“`html
زخم پپتیک (زخم گوارشی)
با این بخش از رضیم همراه باشید تا با روش‌های مناسب برای درمان زخم گوارشی آشنا شوید.
زخم پپتیک یا اولسر پپتیک (peptic ulcer disease)
زخم پپتیک به معنای نوعی آسیب در پوشش داخلی دستگاه گوارش است. این آسیب معمولاً به خاطر ترشح اسید معده پیش می‌آید، ولی امروزه پزشکان بر این باورند که عامل اصلی این زخم‌ها، باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری است. این باکتری به لایه محافظ معده آسیب می‌زند و باعث ایجاد زخم می‌شود. درمان اصلی این زخم‌ها با آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود. احتمال ابتلا به این بیماری بین ۶ تا ۱۵ درصد است.
زخم‌های گوارشی ممکن است در معده یا دوازدهه (قسمت اول روده کوچک) ایجاد شوند. زخم معده بیشتر در مردان سیگاری، میانسال یا مسن، افرادی که گروه خونی O دارند و در زمان استرس بیشتر دیده می‌شود. زخم‌های معده معمولاً به آرامی بهبود پیدا می‌کنند و خطر بدخیمی دارند و اغلب با التهاب معده (گاستریت) همراهند.
علائم این بیماری شامل درد در ناحیه بالای شکم و سوزش سردل، سوء هاضمه و وجود خون در مدفوع است. معمولاً درد چند دقیقه بعد از خوردن غذا یا در زمان گرسنگی ایجاد می‌شود. برای تشخیص، ممکن است از عکس‌برداری بعد از بلع باریم و آندوسکوپی استفاده شود. اکثر زخم‌ها کوچک هستند (با قطر کمتر از ۲ سانتیمتر) و معمولاً در قسمت ابتدایی معده رخ می‌دهند.
————————————————————————————
علائم زخم پپتیک
- احساس سوزش یا درد در معده یا روده به مدت 30 دقیقه تا 3 ساعت. این درد معمولاً به‌صورت سوزش سردل یا احساس گرسنگی توصیف می‌شود.
- درد در بالای شکم و گاهی زیر قفسه سینه احساس می‌شود.
- در برخی افراد درد بلافاصله بعد از خوردن غذا ایجاد می‌شود. در دیگران، این درد ممکن است ساعت‌ها بعد بیفتد و ممکن است در شب هم بروز کند.
- در این بیماری، درد به طور مداوم برمی‌گردد.
- درد ممکن است با نوشیدن شیر، خوردن غذا، استراحت یا مصرف داروهای ضداسید کاهش یابد.
- کاهش اشتها و وزن (در زخم دوازدهه ممکن است افراد وزن بگیرند زیرا بیشتر می‌خورند تا بهتر شوند)
- تهوع و استفراغ مکرر
- سوء هاضمه
- وجود خون در مدفوع
- کم‌خونی
زخم‌های معده و دوازدهه در چه افرادی بیشتر دیده می‌شوند و آیا جنبه‌ی ژنتیکی هم دارند؟
این زخم‌ها بیشتر در افرادی که به باکتری «هلیکوباکتر پیلوری» مبتلا هستند یا از داروهای مسکن مانند آسپیرین، بروفن و دیکلوفناک زیاد استفاده می‌کنند، مشاهده می‌شوند. در حدود ۲۰ درصد از موارد، این زخم‌ها می‌تواند علت ژنتیکی هم داشته باشد. همچنین، افرادی که معده‌شان اسید بیشتری ترشح می‌کند و از دخانیات استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این زخم‌ها قرار دارند. متأسفانه این افراد همچنین به درمان خوبی هم جواب نمی‌دهند. زخم‌های معده و دوازدهه بیشتر آقایان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
افرادی که زخم معده و دوازدهه دارند، ممکن است با مصرف بعضی غذاهای سنگین، غذاهای ترش، قهوه و الکل، علایمشان بدتر شود. گرچه تأثیر تغذیه به تنهایی بر روی ایجاد زخم ثابت نشده است، اما به نظر می‌رسد که استرس به ایجاد زخم کمک می‌کند. افرادی که در مشاغل پراسترس کار می‌کنند، بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند و استرس‌های شدید ممکن است منجر به ایجاد خراش‌های ریزی در معده که به “زخم استرس” معروف هستند، شوند.
افرادی که دچار تصادفات شدید، سوختگی‌های شدید یا ضربات مغزی هستند، مستعد ابتلا به زخم‌های استرس می‌باشند که البته این نوع زخم موقتی است و با بهبود شرایط بیمار بهبود می‌یابد.
“““html
از بین می‌رود. اما زخم‌های معده و اثنی‌عشر، بیماری‌هایی مزمن و دائمی هستند که ممکن است دوباره عود کنند. مصرف داروهایی که اسید معده را کاهش می‌دهند و همچنین استفاده از شربت معده می‌تواند علائم این بیماری را کاهش دهد، اما تا زمانی که عامل اصلی این زخم‌ها از بین نرود، احتمال بروز دوباره آنها وجود دارد.
————————————————————————————
علت ایجاد زخم‌های معده و اثنی‌عشر چیست؟
یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز این بیماری میکروب هلیکو باکتر پیلوری است. بین 70 تا 80 درصد زخم‌های اثنی‌عشر و معده به دلیل همین میکروب ایجاد می‌شوند. نکته مهم این است که همه کسانی که این میکروب را دارند، الزاما دچار زخم نمی‌شوند و در این صورت نیازی به درمان ندارند.
این میکروب در بیش از نیمی از جمعیت دنیا وجود دارد و از شایع‌ترین عفونت‌هایی است که انسان‌ها ممکن است به آن دچار شوند. خوشبختانه در جوامع پیشرفته میزان شیوع آن کمتر شده است، اما در جوامعی با وضعیت بهداشتی پایین و سطح سواد پایین‌تر، این بیماری بیشتر مشاهده می‌شود. در کشورهای در حال توسعه، معمولاً افراد در سنین پایین‌تر به این بیماری دچار می‌شوند.
————————————————————————————
علل زخم‌های پپتیک
این زخم‌ها به دلیل استرس یا اضطراب ایجاد نمی‌شوند. دلایل اصلی که باعث به وجود آمدن زخم می‌شود عبارتند از:
- هلیکوباکتر پیلوری که شایع‌ترین دلیل است و بیشتر با زخم‌های دوازده‌هست.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی که دومین علت رایج هستند.
- اسید معده
- سیگار
- الکل
- اسیدهای صفراوی
- آسپرین
- داروهای استروئیدی
- سیروز کبدی
- بیماری‌های ریوی مزمن
- نارسایی کلیوی
- درمان با اشعه
- شیمی درمانی
————————————————————————————
درمان زخم پپتیک
اگر زخم درمان نشود، احتمال عود آن زیاد است. امروزه به رژیم غذایی سخت‌گیرانه کمتری نیاز است و بیشتر بر عدم مصرف مواد اسیدی و ترش، غذاهای داغ، ترشیجات، ادویه‌های تند، الکل و نوشابه‌های گازدار تاکید می‌شود. همچنین باید در مصرف برخی داروها، به ویژه داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و کورتون احتیاط کرد. داروهایی مانند آنتی‌اسیدها (مثل هیدروکسید منیزیم و آلومینیوم)، داروهای کاهش‌دهنده ترشح اسید (مانند امپرازول)، و همچنین داروهای دیگر مانند سوکرالفیت و بیسموت در درمان زخم معده کاربرد دارند.
ترک سیگار و الکل نیز بسیار توصیه می‌شود. از عوارض زخم معده می‌توان به خونریزی گوارشی، سوراخ شدن معده، انسداد گوارشی و احتمال بروز سرطان معده اشاره کرد. به ندرت پیش می‌آید که برای درمان جراحی لازم باشد. جراحی معمولاً در شرایط خاصی همچون عوارض زخم پپتیک مانند تنگی پیلور و زخم‌های مقاوم به درمان دارویی انجام می‌شود. عوارض خطرناک زخم شامل سوراخ شدن دوازدهه، خونریزی گوارشی و انسداد گوارشی است.
————————————————————————————
پیشگیری از زخم پپتیک
- قطع مصرف آسپرین یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی
- عدم استعمال سیگار
- عدم مصرف الکل
- هر روز مدفوع خود را از لحاظ خونریزی بررسی کنید. اگر مدفوع سیاه باشد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
- انجام ورزش‌های هوازی.
- مصرف زیاد نمک می‌تواند به ابتلا به زخم معده و سرطان معده کمک کند.
- استفاده از جوش شیرین (مثلاً در پخت نان) می‌تواند اسید معده را خنثی کرده و موجب زخم معده شود.
————————————————————————————
داروهای زخم پپتیک
- آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن عفونت
- هلیکوباکتر پیلوری
- ضد اسیدها برای کمک به کاهش اسید زیاد معده
- مسدودکننده‌های هیستامین نوع ۲ (مثل سایمتدین، رانیتیدین و …) یا مهارکننده‌های پمپ پروتون برای کم کردن اسید معده
- داروهایی برای پوشاندن نواحی زخم
- از یک رژیم غذایی مناسب و متعادل شامل سه وعده غذایی مرتب در روز استفاده کنید.
- از کافئین و هر غذایی که به نظر می‌رسد علائم را بدتر کند، دوری کنید.
- درمان‌های گیاهی برای زخم پپتیک
- عصاره شنبلیله می‌تواند به درمان زخم معده کمک کند.
- شیرین بیان در التیام زخم‌های معده و اثنی‌عشر موثر است.
- زردچوبه می‌تواند باکتری هلیکوباکتر پیلوری (که باعث زخم معده می‌شود) را از بین ببرد.
- رازیانه خاصیت ضد نفخ دارد و در بهبود بیماری‌های گوارشی و زخم معده موثر است.
- محصولات پروبیوتیک می‌توانند به بهبودی زخم‌های معده و اثنی‌عشر کمک کنند.
- عسل در درمان زخم معده، ورم معده و روده مؤثر است و کمک می‌کند تا تولید اسید معده به حالت طبیعی برگردد.
“`
رژیم غذایی
————————————————————————————
جمع آوری شده از مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی