“`html
ایروپونیک یا هواکشت چیست؟
ایروپونیک یا هواکشت یک شیوه باغبانی است که در آن گیاهان بدون خاک، در هوا رشد می‌کنند. ریشه‌های این گیاهان در هوا معلق هستند و با اسپری مداوم آب و مواد معدنی که به آنها اضافه می‌شود، تغذیه می‌شوند. در این روش، خاک اصلاً استفاده نمی‌شود و به دلیل تماس مداوم ریشه‌ها با یک mist غنی از مواد مغذی، گیاهان می‌توانند به خوبی رشد کنند. این شیوه در فضای بسته امکان پرورش سبزیجات را به ما می‌دهد بدون آنکه نیازی به گلدان داشته باشیم یا بخواهیم گلدان‌ها را تعویض کنیم تا گیاهان به مواد غذایی بیشتری دسترسی پیدا کنند.
ناسا، اداره ملی هوانوردی و فضای آمریکا، این روش را در ایستگاه فضایی «میر» آزمایش کرد. نتایج نشان داد که جوانه‌های لوبیای آسیایی می‌توانند در محلول مواد مغذی و در گرانش صفر به خوبی رشد کنند. در سیستم هواکشت، گیاهان در محفظه‌های بسته‌ای آویزان می‌شوند که به ریشه‌ها اجازه می‌دهد به سمت پایین بیفتند و ساقه‌ها به سمت بالا بروند. سیستم‌های هواکشت شبیه کشت در گلدان‌های سنتی هستند، با این تفاوت که محفظه‌ها محیطی بسته برای ریشه‌ها فراهم می‌آورند و به جای استفاده از خاک و آب، مواد مغذی به صورت اسپری به ریشه‌ها می‌رسد. به دلیل شرایط محصور، مواد مغذی به صورت بهینه‌تری استفاده می‌شوند و نیاز به آب نیز کاهش می‌یابد.
با روش ایروپونیک، باغبانان می‌توانند از فضای عمودی و افقی گلخانه به نحو بهتری استفاده کنند و مقدار آب کمتری را هدر دهند. بسته به نوع سیستم ایروپونیک، ممکن است مواد مغذی به صورت دستی و با وقفه‌های مشخصی اسپری شوند، اما بیشتر سیستم‌های ایروپونیک به پمپ‌هایی مجهز هستند که به طور خودکار و بدون نیاز به نظارت دائمی، مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را فراهم می‌آورند. در حالی که ریشه‌ها در محیط محصور تغذیه می‌شوند، باید اطمینان حاصل شود که ساقه گیاه نیز در شرایط ایروپونیک رشد کند.
انواع کشت ایروپونیک
ایروپونیک کم‌فشار (LPA) یکی از دو نوع کشت ایروپونیک است. در این روش، باغداران می‌توانند سیستم LPA خود را به سادگی و با هزینه‌ای پایین راه‌اندازی کنند. این سیستم‌ها به مدت ۲۴ ساعت شبانه‌روز و ۷ روز هفته ریشه‌ها را مرطوب می‌کنند. هرچند این روش به اندازه کشت ایروپونیک فشار بالا که اسپری رقیق و ذرات ریز تولید می‌کند، کارایی ندارد.
کشت ایروپونیک فشاربالا (HPA) توسط ناسا توسعه یافته و به عنوان موثرترین روش برای پرورش گیاهان در فضا شناخته می‌شود. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که این شیوه مزایای زیادی نیز بر روی زمین دارد. همه سیستم‌های HPA ایروپونیک هستند، اما همه کشت‌های ایروپونیک به HPA تعلق ندارند. برای اینکه سیستم HPA به درستی عمل کند، باید با فشار بالا کار کند. این فشار برای تبدیل آب به قطرات ریز به اندازه ۵۰ میکرون یا کوچک‌تر استفاده می‌شود. گیاهان به راحتی می‌توانند مواد مغذی محلول در آب را جذب کنند، بنابراین سیستم فشار بالا به‌طور کلی کارآمدتر است و علیرغم نیاز به تجهیزات تخصصی، می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد.
یکی دیگر از انواع کشت ایروپونیک، سیستم ایروپونیک با مه ساز التراسونیک است. این نوع سیستم‌ها به‌طور خاص برای استفاده در تولیدهای تجاری طراحی شده‌اند و شامل سیستم‌های گرمایش هوا و موارد دیگری هستند که به افزایش عمر گیاه تا زمان رسیدن محصول کمک می‌کنند. برخی از مزایای استفاده از این نوع کشت ایروپونیک عبارتند از:
- آشکارسازهای خنکی، که دمای محلول‌های غذایی را مدیریت می‌کنند.
- زمان‌بندی منظم برای اسپری کردن مواد مغذی.
“““html
مزایای سیستم آیروپونیک
۱- صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف آب، محلول غذایی و انرژی تا ۸۰%
۲- رشد قوی ریشه‌ها به خاطر دسترسی بهتر به اکسیژن و افزایش جذب مواد مغذی
۳- راحتی در نگهداری سیستم
۴- سرعت بخشیدن به دوره‌های کشت به دلیل افزایش سرعت رشد و بلوغ گیاه
۵- هزینه کمتر این سیستم نسبت به هیدروپونیک هوشمند تا ۱۰ تا ۱۵ درصد
۶- امکان کنترل دما در محیط گلخانه از طریق تنظیم دمای ریشه‌ها
۷- ایجاد درآمد و کاهش خروج ارز کشور از طریق تولید پایه‌های مادری گیاهان زینتی همچون گل رز
۸- فراهم کردن محیطی عاری از موجودات بیماری‌زا و علف‌های هرز برای رشد بهتر گیاه و کاهش مصرف آفت‌کش و علف‌کش
۹- بهبود عطر، طعم و تازگی محصولات
۱۰- فراهم کردن دسترسی کامل گیاه به دی‌اکسید کربن برای فرآیند فتوسنتز
۱۱- عدم استفاده از خاک و آلودگی‌های خاکی
۱۲- ارزش بالای آموزشی و امکان جمع‌آوری داده‌های واقعی از رشد گیاهان و انجام تحقیقات شیمیایی یا بافت‌شناسی.
معایب سیستم آیروپونیک
۱- در راه‌اندازی، به ویژه برای مقیاس بزرگ، به سرمایه گذاری اولیه زیادی نیاز است. به عنوان مثال، برای جلوگیری از مسدود شدن نازل‌ها ناشی از رسوب مواد معدنی، باید از مه‌پاش‌های اولتراسونیک استفاده شود که هزینه بیشتری دارند.
۲- کمبود فضای کافی بین ریشه‌ها و سطح آب می‌تواند ظرفیت بالای هوا را کاهش دهد.
۳- احتمال رسوب مواد معدنی در محلول غذایی و مسدود شدن نازل‌ها وجود دارد.
۴- تولید وسیع محصولات گیاهی با استفاده از سیستم آیروپونیک هنوز به پتانسیل مطلوب نرسیده است.
کاربردهای کشت آئروپونیک
این سیستم برای تکثیر گیاهانی که به سختی ریشه‌دار می‌شوند، کاربرد دارد. نمونه‌هایی از این گیاهان شامل گردو، زیتون، پسته، سیب و مرکبات هستند. این سیستم موجب کاهش زمان رشد به یک سوم و افزایش درصد موفقیت قلمه‌زنی می‌شود. این مزیت برای وزارت کشاورزی که نیاز به پرورش قلمه دارد، بسیار مهم است. سیستم آیروپونیک، پیشرفته‌ترین روش در زمینه کشت‌های گلخانه‌ای و بیوتکنولوژی است.
در واقع، آیروپونیک به معنای رشد گیاهان در محیطی از مه، بدون استفاده از خاک یا هر ماده بستر دیگر است. برخی از گیاهان مانند سرخدار که از طریق کشت بافت تکثیر می‌شوند، به زمان نسبتاً طولانی برای سازگاری نیاز دارند، که این سیستم این زمان را کاهش می‌دهد و مشکل ریشه‌زایی سخت گیاهان را حل می‌کند.
گردش محلول مغذی و آب در این سیستم، یکی از ویژگی‌های مهم آن است، که منجر به صرفه‌جویی ۸۰% در مصرف آب و محلول غذایی می‌شود. با توجه به اقلیم نیمه خشک و کمبود منابع آب در کشور، این نکته اهمیت بالایی دارد. همچنین از آنجایی که این سیستم از هیچ بستر خاصی استفاده نمی‌کند، هزینه تهیه بستر که هزینه زیادی برای گلخانه‌داران به همراه دارد، حذف می‌شود و به این ترتیب هزینه جاری گلخانه‌داران ۱۰ تا ۱۵% کاهش می‌یابد.
گیاهانی که تکثیرشان به صورت زایشی دشوار است یا زمان بیشتری برای تکثیر نیاز دارند، به راحتی از طریق این روش به صورت رویشی تکثیر می‌شوند.
“““html
مانند: زعفران، مینی تیوبر، ارکیده، بنفشه آفریقائی و …
با این روش می‌توانیم تعداد بیشتری از گیاهان را در یک فضا بکاریم. به عنوان مثال، در روش آئروپونیک برای تولید مینی تیوبر در هر متر مربع می‌توانیم ۲۰۴۹ عدد تولید کنیم، در حالی که با روش‌های معمولی فقط ۱۰۰ عدد می‌شود. این تفاوت بسیار زیاد است.
برای گیاهانی مثل توت فرنگی که با هیدروپونیک به دلیل تجمع مواد غذایی در اطراف ریشه مشکل دارند، می‌توانیم این گیاهان را با آئروپونیک تکثیر کنیم. به این ترتیب، توت فرنگی‌ها سریع‌تر رشد می‌کنند و محصول بیشتری می‌دهند. همچنین، برای گیاهانی مانند زعفران که در مزارع نیاز به کارگر زیاد دارند و زمان‌بر هستند، می‌توانیم از این سیستم استفاده کنیم تا غلظت رنگدانه قرمز در کلاله زعفران افزایش یابد.
برای ساختن یک سیستم کشت برپایه آئروپونیک به چه چیزهایی نیاز دارید؟
- یک مخزن برای نگهداری محلول غذایی
- پمپ شناور
- لوله برای انتقال آب از مخزن به محفظه‌های گیاهان
- نازل‌های آب‌پاش
- قالب‌های نگه‌دارنده ریشه گیاهان
- محفظه‌های کیپ و ضد آب برای جمع‌آوری محلول بعد از اسپری
- لوله برای برگرداندن محلول اضافی به مخزن
- تایمر برای روشن و خاموش کردن پمپ
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`