روز زن در ایران باستان چه روزی است؟
در زمان‌های قدیم، روز زن در پنجمین روز از ماه اسفند جشن گرفته می‌شد. این روز به نام سپندارمزد معروف است و آن را به عنوان نگهدارنده زمین می‌شناسند. از آنجا که زمین مانند زنان باروری دارد، این جشن به منظور بزرگداشت زنان نیکوکار برگزار می‌شود. واژه سپندارمزد در متون کهن به معنی فروتنی و بردباری است.
در این روز، مادران از فرزندان خود و زنان از مردان هدایا دریافت می‌کنند و زنان نیکوکار و با اخلاق مورد تشویق قرار می‌گیرند. بر روی سفره این جشن، جامی از شیر و تخم‌مرغ وجود دارد که نشان‌دهنده ماه بهمن است. علاوه بر این، میوه‌های فصل مثل انار و سیب، گل‌ها، شربت و شیرینی، و همچنین برگ‌های خشک آویشن همراه با سنجد و بادام در چهار گوشه سفره قرار می‌گیرد. همچنین، مواد خوشبو و کندر روی آتش قرار می‌دهند و مقدار کمی از هفت نوع حبوبات و دانه‌ها که در جشن مهرگان برای کاشت در آن فصل آماده شده بودند، نیز بر سفره می‌گذارند.
سپندارمزگان چه روزی است؟
اسفندگان یکی از جشن‌های ماهانه است که جزئیات دقیقی از زمان برگزاری آن در گذشته موجود نیست. اما ابوریحان بیرونی می‌گوید که در دوران قدیم جشنی به نام مزدگیران یا مردگیران در ایران وجود داشته است. از ویژگی‌های این جشن این بود که در ۵ روز ابتدایی ماه اسفند، زنان از کار و تلاش استراحت می‌کردند و مردان باید کاملاً از آنها فرمانبرداری می‌کردند.
در این چند روز به پاس تلاش‌های یک‌ساله زنان، مردان وظایف آنها را بر عهده می‌گرفتند و با این کار تلاش‌های یک زن را تجربه می‌کردند. همچنین، هدیه دادن به زنان خانه از آداب اصلی این جشن به شمار می‌رفت. این جشن به نام «سپنته آرمئی تی» یا «فروزه» نیز شناخته می‌شود که به معنای از خودگذشتگی، فروتنی و محبت بی‌نهایت است. «سپنته آرمئی تی»، که به نام سپندارمز یا اسفند امروزی نیز معروف است، نام چهارمین امشاسپند و همچنین پنجمین روز هر ماه است و به خاطر خصوصیات پاک و ارزشمند آن، به عنوان نگهدارنده زمین شناخته شده است. در متون باستانی ایرانیان گفته شده که «سپنته آرمئی تی» نمایان‌گر ویژگی‌های زنانه و مادرانه مانند عشق و محبت بی‌نهایت و تواضع و فروتنی است که واقعاً نماد خوب زمین است.
بر اساس تقویم زرتشتی، روز اسفند از ماه اسفند، یعنی پنجمین روز از این ماه (۵ اسفند) در تقویم امروز برابر با ۲۹ بهمن می‌باشد و این روز به عنوان روز ارج‌گذاری به زنان و مادران شناخته می‌شود. بر اساس سنت‌های باستانی، مردان و بچه‌ها در روز سپنته آرمئی تی، که نمایان‌گر ایمان، محبت و حمایت از زنان نیک است، به همسران و مادران خود هدایا تقدیم می‌کنند و برگزاری جشن در این روز از ضروریات است. به این ترتیب، از محبت و مهربانی زنان قدردانی می‌شود.
در این روز خاص، کارهای خانه به عهده مردان است و زنان با لباس‌های نو، مورد احترام قرار می‌گیرند. در این جشن، همچنین زنان پاکدامن و پرهیزگار که به تربیت فرزندان نیک پرداخته‌اند، مورد تشویق قرار می‌گیرند و فرزندان‌شان به عنوان افراد نیک شناخته می‌شوند.
روز اسفندگان متعلق به همه ایرانیان از هر قوم و مذهبی است. این روز (۵ اسفند یا ۲۹ بهمن) را می‌توان به عنوان روز عشق و دوستی نامید که تقریبا برابر با روز ولنتاین در کشورهای دیگر است.