راهنمای کاشت درخت توت
توت یکی از درختانی است که می‌تواند بیش از 200 یا 300 سال عمر کند و در اکثر کشورهای دنیا یافت می‌شود. درختان جوان توت معمولاً در فصل زمستان پوست نارنجی رنگی دارند. می‌توان درخت توت را در مناطق مختلف جهان کاشت زیرا این درخت در شرایط آب و هوایی متفاوتی به خوبی رشد می‌کند و قد آن می‌تواند به 25 متر برسد.
بعضی از درختان توت گل می‌دهند، اما این گل‌ها معمولاً میوه نمی‌دهند. این درختان در واقع زیبا و زینتی هستند و مردم بیشتر از سایه آن‌ها استفاده می‌کنند. برای مثال، نمونه‌هایی از این درختان زینتی را می‌توان در کاخ سعدآباد مشاهده کرد.
گیاه‌شناسی درخت توت
توت یکی از گیاهان دو لپه‌ای است. از نظر علمی، توت یکی از رایج‌ترین نوع میوه‌های گوشتی و یک تکه محسوب می‌شود، زیرا تمام دیواره تخمدان درون یک پوسته خوراکی رشد می‌کند. تخمدان این گیاه معمولاً در قسمت پایین گل‌ها قرار دارد و دارای یک یا چند برچه درون یک پوشش نازک است و قسمت‌های داخلی آن گوشتدار هستند. دانه‌ها درون گوشت مشترک یک تخمدان که یک یا چند برچه دارد، محصور شده‌اند.
درخت توت سفید می‌تواند تا ارتفاع 15 تا 18 متر و قطر 1 تا 1.5 متر رشد کند. پوست درخت در مراحل جوانی خاکستری روشن است و سپس به خاکستری قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهد. سطح پوست درخت دارای شیارهای نسبتا عمیق است و در درختان بزرگ، صفحات پوست مرده به وضوح قابل مشاهده است. این درخت دارای شاخه‌های متعددی است که انشعابات زیادی دارند. داخل پوست درخت، دسته‌های آوندی وجود دارد که می توان از آن‌ها برای بافتن طناب و گونی استفاده کرد.
در مناطق گرمسیری، درخت توت همیشه سبز است و در مناطق سرد، ارقام خزان کننده دارد. میوه توت سفید، کوچک و ممکن است سرخ یا سیاه باشد و طعم ملس و شیرین و ارزش غذایی بالایی دارد.
گلدهی درخت توت در فروردین و اردیبهشت و برداشت میوه در مناطق معتدل ایران در خرداد و تیر و در مناطق گرمسیری در اردیبهشت انجام می‌گیرد. رشد این درختان معمولاً کند است و عمر آن‌ها بین 120 تا 150 سال می‌باشد.
نیازهای اکولوژیک درخت توت
آب و هوا : درختان توت انواع مختلفی دارند و می‌توان آن‌ها را در آب و هوای متفاوتی از نسبتاً گرم تا معتدل و حتی نزدیک به سرد کاشت.
آبیاری : همه گونه‌های توت به آب زیادی نیاز دارند و در مناطقی که این درختان کاشته می‌شوند، حداقل باید سالیانه 600 میلی‌متر باران به طور یکنواخت در طول سال ببارد تا نیازی به آبیاری مصنوعی نداشته باشند. در ابتدای کاشت و در سنین جوانی، نهال‌ها به آب بیشتری نیاز دارند و باید هر هفته یک یا دو بار آبیاری شوند، اما به تدریج با بالا رفتن سن درختان، نیاز آبی آن‌ها کاهش می‌یابد.
خاک: خاک‌های شنی لومی برای رشد درختان توت بسیار مناسبند. ترکیب خاک با مواد پوسیده گیاهی مانند برگ، یعنی هوموس، به خاک کمک می‌کند که تنفس کند و باکتری‌های موجود در آن بهتر عمل کنند. زمین‌های نامناسب برای کاشت درختان توت باید قابل نفوذ نبوده و رطوبت را به مدت طولانی در خود نگه دارند. همچنین در خاک‌هایی که در اثر تابش خورشید سفت و و ترک خورده‌اند، نباید توت کاشت.
روش کاشت و تکثیر درخت توت
بهترین زمان برای تکثیر درخت توت، زمانی است که میوه‌های مختلف توت به رسیده (خرداد تا مرداد) می‌رسند. برای به دست آوردن بذر، میوه‌های رسیده را از پایین یا روی درخت جمع می‌کنیم و سپس گوشت توت را از بذر بر روی غربال جدا می‌کنیم و با فشار آب این کار را انجام می‌دهیم. بعد از آن باید بذرها را در اتاق به کمک گرمای طبیعی یا سایه خشک کرد. برای بهبود تخمیر، میوه‌های رسیده توت را به مدت 4 تا 5 روز در ظرفی در گرمای اتاق قرار می‌دهیم.
بهتر است بذر توت در همان سال اول کاشته شود، زیرا قوه نامیه آن برای ۳ ماه حفظ می‌شود. کاشت درخت توت از طریق بذر کار آسانی است.
تکثیر درخت توت با پیوند
در پیوند، یک جوانه یا قسمتی از گیاه از درختی با میوه‌های خوشمزه به درخت دیگری منتقل می‌شود. این روش باعث می‌شود که امکان تولید گیاهانی سالم بیشتر شود.
قلمه زدن درخت توت
یکی دیگر از روش‌های کاشت درخت توت، قلمه زدن است که به دو شکل قلمه چوبی و سبز انجام می‌شود. درخت توت معمولاً در بهار یا پاییز کاشته می‌شود. در مناطق سرد، بهتر است در بهار کاشت صورت گیرد تا نهال توت از سرما در امان بماند. زمان مناسب برای کاشت، اوایل بهار و قبل از جوانه‌زنی است. اما در مناطق گرم‌تر، می‌توان نهال را در پاییز کاشت چون خطر یخ زدگی وجود ندارد.
روش هرس کردن درخت توت
هنگام هرس کردن، باید تمام شاخه‌های بیمار و خشک را قطع و سوزاند. همچنین شاخه‌های بی‌فایده که داخل تاج درخت قرار دارند هم باید هرس شوند زیرا این شاخه‌ها مواد غذایی را بی‌دلیل مصرف می‌کنند. بهترین زمان برای هرس درخت توت، هنگامی است که درخت در خواب زمستانه است (زمانی که برگ‌ها ریخته‌اند). اما می‌توان درخت را در زمان‌های دیگر نیز هرس کرد.
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی درخت توت
درخت توت دو هدف اصلی دارد:
الف- استفاده از برگ‌ها برای تغذیه کرم ابریشم: برگ‌های درخت توت در بهار برای تغذیه کرم ابریشم و در پاییز به عنوان غذای دام استفاده می‌شوند. برخی از واریته‌های توت حتی در پاییز هم برای تغذیه کرم ابریشم مناسب هستند. درختان توت میوه‌دار را می‌توان با هرس مناسب به درختانی بدون میوه تبدیل کرد.
ب- استفاده از میوه درخت توت: میوه‌های توت را می‌توان به صورت تازه و خام یا خشک شده مصرف کرد. توت خشک نیز به عنوان یک آجیل شیرین یا به جای قند در چای استفاده می‌شود.
چوب درخت توت هم در نجّاری و به ویژه در تهیه تار استفاده می‌شود. در ایران، خراسان، یزد و مناطق اطراف تهران برای مصرف میوه تازه و خشک و سواحل دریای مازندران برای تغذیه کرم ابریشم مهم‌ترین مراکز کشت توت هستند.
توت‌ها منبع خوبی از یک ماده گیاهی به نام رزوراترول هستند که در انگور نیز یافت می‌شود. محققان بر این باورند که این ماده می‌تواند جلوی بروز سرطان را بگیرد و همچنین به مبارزه با سرطان کمک کند. توت‌ها به دلیل وجود رزوراترول می‌توانند باعث افزایش طول عمر شوند. در تحقیقات مختلف نشان داده شده که رزوراترول موجود در توت‌ها موجب افزایش طول عمر موش‌ها می‌شود.
در طب چینی، توت‌ها به عنوان یک تصفیه‌کننده خون شناخته می‌شوند، زیرا خون را تمیز کرده و تولید آن را افزایش می‌دهند و به تقویت کل سیستم خونی کمک می‌کنند.
در طب چینی همچنین بر این باورند که توت سفید می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را تقویت کند. یکی دیگر از باورها در این حوزه این است که توت سفید به طور مؤثری می‌تواند کبد را پاک کند.
چای تهیه شده از برگ درخت توت سفید در چین وجود دارد و مردم معتقدند که این چای به بهبود بینایی و شنوایی کمک می‌کند. در ترکیه برای درمان یبوست، خوردن توت سفید همراه با یک لیوان آب و با معده خالی توصیه می‌شود.
توت‌ها به دلیل داشتن آهن زیاد به درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمک می‌کنند. در ترکیه نیز شیره توت به عنوان درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا شناخته شده است که به خاطر مقدار بالای ویتامین C موجود در آن اثرگذار است. در برخی کشورها از توت‌ها برای جلوگیری از سفیدی زودرس موها استفاده می‌شود.
آفات و بیماری‌های درخت توت
برخی از آفات مهم درختان توت شامل ساس‌های سپردار، شب‌پرهای دم طلایی، پروانه‌های پر طاووسی گلابی، انواع کنه‌ها، گال ماز، پشه توت، زنجره‌ها، شته‌ها و شپشک‌ها هستند.
برای کنترل این آفات، مهم است که از سموم مضر برای محیط زیست و موجودات مفید استفاده نشود. بهتر است تا حد امکان از روش‌های زراعی و بیولوژیک کمک بگیرید. کنترل بیولوژیک آفات بهترین راه برای مبارزه با حشرات زیان‌آور مزارع توت است که خوشبختانه در ایران به آن توجه شده است.
از مهم‌ترین پارازیت‌های آفات که باید در مزارع وجود داشته باشند می‌توان به کفشدوزک‌ها، توربالان‌ها، ساس‌ها و زنبورها اشاره کرد. مثلاً کنترل کرم ابریشم وحشی که یکی از آفات مهم توت است توسط زنبورهایی مثل تلفوموس گراسیلز انجام می‌شود که دشمن تخم پروانه کرم ابریشم هستند.
عوامل مختلف قارچی، ویروسی و باکتریایی می‌توانند باعث بیماری در درختان توت شوند. به برخی از بیماری‌های مهم درختان توت اشاره می‌کنیم.
بیماری سفیدک سطحی: در این بیماری، با کاهش سطح سبز برگ، برگ‌ها قدرت غذاسازی کمتری خواهند داشت و درخت ضعیف‌تر می‌شود. به همین دلیل، عملکرد درخت کاهش می‌یابد. برای مبارزه با این قارچ می‌توان از سموم گوگردی یا کاراتان استفاده کرد. سایر بیماری‌هایی که به وسیله قارچ ایجاد می‌شوند شامل بیماری‌های زنگ توت، پوسیدگی بنفش ریشه و پوسیدگی ریشه هستند که همه آن‌ها با سموم قارچ‌کش کنترل می‌شوند.
بیماری موزائیک توت : این بیماری ناشی از یک ویروس است. در بیماری موزائیک، کلروفیل (سبزینه) مربوط به برگ‌ها از بین می‌رود و برگ‌ها نازک و شفاف می‌شوند. در صورت شدت بیماری، فقط رگبرگ‌ها باقی می‌مانند و روی برگ لکه‌های زردی ایجاد می‌شود که در نهایت باعث توقف رشد گیاه می‌شود. برای پیشگیری از این بیماری، باید نهال‌های مبتلا را از خزانه خارج و سریعا سوزاند تا بیماری در تمام باغ پخش نشود.
بیشتر بخوانید:
