“`html
روش های آتش نشانی و اطفاء حریق
به اقداماتی که برای خاموش کردن، کنترل یا هدایت آتش انجام می‌شود، آتش نشانی یا اطفا حریق گفته می‌شود. آتش نشانی به دو صورت خودکار و غیر خودکار انجام می‌شود و روش‌های مختلفی را شامل می‌شود.
زمانی که می‌خواهیم آتش را خاموش کنیم، باید بدانیم که نوع آتش چیست. برای آتش گرفتن، نیاز به سه چیز داریم: هوا، ماده سوختنی و حرارت که به مثلث آتش معروف هستند. برای خاموش کردن آتش باید یکی از این عوامل را کنترل کنیم تا آتش خاموش شود.
همچنین آتش نشانی را می‌توان به دو دسته خودکار و دستی تقسیم کرد. در نوع دستی، عملیات خاموش کردن آتش توسط آتش نشانان انجام می‌شود، اما در نوع خودکار، این کار بدون احتیاج به حضور انسان انجام می‌شود.
روش های اطفا حریق به طور کلی به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- سرد کردن آتش
- خفه کردن آتش (حذف اکسیژن)
- حذف مواد قابل اشتعال
- کنترل واکنش‌های زنجیره‌ای در آتش
تقسیم بندی روش اطفا حریق از نظر نوع اجرا به دو شکل است:
- آتش نشانی خودکار
- آتش نشانی دستی
روش آتش نشانی با سرد کردن
این روش یکی از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین راهکارها برای کنترل حریق است و معمولاً با آب انجام می‌شود. کپسول‌های آتش نشانی CO2 نیز علاوه بر خفه کردن آتش، آن را سرد می‌کنند که به نوعی ترکیبی از دو روش سرد کردن و خفه کردن است.
اما غالباً برای خاموش کردن آتش، از آب استفاده می‌شود و این روش برای آتش‌های نوع A کاربرد دارد.
اطفا حریق با خفه کردن آتش
این روش به حذف یکی از عوامل اصلی آتش کمک می‌کند. برای خاموش کردن آتش با روش خفه کردن، باید دسترسی هوا به آتش را قطع کنیم. کپسول‌های دی‌اکسید کربن این کار را انجام می‌دهند. همچنین در پمپ بنزین‌ها برای خاموش کردن آتش از خاک استفاده می‌شود.
یک ابزار دیگر برای خفه کردن آتش، استفاده از پتوی آتش نشانی است که برای خاموش کردن آتش سوزی‌های مربوط به افراد به کار می‌رود.
حذف مواد قابل اشتعال
یکی از راه‌های مهار آتش، حذف مواد قابل اشتعال است. اگر ممکن باشد، بهتر است که سریعاً اقدام کنیم تا موادی که ممکن است باعث گسترش آتش شوند، حذف شوند. ایجاد دیوار یا خاکریز و یا جابه‌جا کردن مواد، از جمله کارهایی است که می‌توانیم انجام دهیم.
روش های خاموش کردن آتش
مراحل عملیات آتش نشانی
حریق‌های ساختمانی از جمله چالش‌های بزرگ در آتش نشانی هستند، زیرا در این حریق‌ها باید تمام امور نجات، حفاظت از اماکن، ورود اجباری، تهویه و خاموش کردن آتش به‌طور همزمان و با رعایت نکات ایمنی انجام شود.
وظایف خودروی پیشروی اطفاء حریق (اولین خودرو)
در سازمان‌های مختلف آتش نشانی، دستورالعمل‌های مختلفی برای اعزام اولین خودرو به محل حادثه وجود دارد، اما بررسی اولیه صحنه حادثه و ارزیابی شرایط توسط افسر اعزامی، به عنوان اولین وظیفه شناخته می‌شود. در این موقعیت، افسر باید به سوالات زیر پاسخ دهد:
- آیا فرد یا افرادی در ساختمان هستند که نیاز به نجات فوری دارند؟
- آیا حریق فقط شامل وسایل داخل ساختمان است یا کل ساختمان دچار حریق شده است؟
- آیا تهدیدی برای گسترش آتش به ساختمان‌ها و نقاط مجاور وجود دارد؟
- آیا تجهیزات کافی برای خاموش کردن آتش در محل است یا باید تأمین شود؟
پاسخ به این سؤالات کمک می‌کند تا برنامه‌های لازم برای اقدام بعدی مشخص شود. به عنوان مثال، اگر بتوان با اقدام فوری افرادی که در خطر هستند را نجات داد، تیم‌های عملیاتی حتی در صورت کمبود نفرات ممکن است برای نجات وارد عمل شوند.
در
“““html
اگر منابع کافی برای مقابله با آتش سوزی وجود نداشته باشد، باید با مرکز کنترل ارتباطات آتش نشانی تماس بگیرید تا منابع لازم تأمین شود. اگر نیاز فوری به نجات وجود نداشته باشد ولی خطر گسترش آتش به مکان‌های دیگر وجود داشته باشد، باید تعداد کافی شیلنگ های آتش نشانی و جریان‌های آب برای محافظت از آن مناطق استفاده شود.
اگر آتش سوزی تنها در یک اتاق و وسایل داخل آن باشد، معمولاً دستور حمله به آتش صادر می‌شود و اطلاعات مربوط به مکان آتش سوزی و شرایط صحنه به مرکز کنترل ارتباطات منتقل می‌شود. سپس با توجه به وضعیت متغیر آتش، اقدامات لازم انجام می‌گیرد.
اگر نیاز به حمله غیرمستقیم باشد، باید الگوی مناسب آب انتخاب شود و آب به سمت سقف هدایت شود تا آتش خاموش شود.
به محض شناسایی محل دقیق حریق، باید اولین شیلنگ آتش‌نشانی برای موارد زیر استفاده شود:
- ایجاد سد بین شعله‌های آتش و افرادی که در محل حادثه گیر افتاده‌اند
- حفاظت از تیم نجات
- حفاظت از راه‌ها و مسیرهای خروج اضطراری
- حفاظت از دیگر اتاق‌ها و سالن‌های نزدیک محل حریق
- حفاظت از ساختمان‌های مجاور
- اجرای عملیات اولیه اطفا از سمت‌هایی که هنوز آتش گسترش نیافته‌اند
- نصب تجهیزات جریان اصلی
نحوه اطفاء حریق آتش نشانان
وظایف دومین خودروی اطفاء حریق حاضر در محل
اطمینان از وجود منابع کافی آب در محل حادثه یکی از اولین وظایف تیم موجود در خودروی دوم است. بسته به شرایط آتش، ممکن است نیاز به استفاده از منابع آب بیشتری مانند شیرهای ایستاده آتش نشانی وجود داشته باشد.
وضعیت منابع آب موجود و فاصله آن‌ها از محل عملیات نیز باید در نظر گرفته شود. به محض تأمین منابع آب اضافی، تیم عملیاتی خودروی دوم بر طبق اولویت‌های زیر عمل می‌کند:
- حمایت از تیم حمله
- حفاظت از راه‌ها و مسیرهای خروج اضطراری دیگر
- جلوگیری از گسترش آتش
- حفاظت از بالاترین مکان‌های مجاور در معرض خطر حریق
- همکاری در عملیات اطفا آتش
- مشارکت در انجام وظایف لازم در صحنه حادثه
پشتیبانی در صحنه حادثه آتش سوزی
وظایف و مسئولیت‌های تیم پشتیبانی در صحنه آتش سوزی:
اگر تیم‌های عملیاتی پشتیبان (مثل تیم نجات، تهویه و خودروی هوایی) به محل حادثه ارسال شوند، ممکن است این تیم‌ها قبل یا بعد از خودروی پیشرو اطفاء حریق به محل برسند. تیم‌های پشتیبان به محض رسیدن به صحنه مسئول انجام وظایف زیر هستند:
- ورود اضطراری
- جستجو و نجات
- حفظ و مراقبت از وسایل پس از عملیات
- اطفا حریق
- نصب نردبان‌های آتش نشانی
- تهویه
- تامین روشنایی صحنه
- تامین نیازهای عمومی تیم‌های عملیاتی مانند قطع برق، فعال کردن آسانسورها، قطع شیر گاز، فعال کردن سیستم اطفا حریق، پیدا کردن جعبه‌های آتش نشانی و …
- بررسی احتمال گسترش حریق
- استفاده از تجهیزات از ارتفاع با خودروهای هوایی
- انجام بررسی سراسری برای شناسایی آتش‌های پنهان و احتمال شعله‌ور شدن مجدد مناطق اطفا شده
اگر تیم‌های پشتیبان در صحنه حاضر نباشند، انجام مسؤولیت‌های یاد شده به عهده تیم‌های عملیاتی خودروهای اطفا حریق است.
این تیم‌ها همچنین برای بررسی‌های پیرامون ساختمان، امکان وجود مصدوم، تأمین نردبان برای نجات و دسترسی به بام جهت تهویه و ورود اضطراری استفاده می‌شوند.
جستجو از قسمت‌های نزدیک به محل اصلی آتش یا مکان‌هایی که احتمال دارد ساکنین وجود داشته باشند آغاز می‌شود. در اکثر موارد، اولویت جستجو به ترتیب زیر است:
“`
مکان‌هایی که بیشتر در معرض خطر آتش‌سوزی هستند، شامل مکان‌هایی است که می‌توان سریع‌تر به آن‌ها رسید، جاهایی که آثار حریق وجود دارد و مکان‌هایی که تلاش‌هایی برای حفاظت از آن‌ها انجام شده است.
در برخی از سازمان‌های آتش‌نشانی، کمک به تیم‌های اطفای حریق یکی از وظایف تیم‌های پشتیبانی به حساب می‌آید.
برای مثال، تیم‌های پشتیبانی ممکن است از یک تجهیز معروف به نام «حمله برق‌آسا» برای مبارزه با آتش استفاده کنند. این روش شامل حمله به آتش از بیرون ساختمان با حداقل جریان آب 2.5 اینچ (65 میلی‌متر) است.
این حمله باید با هماهنگی کامل با آتش‌نشانانی که درون ساختمان هستند، انجام شود تا از بروز خطرات ناخواسته جلوگیری شود. اگر هماهنگی وجود نداشته باشد و تجهیزات آب به درستی تنظیم نشده باشند، ممکن است برای آتش‌نشانان خطرآفرین باشد.
همچنین می‌توان از خودروهای هوایی برای پمپاژ آب نیز استفاده کرد. نکته مهم در کار با تجهیزات پمپاژ آب نحوه قرار دادن آن‌ها است؛ به این ترتیب که سطح زیر آن‌ها باید صاف و محکم باشد و پایه‌های تجهیزات به درستی باز شده باشند.
تیم مداخله سریع
فرمانده با همراهی افسر ایمنی به طور مرتب صحنه حادثه را بررسی می‌کند تا شرایط و موارد ایمنی را ارزیابی کند. تیم مداخله سریع شامل حداقل دو آتش‌نشان است که آماده اضطراری در خارج از محدوده خطر قرار دارند.
وظیفه آن‌ها نجات آتش‌نشانان داخل محدوده خطر است زیرا در هر لحظه ممکن است آتش‌نشانان آسیب ببینند. در چنین شرایطی، تیم مداخله سریع برای نجات به میدان می‌آید.
طبق استاندارد NFPA-1500، باید افرادی از قبل مشخص شده باشند تا در موارد اورژانسی آتش‌نشانان را نجات دهند. تعداد این افراد بستگی به وضعیت عملیاتی و ارزیابی صحنه حادثه دارد و باید تجهیزات لازم برای نجات را داشته باشند.
فرمانده حادثه/ افسر ارشد
زمانی که افسر ارشد به محل حادثه می‌رسد، در صورت نیاز می‌تواند فرماندهی را از فرمانده قبلی بگیرد و مسئولیت تمام عملیات را به عهده گیرد.
اگر فرمانده قبلی وظایف خود را به خوبی انجام داده باشد و اوضاع مناسب باشد، افسر ارشد می‌تواند وی را در مقام فرماندهی حفظ کند و خود نقش دیگری مانند نظارت یا دریافت اطلاعات از خبرنگاران را برعهده بگیرد.
آتش‌نشانان چگونه کار می‌کنند؟
مراحل و روش اطفای حریق در طبقات بالا
حریق در طبقات بالا در برج‌ها و ساختمان‌های بلند چالش‌برانگیز است. برای مواجهه با چنین حریق‌هایی، به تعداد زیادی آتش‌نشان نیاز است تا تجهیزات را به طبقات بالا حمل کنند، گروه‌های اطفای حریق تشکیل دهند و ساکنان ساختمان را تخلیه کنند.
اغلب در این شرایط، استفاده از آسانسور امکان‌پذیر نیست و تجهیزات باید به‌صورت دستی به طبقات بالا منتقل شوند. البته در برخی سازمان‌ها در صورتی که آسانسور سالم باشد، آتش‌نشان‌ها می‌توانند تا دو طبقه قبل از محل حریق از آسانسور استفاده کنند.
اما در دیگر سازمان‌ها، به دلیل نگرانی از کنترل نکردن آسانسور و خطرات مرتبط، از آن استفاده نمی‌شود.
حمله به حریق باید از یک طبقه پایین‌تر از محل آتش انجام شود. اگر لوله‌های ایستاده ساختمان که به صورت عمودی به طبقات بالاتر می‌رسند، در معرض شعله‌های آتش نباشند، می‌توان شیلنگ‌های آتش‌نشانی را به آن‌ها وصل کرد.
علاوه بر اینکه به سمت آتش حمله می‌شود، تیم عملیات آتش‌نشانی باید طبقات بالای محل حریق را برای شناسایی احتمال گسترش آتش و وجود افراد آسیب‌دیده یا گرفتار مورد بررسی قرار دهد.
معمولاً محل استقرار تجهیزات اضافی و همچنین تیم‌های پشتیبانی در نظر گرفته می‌شود.
“`html
دو طبقه پایین تر از محل آتش سوزی مشخص می‌شود. همچنین آتش نشان‌ها باید به ایمنی خیابان‌های اطراف ساختمان یا برجی که آتش گرفته توجه کنند. زیرا شکستن شیشه‌ها و افتادن قطعات از طبقات بالایی به سمت پایین ممکن است باعث آسیب جدی به تجهیزات، شکستن شیلنگ‌ها، زخمی شدن و حتی مرگ آتش نشان‌ها شود.
برای جلوگیری از این خطرات، باید اطراف ساختمان با نوار خطر یا موانع دیگر محصور شود و یک مسیر امن برای ورود به ساختمان فراهم گردد. این ناحیه با توجه به شرایط حادثه تعیین می‌شود.
چگونگی خاموش کردن آتش توسط آتش نشان‌ها
مراحل و روش‌های اطفاء حریق آتش نشان‌ها در زیرزمین
اطفاء حریق‌های زیرزمینی به دلیل شرایط خاصی که دارند، ممکن است بسیار خطرناک باشند. برای کنترل این نوع آتش‌ها در برخی موارد می‌توان بدون ورود به زیرزمین، حریق را مهار کرد.
برای یافتن محل آتش از طبقه بالایی، می‌توان از دوربین‌های حرارتی که نوعی دوربین مخصوص آتش‌نشانی هستند یا حسگرهای حرارتی مادون قرمز استفاده کرد.
آتش نشان‌ها به محض شناسایی محل آتش، یک مجرای تهویه در کف طبقه بالایی ایجاد کرده و لوله مخصوصی را وارد می‌کنند. بعد از چند دقیقه استفاده از این لوله، اگر دما در محل آتش کاهش یابد، می‌توان عملیات تهویه را انجام داد و در نهایت تیم عملیاتی برای اطفاء کامل آتش به زیرزمین وارد می‌شود.
اگر لوله مخصوص وجود نداشته باشد، ممکن است آتش نشان‌ها مجبور شوند به زیرزمین بروند و برای ورود باید از پله‌های زیرزمین استفاده کنند. این پله می‌تواند به عنوان یک دودکش برای عبور دود، شعله‌ها و گازهای ناشی از آتش عمل کند.
برای کاهش خطرات ناشی از آتش، باید یک حفره یا مجرای تهویه در انتهای زیرزمین و در سمت مخالف پله‌ها ایجاد شود. این مجرا می‌تواند یک پنجره باشد یا با ابزار خاصی ساخته شود.
اعضای تیم عملیاتی آتش نشانی برای ورود از طریق پله‌ها باید پشت الگوی مه پاش آب قرار بگیرند. اعضای تیم به آرامی به سمت مجرای تهویه پیش می‌روند و از طریق جریان مه پاش آب، دودها و شعله‌ها را به سمت آن هدایت می‌کنند.
برای تاثیر بیشتر این روش و خارج کردن دود و شعله‌ها از آتش، باید مجرای ایجاد شده به اندازه کافی بزرگ باشد.
در اطفاء حریق زیرزمین، استفاده از تهویه بسیار مهم است. اگر زیرزمین پنجره یا مجرای هوا نداشته باشد، می‌توان مجرای هوای مصنوعی را در کف طبقه بالایی و نزدیک پنجره ایجاد کرده و از یک دستگاه مکنده دود برای خارج کردن دود و حرارت از زیرزمین استفاده کرد.
البته این کار ممکن است دود و شعله‌ها را به سمت مکنده هدایت کند و احتمال آسیب دیدن آن را افزایش دهد.
در حریق‌های زیرزمین، وجود اشیای سنگین در طبقه بالایی یا طولانی شدن آتش ممکن است باعث تضعیف ساختار کف طبقه بالایی و در نتیجه فروپاشی آن شود. بنابراین همیشه خطر سقوط سقف زیرزمین وجود دارد.
ستون‌ها و تیرک‌های فولادی که بدون پوشش حفاظتی هستند اگر در برابر دمای 538 درجه سلسیوس و بیشتر قرار بگیرند، منبسط می‌شوند و این انبساط می‌تواند به دیوارها فشار بیاورد و احتمال تخریب سقف را افزایش دهد.
سایت رضیم
“`