سرطان پستان یکی از شایع ترین انواع سرطان در زنان است و حدود 32 درصد از موارد سرطان در میان زنان را تشکیل می دهد. همچنین، این نوع سرطان پس از سرطان ریه دومین علت اصلی مرگ ناشی از سرطان در بین زنان به شمار می‌رود.
سرطان پستان و پیشگیری از آن
از سال 1989 تا 1995، میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پستان در بین تمام گروه‌های نژادی به طور متوسط سالانه 1.6 درصد کاهش یافته و این کاهش در بین سال‌های 1995 تا 1998 به 3.4 درصد رسیده است.
این کاهش در مرگ و میر به نظر می‌رسد به علت تشخیص زودهنگام و درمان بهتری باشد که اکنون انجام می‌شود.
افزایش آگاهی زنان و پزشکان درباره سرطان پستان موجب شده تا تومورهای کوچکتری تشخیص داده شوند و نتایج درمانی بهتری حاصل شود.
عوامل خطر سرطان پستان
سن مهمترین عامل خطر برای ابتلا به سرطان پستان است. به طوری که کمتر از 1 درصد از سرطان‌های پستان در زنان زیر 25 سال اتفاق می‌افتد، در حالی که این بیماری پس از 30 سالگی به طور قابل توجهی شایع‌تر می‌شود (البته از 45 تا 50 سالگی میزان آن ثابت باقی می‌ماند).
علاوه بر این، آمار نشان می‌دهد که در زنان آمریکایی بالای 65 سال، احتمال ابتلا به سرطان پستان 10 برابر بیشتر از زنان 30 تا 35 ساله است.
زنانی که در آسیا متولد شده‌اند، خطر کمتری برای ابتلا به سرطان پستان دارند، اما دختران آنها که در آمریکای شمالی متولد می‌شوند، از نظر خطر ابتلا به سرطان پستان مشابه زنان سفیدپوست آمریکایی هستند.
شروع زودتر قاعدگی و یائسگی دیرهنگام می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را تا 30-50 درصد افزایش دهد.
زنانی که به طور طبیعی قبل از 45 سالگی یائسه می‌شوند، میزان خطر ابتلا به سرطان پستانشان نصف زنانی است که بعد از 55 سالگی یائسه می‌شوند.
یائسگی مصنوعی ناشی از برداشتن تخمدان خطر ابتلا به سرطان پستان را بیشتر از یائسگی طبیعی زودرس کاهش می‌دهد.
هیچ رابطه‌ای بین بی‌نظمی‌های قاعدگی و طول مدت خونریزی آنها با ابتلا به سرطان پستان وجود ندارد.
در زنانی که هرگز فرزند نداشته‌اند یا اولین فرزند خود را بعد از 30 سالگی به دنیا آورده‌اند، خطر ابتلا به سرطان پستان دو برابر می‌شود.
زنانی که بیش از 10 سال از درمان‌های جایگزین هورمونی در دوران یائسگی (هورمون‌های استروژنی) استفاده کرده‌اند، خطر کمی از سرطان پستان را تجربه می‌کنند.
استفاده از درمان‌های جایگزین هورمونی به مدت کمتر از 5 سال خطر ابتلا به سرطان پستان را به طور قابل توجهی افزایش نمی‌دهد.
تقریبا 5 تا 10 درصد از موارد سرطان پستان به طور ارثی هستند.
اگر سرطان پستان در بستگان درجه یک بعد از 50 سالگی رخ دهد، خطر ابتلا به آن چندان افزایش نمی‌یابد.
انتقال موروثی ژن‌های مرتبط با سرطان (BRCA1 ،BRCA2) خطر ابتلا به سرطان پستان را بالا می‌برد.
برای کسانی که حامل این ژن‌های جهش‌یافته هستند، خطر ابتلا به سرطان پستان 4 درصد در سال و میزان خطر در طول عمر به 35-85 درصد می‌رسد.
قرار گرفتن در معرض اشعه X
الکل: مصرف الکل به طور روزانه، حتی یک یا دو بار، می‌تواند به دلیل تغییر در متابولیسم استروژن، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. (اما اسید فولیک می‌تواند این خطر را در افرادی که الکل مصرف می‌کنند کاهش دهد.)
به رغم باورهای عمومی، ارتباط روشنی بین خطر سرطان پستان و مصرف چربی یا کافئین وجود ندارد.
همچنین، تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف میوه و سبزی‌ها تاثیری در کاهش خطر سرطان پستان ندارند.
مواجهه با دود سیگار (دخانیات دسته دوم) نیز با افزایش خطر سرطان پستان مرتبط نیست.
اما در یکی از مطالعات جدید، خطر کمی از ابتلا به سرطان پستان در افرادی که سیگار می‌کشند گزارش شده است.
کار کردن شبانه می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را تا 60 درصد افزایش دهد، و به نظر می‌رسد این خطر به مدت زمان کار در شب مرتبط است.
خطر کار شیفت شب معادل خطر ناشی از مصرف الکل و زایمان بعد از 30 سالگی است.
پیروی از یک رژیم غذایی متوازن که منجر به داشتن وزن متعادل شود، بهترین نتیجه را خواهد داشت.
هرچند هیچ اقدام خاصی نمی‌تواند ابتلای زنان به سرطان پستان را تضمین کند، اما روش‌هایی در حال تحقیق هستند که می‌تواند خطرات موجود را کاهش دهد.
این روش‌ها عبارتند از:
الف: پیشگیری به طور شیمیایی:
-*- استفاده از داروها به منظور جلوگیری از بروز برخی از انواع سرطان ها
-*- دو داروی تاموکسیفن (Nolvadex) و رالوکسیفن (Evista) می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه مؤثر باشند.
-*- تاموکسیفن معمولاً در بیمارانی تجویز می‌شود که تومورهای سینه آنها دارای گیرنده‌های استروژن هستند.
-*- این دارو ممکن است خطر ابتلا به سرطان رحم (اندومتر) را افزایش دهد.
-*- در حال حاضر، تاموکسیفن بیشتر از رالوکسیفن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
-*- هزینه درمان با این دارو در ایالات متحده حدود صد دلار در ماه است.
ب: تغییر شیوه زندگی:
-*- کاهش مصرف الکل
-*- کاهش 20 درصدی کالری‌های دریافتی از طریق چربی‌ها.
-*- ورزش
-*- استروژن در چربی‌های بدن ذخیره می‌شود و ورزش می‌تواند میزان چربی و در نتیجه سطح استروژن را کاهش دهد.
ج: غربالگری و شناسایی زودهنگام سرطان سینه از موارد مهم در حفظ سلامت محسوب می‌شوند.
معاینات فیزیکی و ماموگرافی= کاهش میزان مرگ و میر، به‌ویژه در زنان بالای 50 سال.
معاینات فیزیکی منظم و دقیق (BSE) برای شناسایی توده‌های سرطانی که علائمی ندارند بسیار مهم است. این روش معمولاً توده‌های بزرگتر از ۲.۵ سانتی‌متر را شناسایی می‌کند.
غربالگری با استفاده از ماموگرافی از سن 40 سالگی آغاز می‌شود و هر سال یک بار انجام می‌شود.
زمانی که ماموگرافی وجود ناحیه سرطانی را شناسایی کرد، سونوگرافی به عنوان مکمل آن استفاده می‌شود تا توده‌های جامد را از توده‌های کیستیک تشخیص دهد.
ماموگرافی
-*- این روش می‌تواند ضایعاتی که قابل لمس نیستند (کوچکتر از ۱ سانتی‌متر) را شناسایی کند.
-*- مدت زمان انجام این آزمایش تقریباً 20 دقیقه است.
-*- در این روش، از هر سینه دو تصویر تهیه می‌شود.
-*- در 10-5 درصد موارد، ممکن است نتایج مثبت کاذب وجود داشته باشد (به دلیل تراکم بافتی بسیار زیاد یا بسیار کم در سینه).
مزایای ماموگرافی شامل موارد زیر است:
-*- کاهش mortality در اثر سرطان سینه تا 30%.
-*- تشخیص سرطان قبل از قابل لمس شدن، بنابراین:
-*- اثرات سمی درمان کمتر
-*- موثرتر بودن درمان‌ها
-*- حفظ زیبایی
-*- احتمال درگیری کمتر گره‌های لنفاوی زیر بغل.
تهیه‌کننده: فاطمه حاجی آبادی- عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی مشهد.
منبع : دانشگاه علوم پزشکی مشهد