“`html
تباهی لکه زرد چشم یا دژنراسیون ماکولا چیست؟
یکی از بیماری‌های چشمی که در برخی افراد با افزایش سن ایجاد می‌شود، تباهی لکه زرد نام دارد. عوامل مختلفی مانند وراثت، مصرف برخی داروها و… می‌توانند منجر به بروز این بیماری شوند. اگرچه درمان قطعی برای تباهی لکه زرد وجود ندارد، اما می‌توان با مراقبت‌ها و روش‌های درمانی، سرعت پیشرفت آن را کاهش داد.
تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماکولا (به انگلیسی: Macular degeneration) (AMD or ARMD) رایج‌ترین علت کوری در افراد مسن است. در این بیماری، ماکولا که قسمت حساس به نور در چشم است، تحت تأثیر قرار می‌گیرد. ماکولا برای دید واضح و مستقیم، به ویژه در کارهایی مانند خواندن و رانندگی بسیار اهمیت دارد.
تباهی لکه زرد به دو نوع تقسیم می‌شود: نوع خشک (Dry) و نوع تر (Wet). نوع خشک شایع‌تر است و تقریباً ۹۰ درصد بیماران به این نوع مبتلا می‌شوند. نوع تر معمولاً باعث کاهش شدیدتر و جدی‌تر دید می‌شود.
این نوع بیماری معمولاً در افراد بالای ۶۵ سال به‌وفور دیده می‌شود و زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند. اغلب موارد تباهی لکه زرد با افزایش سن ایجاد می‌شوند. ممکن است برخی از داروها نیز سبب بروز این بیماری شوند. همچنین به‌نظر می‌رسد که وراثت هم در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد.
دژنراسیون ماکولا که به نام دژنراسیون وابسته به سن ماکولا (AMD or ARMD) شناخته می‌شود، وضعیتی است که می‌تواند باعث تاری یا از دست دادن بینایی در مرکز دید شود.
در مراحل اولیه، معمولاً هیچ نشانه‌ای وجود ندارد. به‌تدریج، دید یک یا هر دو چشم ممکن است بدتر شود و در موارد شدید، فرد ممکن است نتواند به‌خوبی ببیند و فعالیت‌های روزمره‌اش تحت تأثیر قرار گیرد. گاهی اوقات، افراد دچار توهمات بینایی می‌شوند که هیچ ارتباطی با بیماری‌های روانی ندارد.
این نوع دژنراسیون عموماً در افراد مسن رخ می‌دهد، اگرچه عوامل ژنتیکی نیز باید در نظر گرفته شوند. یکی از بیماری‌های چشمی که معمولاً افراد مسن به آن مبتلا می‌شوند، تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماکولا است. این بیماری به دلیل عوامل مختلفی از جمله وراثت بروز می‌کند.
متأسفانه، درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما می‌توان به برخی از روش‌ها برای کاهش سرعت پیشرفت آن پرداخت. علاوه بر این، افرادی که سابقه ابتلا به این عارضه را در خانواده دارند، می‌توانند با برخی راهکارها از ابتلا به آن پیشگیری کنند.
تباهی لکه زرد یکی از شایع‌ترین علل نابینایی در میان سالمندان به‌شمار می‌رود. این بیماری در زنان بالای ۶۵ سال شیوع بیشتری دارد. برخی داروها و همچنین وراثت از دلایل ابتلا به این بیماری هستند. در این بیماری، ماکولا که مسئول دید واضح و مستقیم است، دچار تخریب می‌شود.
تخریب ماکولا باعث دشواری در انجام کارهایی مانند رانندگی و خواندن می‌شود. تباهی لکه زرد به دو نوع خشک و تر تقسیم می‌شود.
تباهی لکه زرد نوع خشک انجام می‌شود با افزایش سن. در این نوع، بافت ماکولا آسیب دیده و خشک می‌شود و مواد پروتئینی در آن تجمع می‌یابند. رسوب رنگدانه‌ها در ماکولا نیز می‌تواند منجر به بروز نوع خشک این بیماری شود. مواد غذایی مانند زیگزانتین، ویتامین‌های A، C، E، روی و لوتئین می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند.
در تباهی لکه زرد نوع تر، رگ‌های خونی غیر طبیعی و جدید در زیر ماکولا به وجود می‌آید. این رگ‌ها ممکن است مایعات و خون نشت کرده و در نتیجه باعث مرگ سلول‌های شبکیه شوند. این مسأله می‌تواند منجر به ایجاد نقاط کور در دید مرکزی فرد شود.
عواملی که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند شامل سابقه خانوادگی، فشار خون بالا، مصرف سیگار، چاقی و دوربینی هستند.
دلایل ایجاد دژنراسیون ماکولا چیست؟
علت بیماری تباهی لکه زرد چشم چیست؟
همانطور که پیش‌تر ذکر شد، این بیماری دو نوع تر و خشک دارد که عوامل ابتلا به هر یک از این انواع متفاوت است.
علل ابتلا به دژنراسیون ماکولا نوع خشک عبارتند از:
- پیر و نازک شدن بافت ماکولا
- رسوب رنگدانه‌ها در ماکولا
- رسوبات اجسام دروزن
علل ابتلا به دژنراسیون ماکولا نوع تر عبارتند از:
“““html
- رشد عروق خونی در شبکیه چشم
- نشت خون و مایع در سلول‌های شبکیه
علائم ابتلا به تباهی لکه زرد چشم کدام است؟
نشانه‌های اولیه ابتلا به تباهی لکه زرد به این صورت است:
- وجود نقاط تیره در مرکز دید یک یا هر دو چشم
- مشکل در دید (دیدن خطوط مستقیم به صورت موج‌دار)
- نیاز به نور بیشتر برای مطالعه یا کار
- دیر تطابق پیدا کردن چشم با نور محیط در مکان‌های تاریک
- تار دیدن نوشته‌ها
- کاهش شفافیت و عمق رنگ‌ها
- کاهش قدرت تشخیص چهره
مهمترین نشانه های بیماری تباهی لکه زرد چشم چیست؟
علائم ابتلا به تباهی لکه زرد پیشرفته به این شکل است:
- ضعف در بینایی
- مشکل شدید در رانندگی، خواندن و تشخیص چهره
- افزایش نقاط تیره در دید
پیشرفت این بیماری می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.
آیا تباهی لکه زرد قابل درمان است؟
درمان لکه زرد چشم چگونه انجام می شود؟
در حال حاضر درمان قطعی برای این مشکل وجود ندارد، اما اگر تباهی لکه زرد در مراحل اولیه شناسایی شود، می‌توان با روش‌هایی که در ادامه توضیح داده می‌شود، سرعت پیشرفت این بیماری را کم کرد. این راهکارها همچنین می‌توانند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنند.
۱. ترک سیگار
اولین قدم برای جلوگیری از ابتلا به بیماری تباهی لکه زرد، ترک سیگار است. یک تحقیق در دانشگاه منچستر نشان داد که افرادی که سیگار می‌کشند، چهار برابر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
۲. مصرف سبزیجات برگ سبز
کسانی که مواد غذایی حاوی کاروتنوئیدها مصرف می‌کنند، ۴۳ درصد کمتر از دیگران به بیماری تباهی لکه زرد مبتلا می‌شوند.
۳. مصرف مولتی ویتامین و مواد معدنی
برای سلامت چشم، تأمین ویتامین‌ها به روشی که مطمئن باشید، بسیار مهم است. تأمین مواد مغذی از طریق رژیم غذایی برای سالمندان ممکن است دشوار باشد، بنابراین این افراد باید با پزشک خود درباره مکمل‌ها مشورت کنند.
مصرف مکمل‌هایی مانند ویتامین C، ویتامین E، بتاکاروتن، زینک و مس می‌تواند از پیشرفت تباهی لکه زرد تا ۲۵ درصد جلوگیری کند.
۴. مصرف ماهی
مطالعات در یک مرکز درمانی در ایالت ماساچوست نشان داد مردان سالمندی که بیش از دو بار در هفته ماهی می‌خورند، ۴۵ درصد کمتر از کسانی که هفته‌ای یک بار یا اصلاً ماهی نمی‌خورند، به بیماری تباهی لکه زرد مبتلا می‌شوند.
۵. ورزش منظم
داشتن یک برنامه ورزشی منظم می‌تواند احتمال ابتلا به تباهی لکه زرد را کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند، ۷۰ درصد کمتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. برای این افراد، پیاده‌روی روزانه ۲ الی ۳ کیلومتر و حداقل سه بار در هفته مناسب است.
۶. مصرف روزانه آجیل و میوه
در یک مطالعه در دانشکده پزشکی هاروارد مشخص شد که افرادی که روزانه سه وعده یا بیشتر میوه مصرف می‌کنند، کمتر به تباهی لکه زرد مبتلا می‌شوند. همچنین مطالعه‌ای دیگر نشان می‌دهد که مصرف آجیل می‌تواند از پیشرفت این بیماری جلوگیری کند.
۷. کاهش کربوهیدرات‌های فرآوری شده
رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات‌های بالا می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری تباهی لکه زرد را افزایش دهد.
“`
ابتلا به بیماری تباهی لکه زرد ممکن است بیشتر شود. مواد غذایی که دارای قند بالا هستند، مانند سیب‌زمینی، دونات، نان و… می‌توانند قند خون را افزایش دهند. اما غذاهایی که قند آنها پایین‌تر است، مانند برنج قهوه‌ای، غلات کامل، آب سیب، میوه و آب هویج، بهتر هستند.
۸. کنترل فشار خون و کلسترول
تحقیقات نشان داده‌اند که کاهش سطح کلسترول می‌تواند از پیشرفت بیماری تباهی لکه زرد جلوگیری کند. کلسترول اضافی در رگ‌ها باقی می‌ماند و مانع از رسیدن خون به چشم‌ها می‌شود که برای سلامتی بینایی ضروری است. همچنین کنترل فشار خون نیز بسیار مهم است؛ زیرا تحقیقات نشان داده‌اند که فشار خون بالا با پیشرفت این بیماری ارتباط دارد.
۹. استفاده از عینک آفتابی
برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که بین بیماری تباهی لکه زرد و نور فرابنفش (UV) ارتباط وجود دارد. یک مطالعه نشان داده که افرادی که مقدار کمی آنتی‌اکسیدان مصرف می‌کنند و در معرض نور خورشید هستند، چهار برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.