روش کاشت و خواص سیب زمینی شیرین
سیب زمینی شیرین که با نام علمی L Ipomoea batatas شناخته می‌شود، از خانواده‌ی پیچک یا Convolvulaceae است. این گیاه بومی کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی است و کشت آن در آمریکای شمالی به حدود ۳۰۰ سال پیش برمی‌گردد. نام Batatas که به این سیب‌زمینی داده شده، توسط سرخپوستان آمریکایی انتخاب شده است. در آمریکای جنوبی، به آن Yam می‌گویند. این گیاه در سال ۱۴۹۲ به اروپا معرفی شد و یک سبزی فصل گرم به حساب می‌آید. در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری با تأمین آب و آبیاری می‌توان آن را کشت و پرورش داد.
سیب‌زمینی شیرین دارای رنگ‌های متنوع و ارزش غذایی بالا است. معمولا نوعی که بیشتر مصرف می‌شود، گوشت زرد و نارنجی دارد و در بازار میوه و تره‌بار بسیاری از کشورها قابل یافت است.
موارد مصرف سیب زمینی شیرین
این گیاه به خشکی مقاوم است اما به سرما حساس بوده و اگر یخ بزند، برگ‌ها و ساقه‌ها آسیب می‌بینند. ریشه‌های متورم این گیاه (Tuberous roots) قابل خوردن برای انسان هستند. سیب‌زمینی شیرین در شرایطی با روز کوتاه رشد می‌کند. از این گیاه برای مصرف انسان و همچنین به عنوان علوفه برای دام و برای مصارف صنعتی استفاده می‌شود. کشت سیب‌زمینی شیرین با غده‌های متورم آن انجام می‌شود و برای کشت یک هکتار به حدود ۵۰۰ کیلوگرم غده که به آن بذر می‌گویند نیاز است. ریشه‌هایی که قطر آنها حدود ۳ سانتیمتر باشد، برای کاشت مناسب هستند.
گیاه شناسی سیب زمینی شیرین
سیب زمینی شیرین یک گیاه چند ساله است ولی معمولاً به صورت یکساله نگهداری می‌شود. این گیاه دارای ساقه‌های دراز و خزنده است که ممکن است تا ۴ متر هم رشد کنند. ریشه آن متورم، طولانی و شیرین می‌باشد.
سیب زمینی شیرین به سرعت رشد می‌کند. برگ‌های آن به شکل قلب با لبه‌های موجه و دارای دمبرگ‌های بلند است و به رنگ‌های بنفش، ارغوانی و گاهی سفید دیده می‌شوند. گل‌های آن نیز به شکل قیف و در رنگ‌های سفید، صورتی یا بنفش ظاهر می‌شوند.
محصول اصلی این گیاه معمولاً قسمت زیرزمینی آن است که نوعی غده کاذب محسوب می‌شود زیرا متورم است و شامل نشاسته، مواد مغذی و قند است. این گیاه انواع مختلفی دارد که بر اساس رنگ و اندازه غده‌هایش شناسایی می‌شود. به‌عنوان مثال، سیب‌زمینی شیرین با غده قرمز خاکستری، سیب‌زمینی شیرین زرد و یک نوع با غده ریز به نام Pataate minime که در اسپانیا کشت می‌شود و پرمحصول است. همچنین نوعی با غده بزرگ به نام Patate igname وجود دارد که وزن هر غده آن ممکن است به چند کیلوگرم برسد و رنگ گوشت آن سفید است.
شرایط اکولوژیک رشد سیب زمینی شیرین
خاک : بهترین خاک برای کشت سیب زمینی شیرین، مخلوطی از خاک باغچه با خاک برگ و مرطوب است که خوب زهکشی شده باشد. این گیاه نسبت به خاک خشک نیز مقاوم است.
نور: این گیاه به نور کامل آفتاب نیاز دارد و نباید در سایه یا نیمسایه قرار گیرد زیرا در آن صورت به خوبی رشد نخواهد کرد.
دما: دمای مناسب برای رشد این گیاه بین ۲۱ تا ۳۴ درجه سانتی‌گراد است. البته سیب‌زمینی شیرین به سرما نیز تا حدودی مقاوم است.
آبیاری :باید به طور متوسط آبیاری شود.
کوددهی :استفاده از کود باعث می‌شود که گیاه بهتر رشد کند.
“`html
روش تکثیر سیب زمینی شیرین
برای افزایش تعداد این گیاه می‌توانید از دو روش استفاده کنید.
1- کاشت بذر : برای این کار در فصل بهار شروع کنید. ابتدا بذرها را به مدت 24 ساعت در آب بخیسانید و سپس آنها را بکارید.
2- قلمه زدن : آسان‌ترین روش برای تکثیر این گیاه، قلمه زدن است.
ابتدا قطعاتی از ساقه گیاه به طول 30 سانتیمتر را جدا کرده و همه برگ‌ها به جز برگ‌های کوچک در انتها را حذف کنید. سپس قلمه‌ها را در خاک بکارید. پس از مدتی، گیاه شروع به رشد می‌کند. (بهترین زمان برای قلمه زدن در فصل بهار یا تابستان است.)
قبل از کاشت، توصیه می‌شود غده‌ها با استفاده از قارچ‌کش ضدعفونی شوند. می‌توانید از ساقه‌ها قلمه تهیه کنید و آنها را بکارید. بهترین نوع خاک برای کاشت سیب‌زمینی شیرین، خاک‌های سیلتی لوم، لومی و شنی رسی است. خاک‌های سنگین مناسب این گیاه نیستند. pH مناسب خاک باید حدود ۵/۵ تا ۷ باشد. این گیاه به کودهای شیمیایی و حیوانی واکنش مثبت نشان می‌دهد. برای تقویت خاک می‌توانید از کودهای سبز استفاده کنید.
بسیاری از قارچ‌ها به این گیاه حمله می‌کنند و باعث بیماریهای مختلف می‌شوند. از مهم‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به پوسیدگی سیاه، پوسیدگی ساقه، پوسیدگی طوقه، پوسیدگی ریشه، پوسیدگی نرم و پوسیدگی خشک اشاره کرد. بنابراین، قبل از کاشت، غده‌ها باید ضدعفونی شوند. برای این کار می‌توانید از قارچ‌کش «تیرام» استفاده کنید. حدود ۱۰ تا ۱۲ گرم از این قارچ‌کش را در یک لیتر آب حل کرده و غده‌ها را در این محلول غوطه‌ور کنید. از آفات مهم، سرخرطومی سیب‌زمینی شیرین، کرم شب‌پره زمستانه، مگس سفید و انواع مختلف نماتدها هستند.
آفات و بیماریهای سیب زمینی شیرین
در مورد سیب زمینی شیرین باید مراقب سوسک کک، بیماریهای قارچی روی برگ‌ها، پوسیدگی ساقه و بیماری لکه‌برگی باشید.
خواص سیب زمینی شیرین
سیب زمینی شیرین حدود 10 درصد قند و 15 درصد نشاسته دارد. تحقیقات نشان داده که علاوه بر قند و نشاسته، این گیاه حاوی مقداری چربی، ایپومائین، فیتوسترول، کاروتن، کلروژنیک اسید و ویتامین‌های A، B و C است.
- در چین از غده آن به عنوان ماده تقویتی برای معده و طحال و کلیه استفاده می‌شود.
- در هندو چین برای تقویت افرادی که بهبودی از بیماری را تجربه می‌کنند و همچنین برای کسانی که به دریا گرفتگی مبتلا هستند تجویز می‌شود.
- در شبه جزیره مالایا از آن مشروبی درست می‌کنند که برای رفع تشنگی در مواقع تب مصرف می‌شود.
- در اندونزی، برگ‌های خرد شده آن را روی محل سوختگی و مفاصل سفت می‌زنند. ساقه‌ها و شاخه‌های آن را روی مفاصل دردناک روماتیسمی می‌بندند.
- نوعی از این گیاه که دارای غده قرمز قهوه‌ای رنگ است برای درمان اسهال خونی مفید است و شیره غده خام آن برای سوختگی‌ها تسکین‌دهنده است. از نوعی ارغوانی رنگ آن برای درمان بیماری قند استفاده می‌شود.
- در هند، از ریشه این گیاه به عنوان ملین استفاده می‌شود و از سرشاخه‌های له شده آن به عنوان ضماد برای درمان دمل‌ها استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`