“`html
معرفی گیاه کندر
کندر (Olibanum) یک گیاه دارویی است که از خانواده افراسانان (Sapindales) می‌باشد و از شیره آن به عنوان خوشبوکننده استفاده می‌شود. معمولاً شیره کندر را با اسپنددانه می‌سوزانند.
کندر نوعی صمغ است که از درختی خاردار با ارتفاع تقریبی 2 متر به دست می‌آید و در آب و هوای گرم و خشک رشد می‌کند. درخت کندر بومی مناطق مرکزی ایران است و با خراشیدن تنه‌اش، صمغ آن ترشح می‌شود و جمع‌آوری می‌گردد. این شیره در هوا خشک می‌شود و به کندر خوراکی تبدیل می‌شود. طعم کندر تلخ و معطر و کمی گس است. این گیاه خواص درمانی زیادی دارد از جمله تقویت حافظه، درمان اسهال و استفراغ، تقویت معده و اعصاب، از بین بردن بوی بد دهان، بهبود صدا و تقویت لثه.
میوه این گیاه (که پوسته‌اش چرب و به اندازه یک نخود است) به صورت خام خورده می‌شود. در فارس، میوه آن را می‌کوبند و غذایی به نام آب بنه درست می‌کنند. میوه نرسیده را بنه شک گویند که از آن ترشی درست می‌کنند و میوه‌های رسیده را به نام بنه شور به عنوان تنقلات مصرف می‌کنند. همچنین، کندر پس از جوشاندن به ماده‌ای به نام سقز تبدیل می‌شود که مانند آدامس کش می‌آید، با این تفاوت که سقز بعد از جویدن هضم می‌شود.
خاستگاه رشد کندر
خاستگاه کندر کشورهایی مانند آفریقای جنوبی، به ویژه سومالی، عمان و یمن است. شهرت درخت کندر به خاطر شیره‌ای است که پس از قطع کردن تنه‌اش به شکل قطرات سفید رنگ خارج می‌شود. این قطرات پس از اینکه در مدت زمان چند هفته خشک می‌شوند، به صمغ نارنجی-قهوه‌ای تبدیل می‌گردند که به نام کندر شناخته می‌شود. نام کندر به این دلیل چنین است، زیرا “فرانک” به معنی خالص و “نسنس” به معنی دود کردن است.
شرایط محیطی مورد نیاز رشد درخت کندر
شرایط محیطی تأثیر زیادی بر رشد درخت و تولید صمغ دارد. در منطقه‌ای از عربستان به نام Nejd و همچنین در کوه‌های ظفار، کندر به آرامی رشد می‌کند و صمغ با کیفیتی تولید می‌کند. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که برداشت زیاد از این درختان باعث می‌شود که آنها به خطر انقراض بیفتند.
بر اساس این مطالعات، وقتی که از درختان بیش از حد صمغ برداشت می‌شود، فقط حدود 16% بذرها جوانه می‌زنند، در حالی که اگر از درخت صمغ نگیرند، تقریباً 80% بذرها جوانه خواهند زد. همچنین، برخی حیوانات نیز از این گیاه تغذیه می‌کنند.
کندر گیاهی خزاندار است که ارتفاع آن به 2 تا 8 متر می‌رسد. این گیاه می‌تواند به شکل یک تنه یا چند تنه رشد کند. پوست تنه آن کاغذی و به راحتی جدا می‌شود. برگ‌های کندر به صورت متقابل و مرکب هستند و تعداد برگچه‌ها در هر برگ فرد است.
گل‌های کندر کوچک، سفید-زرد و به صورت خوشه‌ای روی گیاه قرار دارند. میوه کندر کپسولی و به اندازه 1 سانتیمتر است. گیاهان کندر وقتی حدود 8 تا 10 ساله می‌شوند، شروع به تولید صمغ می‌کنند. برای برداشت صمغ، یک شکاف کوچک و سطحی بر روی تنه یا شاخه‌ها ایجاد می‌شود و این صمغ در معرض هوا خشک می‌شود.
کندر به نور کامل آفتاب و آب و هوای بسیار خشک نیاز دارد. این گیاه نیاز آبی کمی دارد و رطوبت‌های صبحگاهی را ترجیح می‌دهد.
کندر معمولاً در خاک‌های سنگریزه‌ای و آهکی رشد می‌کند و نیاز به pH بین 7.6 تا 7.8 دارد.
فواید مصرف کندر و صمغ آن
از صمغ کندر برای درمان آسم و آرتروز استفاده می‌شود.
“““html
این گیاه دارای ترکیباتی به نام تری ترپنوئیدها است، از جمله اسیدهای بوسولیک که خاصیت ضد التهاب دارند. سایر ترکیبات این گروه می‌توانند به مبارزه با سرطان، جلوگیری از تشکیل تومور و کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون کمک کنند. از زمان‌های قدیم مردم هند از این گیاه برای درمان انواع التهاب‌ها استفاده می‌کردند. در یک تحقیق، مصرف روزانه کندر نشان داد که علائم بیماری آسم مانند تعداد حملات آن کاهش یافته است. در یک مطالعه روی 30 بیمار مبتلا به ورم روده بزرگ بین 18 تا 48 سال، 20 نفر از آنها از ماده مؤثره کندر و 10 نفر دیگر از داروی سولفاسالازین استفاده کردند. نتایج نشان داد که از 20 نفری که کندر مصرف کردند، 14 نفر بهبود یافتند، در حالی که از 10 نفری که داروی شیمیایی را دریافت کردند تنها 4 نفر بهتر شدند. این بیماران همچنین درد شکمی، خونریزی، مشکلات در روده بزرگ و اسهال کمتری را تجربه کردند. در مطالعه‌ای دیگر در سال 2006 مشخص شد که کندر در غلظت‌های مشخص می‌تواند از کبد در برابر آسیب بیشتر محافظت کند. همچنین در تحقیقی در سال 2003 نشان داده شد که کندر برای درمان آرتروز موثر است.
این گیاه عوارض جانبی زیادی ندارد. تحقیقات بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که مصرف زیاد کندر می‌تواند به کبد آسیب برساند، اما در مقادیر کم می‌تواند کبد را تقویت کند.
آفات و بیماری‌های کندر
این گیاه به آفت یا بیماری خاصی مبتلا نمی‌شود.
روش کاشت و تکثیر کندر
تکثیر این گیاه معمولاً با قلمه انجام می‌شود. همچنین از بذر نیز برای تکثیر کندر استفاده می‌شود، اما جوانه‌زنی آن کم است.
نکات قابل توجه در رابطه با کندر
۱- کندر اولورزین، گونه‌ای از درخت بوسولیا است که از مناطق مختلف جهان به ایران وارد می‌شود؛ بنابراین گونه‌های مختلف آن ممکن است از نظر ظاهر متفاوت باشند.
۲- به دلیل اینکه آب و هوا بر مقدار و کیفیت مواد موثر گیاهان تأثیر می‌گذارد، کندرهایی که از مناطق مختلف به ایران وارد می‌شوند، ترکیبات یکسانی ندارند و تفاوت‌هایی با هم دارند که مهم‌ترین آنها درصد اسانس و ترکیبات کلیدی آن است.
۳- تحقیقات انجام‌شده توسط دکتر صالحی و همکاران در دانشکده‌ی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران بر روی چهار نوع کندر نشان داد که نتایج تا حدی با هم فرق داشتند، اما ترکیبات مهم موجود در کندر تأیید شد و نتایج به دست آمده مشابه نتایج کشورهای دیگر از جمله هند بود.
۴- در طب سنتی بر این باورند که کندر می‌تواند حافظه را تقویت کند و اگر زنان باردار هر روز مقداری کندر مصرف کنند، فرزندشان باهوش‌تر خواهد شد. در منابع قدیم و جدیدی که نویسنده مطالعه کرده، نشانه‌هایی از این باور وجود دارد و در چند منبع قدیمی، مانند کتاب ابن سینا اشاره شده که “کندر موجب تقویت هوش و فکر می‌شود. به بعضی مردم توصیه می‌شود که همیشه ناشتا آب خیسانده‌ی آن را بنوشند، اما مصرف زیاد آن می‌تواند سردرد ایجاد کند.”
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`