“`html
معرفی گیاه ثعلب
ثعلب یک گیاه دائمی و چندساله است که گل‌های خوشه‌ای و برگ‌های بزرگی دارد. برگ‌های پایین آن به نوک باریکی می‌رسند و برگ‌های بالایی معمولاً لکه‌های قهوه‌ای رنگی دارند. گل‌های این گیاه صورتی یا سفید هستند و خطوط و نقاط بنفش یا ارغوانی دارند. پوست غده‌های زیرزمینی آن صورتی و داخل آن سفید است. طعم این گیاه کمی شیرین و لزج و همچنین کمی تند است.
ثعلب به دو نوع گرده‌ای و پنجه‌ای وجود دارد که نوع گرده‌ای از نوع پنجه‌ای بهتر و قوی‌تر است. این گیاه ماده اصلی بستنی است و بدون آن، ساخت بستنی ممکن نیست. در اینجا بیشتر به نوع پنجه‌ای ثعلب می‌پردازیم.
گیاه‌شناسی ثعلب
ثعلب گیاهی دائمی و با غده زیرزمینی است که می‌تواند تا ارتفاع 25 تا 70 سانتیمتر رشد کند. برگ‌های آن سبز تیره هستند و در سطح زیرین کمی غبار آلود به نظر می‌رسند و روی آنها لکه‌های قهوه‌ای دیده می‌شود. گل‌های زیبا و گلی رنگ یا سوسنی و گاهی سفید آن، از اردیبهشت تا تیرماه شکل می‌گیرند. این گل‌ها ابتدا به صورت فشرده روی سنبله قرار دارند ولی بعد از باز شدن، به شکل استوانه‌ای در می‌آیند. در زیر گل‌ها، 3 رگبرگ اصلی دیده می‌شود و در رگبرگ‌های آن لکه‌های ارغوانی یا بنفش مشخص است. نوع گل آذین و براکته‌های آن ممکن است تغییراتی داشته باشند که کار تشخیص گیاه را سخت می‌کند. ساقه آن راست و توخالی است.
زیستگاه و پراکنش ثعلب در ایران
ثعلب بیشتر در جنگل‌ها و چمن‌زارهای مرطوب مناطق کوهستانی یافت می‌شود، به ویژه در جاهایی که جریان آب همواره وجود دارد. در ایران، این گیاه در آذربایجان، دیلمان، نواحی مرطوب کوه گلوزا، کوه‌های کردستان و الموت رشد می‌کند.
نیازهای اکولوژیکی ثعلب
کیفیت آب و آبیاری از مهم‌ترین عوامل برای رشد ثعلب به شمار می‌روند. آبیاری زیاد می‌تواند موجب از بین رفتن گیاه شود. ثعلب برای گل دادن به دمای 10 درجه سانتی‌گراد در شب و 24- 12 درجه سانتی‌گراد در روز نیاز دارد. در تابستان، گیاه می‌تواند در دمای 23 درجه سانتی‌گراد زنده بماند، اما نباید به مدت طولانی در این دما بماند. خاک مناسب نیز برای رشد لازم است و باید هر دو هفته به خاک کود داده شود. کودهای کند آزادشونده برای گیاه مؤثر هستند و همچنین ثعلب برای رشد موفق به کود ازته نیاز دارد که باید مقداری از آن قبل از کاشت در خاک قرار گیرد.
روش‌های تکثیر گیاه ثعلب
تکثیر از طریق بذر
ثعلب با وجود داشتن گل و تخم، به گروه گیاهان هاگزا تعلق دارد و از طریق غده‌های زیرزمینی تکثیر می‌شود. این گیاه بذرهای زیادی تولید می‌کند، ولی این بذرها مثل بذرهای گیاهانی مانند ذرت و نخود فرنگی، آندوسپرمی ندارند؛ بنابراین به آن بذر لخت می‌گویند. این بذرها در طبیعت بدون کمک قارچ‌ها قادر به جوانه‌زنی نیستند، اما در آزمایشگاه یا محیط‌های تولید مصنوعی با مواد غذایی لازم می‌توانند جوانه بزنند.
ثعلب را می‌توان به دو صورت لقاح و غیر جنسی تکثیر کرد. زیرا معمولاً از طریق بذر، گل‌های مناسبی برای تولید انبوه به وجود نمی‌آید.
“““html
ثعلب معمولاً با روش های غیر جنسی تولید می‌شود. برای پرورش ثعلب در گلخانه، دو روش زیر وجود دارد:
تکثیر با قلمه
برای تکثیر ثعلب، می‌توان از قلمه‌های انتهایی استفاده کرد. قلمه‌های انتهایی معمولاً بین 30 تا 37 سانتیمتر طول دارند و باید شامل 12 برگ و چند ریشه هوایی باشند. این قلمه‌ها را می‌توان در گلدان کاشت بدون اینکه به بستر کشت مخصوص نیاز باشد.
تقسیم بوته
روش دیگر برای تکثیر ثعلب، تقسیم بوته از بوته مادر است. در این روش باید بوته حداقل 6 پیاز کاذب داشته باشد. برش ریزوم باید بین سومین و چهارمین پیاز کاذب انجام شود و هر یک از قسمت‌ها به عنوان گیاه جداگانه در گلدان کشت شود.
تهیه پودر ثعلب
پودر ثعلب از غده‌های زیرزمینی این گیاه تهیه می‌شود. برای تهیه پودر، ابتدا غده‌ها را پس از خارج کردن از زمین با آب شسته و سپس در آب جوش قرار می‌دهند تا نرم شوند. بعد از آن، آنها را خشک کرده و برای مصارف مختلف استفاده می‌کنند.
ترکیبات شیمیایی و خواص درمانی ثعلب
ثعلب حدود 50 درصد مواد لعابی دارد که مشابه با باسورین است، همچنین هیدرات کربن‌هایی مثل صمغ عربی که در آب حل نمی‌شوند، 72 درصد آمیدون تغییر شکل یافته، 5 درصد پروتئین، 5 درصد قند، مواد معدنی مانند کلرور سدیم و فسفات کلسیم و مقدار کمی اسانس که در اثر خشک شدن به کومارین تبدیل می‌شود.
جوشانده‌ای از 18 گرم ثعلب در هزار لیتر آب خاصیت آرامش‌بخش و نرم‌کننده دارد و به کاهش سرماخوردگی، برطرف کردن اخلاط خونی، تحریکات و التهابات در دستگاه تنفسی و گوارشی و همچنین به درمان نفریت، ورم مثانه و اسهال‌های غیرمزمن کمک می‌کند. دم‌کرده‌ای از 50 تا 100 گرم ثعلب در یک لیتر آب به نوعی ژله تبدیل می‌شود که برای موارد یادشده و همچنین برای درمان ورم حاد روده و تب‌های تیفوئید مفید است.
ثعلب می‌تواند با شیر، جوشانده‌ها و کاکائو ترکیب شود. این گیاه به ویژه برای افرادی که معده حساسی دارند و همچنین کودکان، یک غذای مناسب است.
پودر ثعلب برای تقویت جنسی، نازایی، آسم و سرفه، تقویت حافظه و اعصاب، انرژی از دست رفته بدن، فتق واریکوسل، ورم بیضه، دردهای مفصلی و رشد بدن استفاده می‌شود.
ریشه ثعلب یکی از قوی‌ترین گیاهان در افزایش اسپرم و نطفه است. افرادی که به دلیل کمبود اسپرم نمی‌توانند بچه‌دار شوند، می‌توانند از ثعلب به عنوان یک درمان مؤثر استفاده کنند. ترکیبی از 200 گرم پودر ثعلب، 40 گرم دارچین و زنجبیل و 15 گرم میخک را با هم مخلوط کرده و یک تا سه بار در روز با زرده تخم‌مرغ خام یا نیم بند یا با یک قاشق عسل مصرف کنند. البته انتخاب عسل یا تخم‌مرغ بستگی به نوع بدن فرد مصرف‌کننده دارد.
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`