دما بدن از طریق سوخت و ساز غذاها به وجود می‌آید. برای اینکه دما بدن همیشه تقریباً ثابت بماند، حرارت اضافی از طریق ۴ روش: تنفس، تعریق، تشعشع و هدایت از بدن خارج می‌شود.
دمای بدن معمولاً روی ۲/۳۷ درجه سانتی‌گراد است و بخش تنظیم دما در مغز با استفاده از این روش‌ها از بالا یا پایین رفتن شدید دما جلوگیری می‌کند.
زمانی که فرد در معرض گرما قرار می‌گیرد، بدن با افزایش تعریق و تنفس و همچنین جریان خون بیشتر در پوست، سعی دارد او را خنک کند.
آسیب‌های ناشی از گرما به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱- گرمازدگی خفیف ۲- گرمازدگی متوسط ۳- گرمازدگی شدید
گرمازدگی خفیف:
این حالت وقتی اتفاق می‌افتد که فرد مدت طولانی در معرض گرمای نسبتاً بالا قرار گیرد. نشانه‌های آن معمولاً شامل گرفتگی عضلات، خستگی زیاد و گاهی سرگیجه و بی‌هوشی است.
کمک‌های اولیه در گرمازدگی خفیف :
۱ – مصدوم را به یک مکان خنک ببرید.
۲- به آسیب‌دیده محلول ORS یا محلول آب و نمک و شکر بدهید (یک قاشق چای‌خوری نمک با ۸ قاشق چای‌خوری شکر در یک لیتر آب).
۳- عضلات گرفته و گرم را ماساژ دهید.
۴- حوله تمیز و مرطوب روی پیشانی و عضلات آسیب‌دیده بگذارید.
۵- اگر نشانه‌ها بهتر نشد یا بدتر شد، بیمار را به مرکز درمانی ببرید.
گرمازدگی متوسط:
این حالت به دلیل قرار گرفتن فرد در معرض گرما و فعالیت بدنی شدید در محیط، مثل ملوانان، کشاورزان و آتش‌نشان‌ها اتفاق می‌افتد. علائم آن شامل سرگیجه و عدم هوشیاری است و بعد از آن، پوست رنگ پریده می‌شود. دیگر نشانه‌ها شامل تنفس سریع و سطحی، نبض ضعیف، ضعف و تعریق بدن است.
کمک‌های اولیه در گرمازدگی متوسط:
۱- ابتدا مصدوم را به یک مکان خنک ببرید.
۲- از او بخواهید دراز بکشد و پاهایش را بالا بیاورد.
۳- با پارچه مرطوب و بادبزن یا هر وسیله دیگری او را خنک کنید.
۴- به مصدوم ORS بدهید، به شرطی که هوشیار باشد و استفراغ نکند.
۵- اگر لازم است به بیمار تنفس مصنوعی بدهید.
۶- اگر بهبود نیافت، مصدوم را سریعاً به مرکز درمانی ببرید.
گرمازدگی شدید:
این حالت بسیار خطرناک است و بیشتر در روزهای گرم و مرطوب اتفاق می‌افتد. ظاهر بیمار گرمازده، تب‌دار است، پوست گرم و خشک بوده و تنفس سطحی و نبض ضعیف می‌شود. دمای بدن مصدوم افزایش می‌یابد و احتمال عدم هوشیاری و حتی تشنج وجود دارد.
کمک‌های اولیه در گرمازدگی شدید :
۱- تمام لباس‌های مصدوم را درآورید و او را در حوله یا پارچه مرطوب قرار دهید. می‌توانید آسیب‌دیده را در وان یا لگن آب سرد هم قرار دهید، فقط مراقب باشید که غرق نشود. همچنین می‌توانید از گذاشتن کیسه‌های یخ در نواحی خاص مثل کشاله ران، زیر بغل، زانو و مچ دست و پا استفاده کنید.
۲- اگر بیمار دچار شوک است، شوک را درمان کنید.
گرمازدگی در مسافرت:
در حین مسافرت، افراد به دلیل قرار گرفتن طولانی در تابش آفتاب و هوای گرم، بیشتر دچار تعریق و تشنگی می‌شوند. در این شرایط کودکان و سالمندان بیشتر از سایرین نیاز به مراقبت دارند. بنابراین در مسافرت بهتر است تشنگی کودکان و سالمندان را با خوراکی‌هایی مانند محلول آب و شکر و نمک تأمین کنیم.
همچنین بهترین روش این است که علاوه بر آب، در حین سفر چند عدد خیار و نمک نیز در اختیار کودکان قرار دهیم تا کمبود آب و نمک بدن را جبران کنند. این کار کمک می‌کند تا در پایان سفر هیچ مشکل جدی‌ای برای کودکان و سالمندان پیش نیاید.
به یاد داشته باشید کسانی که بیماری‌های عصبی و قلبی دارند نیز باید در حین مسافرت یا در محیط‌های گرم، از این روش‌ها استفاده کنند، زیرا این افراد هم مستعد گرمازدگی هستند.
منبع:tebyan.net