باشد. این قرص بوی سیر یا ماهی گندیده دارد و یک ترکیب خطرناک از فسفیدها است که به عنوان حشره‌کش برای جلوگیری از آلودگی و آفت‌زدگی برنج و غلات انبار شده استفاده می‌شود.
اثر قرص برنج بر بدن
- این ماده سمی به راحتی در دستگاه گوارش جذب می‌شود و بعد از حل شدن در مایعات بدن و رطوبت معده، گاز خطرناک فسفین تولید می‌کند.
- ترکیبات تازه‌تر خطرناک‌تر هستند زیرا گاز بیشتری آزاد می‌کنند و مانع تولید پروتئین در بدن می‌شوند.
- فسفین با مسدود کردن سیتوکروم اکسیداز و مهار فسفوریسیون اکسیداتیو باعث افزایش رادیکال‌های آزاد و مرگ سلولی می‌شود، به طوری که اعضای بدن که به اکسیژن بیشتری نیاز دارند، آسیب‌پذیرتر می‌شوند.
- مسمومیت با قرص برنج یکی از مرگبارترین نوع مسمومیت‌هاست و به احتمال خیلی زیاد به مرگ منجر می‌شود و تاکنون راهی برای نجات بیماران در این حالت پیدا نشده است.
- مرگ ناشی از مصرف قرص برنج، مرگی بسیار دردناک است و فرد عطش شدیدی دارد و هوشیار و بیدار بوده و احساس سوزش شدیدی می‌کند.
- این قرص تنها در عرض سه تا چهار ساعت، سیستم تنفسی و قلب را با مشکل مواجه می‌سازد و فرد در پی مرگ دردناک خواهد مرد.
- اگر کسی قرص برنج بخورد یا بوی آن را استنشاق کند، دچار مسمومیت خواهد شد و اگر سم از بدن خارج نشود، منجر به مرگ خواهد شد.
- علائم بالینی شامل خستگی و کمبود اکسیژن است، به شکلی که بدن به کبودی می‌گراید و دچار خفگی سلولی می‌شود.
- این فرایند غیرقابل برگشت است و مسمومیت با قرص برنج به مرگ منتهی می‌شود.
- به دلیل داشتن ترکیبات خطرناک، مصرف خوراکی یا بوییدن این قرص باعث بروز عوارض حاد می‌شود و ممکن است به مرگ سریع و دردناک منجر شود. به همین دلیل، امروزه این قرص یکی از عوامل خودکشی محسوب می‌شود.
- بر اساس آمارهای پزشکی قانونی تهران در سال ۱۳۹۲، ۶۶۱ نفر بر اثر مسمومیت با قرص برنج جان خود را از دست داده‌اند.
دلایل احتمالی استفاده از این قرص
- استفاده نادرست از قرص‌های موجود در برنج که در ایران موجب مرگ دسته‌جمعی چندین خانواده شده است.
- استفاده از قرص‌های قلابی توهم‌زا که حاوی ترکیبات قرص برنج هستند یا خود این قرص می‌باشند.
- استفاده از این قرص برای خودکشی سریع، که به اعتقاد کارشناسان، مرگ ناشی از آن سریع و دردناک است.
امروزه با پیشرفت‌های علمی، گزینه‌های کم‌خطر و مناسبی برای دفع آفات برنج وجود دارد و می‌توان از برنج تراریخته استفاده کرد. فروش این قرص از سال ۱۳۹۲ در عطاری‌ها ممنوع شده و واردات قانونی آن نیز متوقف گردیده است.
مرگ‌ومیر ناشی از قرص برنج در ایران
این قرص در عرض سه تا چهار ساعت، سیستم تنفسی و مغز را دچار مشکل می‌کند و در نتیجه، مرگ فرد به شکل دردناک و زجرآور خواهد بود. بر اساس آمارهای پزشکی قانونی تهران در سال ۱۳۹۲، ۶۶۱ نفر بر اثر این مسمومیت جان خود را از دست داده‌اند.
“`
بر اثر مسمومیت با قرص برنج، برخی افراد جان خود را از دست می‌دهند.
میزان تلفات ناشی از این نوع مسمومیت بین ۴۰ تا ۸۰ درصد متغیر است. این میزان ممكن است بیشتر باشد چراکه کمتر از ۵٪ از افرادی که مسموم می‌شوند، به بیمارستان منتقل می‌شوند.
از سال ۱۹۹۲ که قرص آلومینیوم فسفید به‌راحتی در فروشگاه‌ها قابل دسترسی شده، موارد بسیاری از مسمومیت عمدی با آن در شمال هند گزارش شده است. در تحقیقی روی ۵۹۳۳ مرگ غیرطبیعی در ۲۵ سال اخیر در شمال غرب هند، تعداد زیادی از مرگ‌ها به خاطر مسمومیت با آلومینیوم فسفید بوده است.
نحوه تأثیر سم قرص برنج بر روی بدن انسان
اگر کسی قرص برنج را بخورد یا بوی آن را استشمام کند، دچار مسمومیت خواهد شد و اگر سم از بدنش خارج نشود، ممکن است فوت کند.
سمیت آلومینیوم فسفید به خاطر گاز فسفین آن است که باعث آسیب به سلول‌های بدن می‌شود و از فعالیت آنزیم‌های مهم جلوگیری نموده و بافت‌ها را خراب می‌کند. وقتی که آلومینیوم فسفید با آب بدن ترکیب می‌شود، گاز فسفین تولید می‌کند که در زیر توضیح داده شده است:
- AlP + 3 H2O → Al(OH)3 + PH3, and
- AlP + 3 HCl → AlCl3 + PH3 (در معده)
نشانه‌های مسمومیت و مرگ تدریجی بر اثر مصرف قرص برنج
معمولاً بعد از چند دقیقه از ورود قرص به معده، علائم ناشی از سم شروع به بروز می‌کنند. یکی از خطرناک‌ترین عواقب آن توقف سیستم گردش خون است که بر قلب تأثیر منفی دارد و به غده فوق کلیه آسیب می‌زند. نشانه‌ها بسته به میزان دوز مصرفی و زمان متفاوت است.
معمولاً مشخصه بارز بالینی، مقاومت در برابر درمان با دوپامین است و دیگر علائم شامل سرگیجه، خستگی، فشار در قفسه سینه، سردرد، تهوع، خواب‌رفتگی، ضعف عضلانی، دید دوگانه و زردی پوست است.
اگر بیمار برای نفس کشیدن دچار مشکل شود، ممکن است به بیماری‌های تنفسی حاد (ARDS)، نارسایی قلب، آریتمی قلبی و تشنج دچار شده و سپس به کما برود. علائم بعدی که بروز می‌کند، به آسیب سم به کبد و کلیه مربوط می‌شود.
تشخیص مسمومیت با AIP معمولاً با تشخیص پزشک یا از طریق گزارش خود فرد یا شاهدان صورت می‌پذیرد. در مناطقی که از سم قرص برنج استفاده می‌شود، در صورتی که سابقه مصرف آن وجود داشته باشد، باید این مسمومیت را به‌گونه‌ای مشابه با مسمومیت با دیگر سموم گیاهی مورد بررسی قرار داد. در موارد مسمومیت، تست نقره نیترات با بخار معده می‌تواند مثبت باشد.
دلایل و آمار مربوط به مصرف خوراکی این قرص مرگ‌آور
برای این که افراد از این قرص استفاده می‌کنند، سه دلیل اصلی وجود دارد: مصرف اشتباهی قرص موجود در برنج که در ایران باعث مرگ دسته‌جمعی چند خانواده شده است.
استفاده از قرص‌های تقلبی توهم‌زا که شامل ترکیبات قرص برنج هستند. و همچنین برخی افراد برای خودکشی به‌سرعت از این قرص‌ها استفاده می‌کنند که کارشناسان معتقدند مرگ به دلیل استفاده از این قرص، زجرآور و دردناک است.
همچنین بخوانید: