گرم‌ترین و سردترین سیاره‌های منظومه شمسی کدام‌اند؟
مدت‌ها تصور می‌شد که منظومه شمسی ما هشت سیاره دارد، اما در سال 1930 پلوتون کشف شد و این تعداد به نه رسید. اما در دهه 90 میلادی، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که پلوتون باید به عنوان «سیاره کوچک» شناخته شود و لذا دوباره تعداد سیاره‌ها را هشت عدد اعلام کردند.
همچنان تحقیقات برای یافتن نهمین سیاره واقعی ادامه دارد. در ژانویه 2016 شواهد ریاضی نشان داد که ممکن است یک سیاره دیگر به نام «سیاره ایکس» وجود داشته باشد که اندازه‌اش 10 برابر زمین و پنج هزار برابر از پلوتون بزرگتر است.
ترتیب گرم‌ترین سیارات
سیاره‌ها در منظومه شمسی بر اساس فاصله‌شان از خورشید به ترتیب زیر هستند: عطارد، زهره، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس، نپتون و سپس پلوتون.
معرفی سیاره‌ها
چهار سیاره نزدیک به خورشید به نام سیاره‌های خاکی شناخته می‌شوند که شامل عطارد، زهره، زمین و مریخ هستند. سطح این سیاره‌ها سنگی است. پلوتون هم دارای سطح سنگی و یخی است، اما در گروه سیاره‌های خاکی قرار نمی‌گیرد.
چهار سیاره دورتر، یعنی مشتری، زحل، اورانوس و نپتون، به عنوان سیاره‌های «مشتری‌گونه» شناخته می‌شوند زیرا اندازه آنها خیلی بزرگتر از زمین است. این سیاره‌ها عمدتاً از گازهایی مانند هیدروژن، هلیوم و آمونیاک تشکیل شده‌اند. دانشمندان معتقدند ممکن است هسته این سیاره‌ها جامد باشد. مشتری و زحل به دلیل ترکیب گازی خود سیاره‌های گازی نامیده می‌شوند و اورانوس و نپتون به خاطر فاصله زیاد از خورشید به نام سیاره‌های یخی شناخته می‌شوند.
سیاره‌های منظومه شمسی در کهکشان راه شیری قرار دارند و شامل خورشید، عطارد، زهره، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس، نپتون و پلوتون کوچک به علاوه ده‌ها قمر و میلیون‌ها سیارک و ستاره‌های دیگر هستند. همچنین در فراتر از منظومه شمسی، هزاران سیاره دیگر وجود دارند که به دور ستاره‌ها می‌چرخند.
سیاره‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- سیاره‌هایی که از سنگ تشکیل شده‌اند و آنهایی که عمدتاً گازی هستند.
- سیاره‌ها بسته به ساختار و فاصله‌شان از خورشید، دماهای متفاوتی دارند.
هر چه سیاره از خورشید دورتر باشد، دمای کمتری دارد. عوامل خارجی و داخلی نیز بر دمای آن تأثیر می‌گذارند. ترکیب و نوع جو از جمله عواملی است که بر میزان گرما تاثیر دارد.
زهره
زهره به عنوان دومین سیاره نزدیک به خورشید شناخته می‌شود و دمای آن ممکن است به 464 درجه سلسیوس برسد. این گرما به خاطر جو متراکم زهره است که پوشیده از ابرهای ضخیم است. دی‌اکسید کربن نیز باعث می‌شود تا گرما در این سیاره حفظ شود. به همین دلیل دما معمولاً در طول سال تغییرات زیادی ندارد.
عطارد
عطارد، نزدیک‌ترین سیاره به خورشید است. این سیاره جو ندارد، بنابراین دما در طول روز و شب خیلی متفاوت است. دما ممکن است از منفی 93 درجه تا 427 درجه سلسیوس متغیر باشد. دما به شدت به تابش خورشید ارتباط دارد.
هنگامی که عطارد در سمت خورشید قرار دارد، بسیار گرم است و وقتی دور از آن می‌شود، به شدت سرد می‌شود. فضانوردان معتقدند نور خورشید هرگز به قطب‌های این سیاره نمی‌رسد و بنابراین ممکن است آن مناطق حتی سردتر از ابرهای سیاره مشتری باشند.
پلوتون
پلوتون که یک سیاره کوچک است، از سنگ و یخ تشکیل شده. قبلاً فکر می‌شد که این سیاره نهمین سیاره در منظومه شمسی و سردترین با دمای منفی 225 درجه باشد. دمای پلوتون بسته به فاصله‌اش از خورشید متفاوت است. به دلیل وجود متان، دما در سطح پلوتون پایین‌تر است و این موضوع باعث کاهش دما می‌شود. فشار جو نیز بر دما تأثیر می‌گذارد و موجب می‌شود دما کمتر از آنچه که انتظار می‌رود باشد.
نپتون
سیاره نپتون، که قبل از کشف پلوتون به عنوان سردترین سیاره منظومه شمسی شناخته می‌شد، دارای دمایی معادل منفی ۲۰۰ درجه سلسیوس است. این سیاره هشتمین سیاره از خورشید به شمار می‌رود و بیشتر از گازهای هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. دما و فشار در نپتون بسته به محل آن متفاوت است. گرما در این سیاره به دلیل فاصله‌اش از خورشید تحت تأثیر گرمای داخلی‌اش قرار دارد.
شکل بالا که از «solar system.nasa.gov» گرفته شده، میانگین دمای سیاره‌ها در منظومه شمسی را نشان می‌دهد. به طور کلی، هر چه سیاره‌ها از خورشید دورتر می‌شوند، دمای سطح آنها کاهش می‌یابد. اما سیاره زهره یک استثناست، زیرا جو آن مانند گازهای گلخانه‌ای کار می‌کند و گرما را در سطحش نگه می‌دارد (دمای آن به ۸۸۰ درجه فارنهایت یا ۴۷۱ درجه سلسیوس می‌رسد).
عطارد که به آرامی می‌چرخد، جو بسیار نازکی دارد. به همین دلیل، دمای قسمت شب آن به بیش از هزار درجه فارنهایت (۵۳۷ درجه سلسیوس) می‌رسد، که این دما از دمای قسمت روز سیاره کمتر است. در طول شب، عطارد نیز به شدت سرد می‌شود و دمای آن به منفی ۲۹۰ درجه فارنهایت (منفی ۱۷۹ درجه سلسیوس) می‌رسد.
برای سیاره‌هایی که ترکیبی از گاز و یخ هستند (مانند مشتری، زحل، اورانوس و نپتون)، دما مشابه فشاری که ما در زمین از سطح دریا اندازه‌گیری می‌کنیم محاسبه می‌شود.