“`html
بیماری سنگ کیسه صفرا
سنگ های کیسه صفرا (Gallstones) مواد سخت شده ای هستند که در کیسه صفرا شکل می‌گیرند و در واقع باقی‌مانده مایعات دستگاه گوارش هستند.
کیسه صفرا یک عضو کوچک و شبیه به گلابی است که در سمت راست شکم و زیر کبد قرار دارد.
این کیسه مایعی به نام صفرا دارد که برای هضم غذا ضروری است. صفرا به روده کوچک ترشح میشود تا به فرآیند هضم کمک کند.
سنگ های کیسه صفرا می‌توانند در اندازه‌های مختلفی باشند، از اندازه یک دانه شن تا اندازه یک توپ گلف.
برخی افراد فقط یک سنگ صفرا دارند در حالی که دیگران ممکن است چندین سنگ داشته باشند.
علائم سنگ کیسه صفرا
بسیاری از سنگ های کیسه صفرا ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشند.
اگر یک سنگ در یک مجرا گیر کند، علائم زیر ممکن است ظاهر شود:
- درد ناگهانی و شدید در سمت راست و بالای شکم
- درد ناگهانی و شدید در مرکز شکم و درست زیر استخوان سینه
- درد بین تیغه‌های شانه
- درد در شانه سمت راست
- زرد شدن صورت و سفیدی چشم‌ها
- تب
دردهای ناشی از سنگ کیسه صفرا می‌توانند از چند دقیقه تا چندین ساعت دوام داشته باشند. اگر علایم فوق را تجربه کردید، به پزشک مراجعه نمایید.
دلایل بوجود آمدن سنگ کیسه صفرا
دلیل دقیق ایجاد سنگ کیسه صفرا به طور کامل مشخص نیست، اما پزشکان به چند عامل اشاره می‌کنند:
- کلسترول زیاد در صفرا – صفرا به طور طبیعی باید به اندازه کافی مواد شیمیایی داشته باشد تا کلسترول را حل کند. اما اگر کبد بیش از حد معمول چربی تولید کند، کلسترول اضافی می‌تواند سخت شده و سنگ ایجاد کند.
- بیلی روبین زیاد در صفرا – بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که زمانی که بدن شما سلول‌های قرمز را تجزیه می‌کند، تولید میشود. برخی مشکلات پزشکی می‌توانند باعث تولید زیاد بیلی روبین شوند و به تشکیل سنگ کیسه صفرا منجر شوند.
- خالی نشدن صحیح کیسه صفرا – اگر کیسه صفرا به درستی خالی نشود، صفرا غلیظ میشود و سنگ می‌سازد.
- کاهش وزن سریع – این نوع کاهش وزن که معمولاً به دنبال یک رژیم غذایی کم کالری یا جراحی‌های چاقی رخ می‌دهد، می‌تواند به ایجاد سنگ کیسه صفرا منجر شود.
عوامل دیگری که ممکن است خطر ایجاد سنگ کیسه صفرا را افزایش دهند شامل:
- زن بودن
- سن بالای ۶۰ سال
- چاقی یا اضافه وزن
- بارداری
- رژیم غذایی پرچربی
- رژیم غذایی پرکلسترول
- رژیم غذایی کم‌فیبر
- سابقه خانوادگی ایجاد سنگ کیسه صفرا
- دیابت
- کاهش وزن سریع
- استفاده از داروهای کاهش کلسترول
- مصرف داروهایی که استروژن دارند
درمان سنگ کیسه صفرا
سنگ‌های کیسه صفرا که علائمی ندارند و در حین بررسی‌های پزشکی برای مشکلات دیگر پیدا می‌شوند معمولاً نیازی به درمان ندارند.
مسدود شدن مجرای صفرا ممکن است باعث التهاب و عفونت کیسه صفرا شود که این حالت به نام «کوله‌سیستیت حاد» شناخته میشود.
خطر ابتلا به کوله‌سیستیت حاد در بیمارانی که سنگ‌های صفراوی علامت‌دار دارند، ۱ تا ۳ درصد است.
علائم مرتبط با کوله‌سیستیت حاد عبارتند از:
- درد شدید در بالای شکم یا سمت راست و وسط پشت;
- تب;
- لرزش;
- کاهش اشتها;
- تهوع و استفراغ.
جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (کوله‌سیستکتومی)
پزشک شما ممکن است از این جراحی برای برداشت کل کیسه صفرا استفاده کند.
“`
صفرا به کار می رود زیرا سنگ‌های کیسه صفرا اغلب دوباره ایجاد می‌شوند.
بعد از اینکه کیسه صفرا شما برداشته شد، مشکلی در زندگی روزمره‌تان پیش نمی‌آید و تنها ممکن است دچار اسهال شوید که این هم لزوماً دائمی نیست.
درمان دارویی برای حل کردن کیسه صفرا
برخی از داروها ممکن است به حل کردن کیسه صفرا کمک کنند، اما این داروها برای اثرگذاری به زمان زیادی از چند ماه تا ۲ سال نیاز دارند و معمولاً زمانی استفاده می‌شوند که فرد نمی‌تواند جراحی کند.
پزشک می‌تواند بسته به وضعیت فرد از روش‌هایی چون لاپاروسکوپی یا جراحی باز برای حل کردن و برداشتن سنگ‌ها بهره ببرد.
تشخیص سنگ کیسه صفرا
پزشک با معاینه فرد و توجه به تغییرات در رنگ چشم‌ها و پوست او، به تشخیص بیماری کمک می‌کند.
رنگ زرد پوست یا چشم‌ها ممکن است نشانه یرقان باشد که نشان می‌دهد میزان بیلی‌روبین در بدن بالا است.
همچنین موارد زیر به پزشک کمک می‌کنند تا دقیق‌تر بیماری را تشخیص دهد:
سونوگرافی: این روش تصاویری از داخل شکم ارائه می‌دهد و عمدتاً برای تأیید وجود سنگ کیسه صفرا است و همچنین می‌تواند ناهنجاری‌های مرتبط با کوله‌سیستیت حاد را نشان دهد.
سی‌تی اسکن شکمی: در این روش از کبد و ناحیه شکم تصویربرداری میشود.
اسکن رادیونوکلئید کیسه صفرا: انجام این اسکن معمولاً یک ساعت طول می‌کشد.
پزشک ماده‌ای رادیواکتیو را به رگ فرد تزریق می‌کند که به کبد و کیسه صفرا می‌رود و می‌تواند شواهدی از عفونت یا انسداد مجاری صفراوی به دلیل وجود سنگ را نشان دهد.
آزمایش خون: در این آزمایش میزان بیلی‌روبین خون اندازه‌گیری شده و همچنین مشخص میشود که کبد چقدر خوب کار می‌کند.
کلانژیوگرافی آندوسکوپیک پس‌رونده یا ERCP: در این روش از دوربین و اشعه ایکس برای بررسی مشکلات مجاری صفراوی و پانکراس استفاده میشود.
غذاهایی که باید از آنها اجتناب کنید
برای کمک به بهبود وضعیت و کاهش خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی، این نکات را رعایت کنید:
- مصرف چربی‌ها را کاهش دهید و تا حد ممکن، از غذاهای پرچرب، روغنی و سرخ‌شده پرهیز کنید.
- برای بهبود حرکات روده، به رژیم غذایی‌تان فیبر اضافه کنید.
- برای جلوگیری از گاز معده ناشی از مصرف زیاد فیبر، هر بار به اندازه یک سهم فیبر میل کنید.
- از نوشیدنی‌های کافئین‌دار، محصولات لبنی پرچرب، خوراکی‌های بسیار شیرین و سایر غذاها و نوشیدنی‌هایی که ممکن است باعث اسهال شوند، دوری کنید.
- به جای سه وعده بزرگ، بهتر است در طول روز چندین وعده کوچک مصرف کنید. هضم وعده‌های کوچک برای بدن آسان‌تر است.
- روزانه حدود ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید.
در درازمدت چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟
در بیشتر موارد بعد از عمل جراحی، سنگ‌ها دوباره تشکیل نمی‌شوند، اما در روش‌های غیر از جراحی (حتی با دارو)، احتمال بازگشت سنگ‌ها وجود دارد.
اگر سنگ‌های صفراوی هیچ علامتی نداشته باشند یا موجب درد نشوند، نیازی به درمان نیست.
با این حال، ممکن است لازم باشد تغییراتی در سبک زندگی فرد ایجاد شود تا از بزرگ‌تر شدن سنگ‌ها و بروز مشکلات جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید :