دیسک کمر (پارگی و فتق): علائم، علت و درمان آن با طب فیزیکی
بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک که بین مهره‌های ستون فقرات مانند مهره‌های کمر قرار دارد، می‌تواند باعث درد و بی‌حسی شدید شود. دیسک‌ها نرم و لاستیکی هستند و وظیفه‌ی آن‌ها جذب شوک‌های مختلف است. وقتی این دیسک‌ها تحت فشار یا استرس زیادی قرار بگیرند، قسمت مرکزی آن‌ها ممکن است از بین مهره‌ها بیرون بزند و بر روی اعصاب نزدیک به خود فشار بیاورد. در موارد شدیدتر، حلقه بیرونی دیسک ممکن است پاره شود.
برای آشنایی با راه‌های درمان پارگی دیسک کمر، با رضیم همراه باشید.
علل پارگی دیسک کمر
دلایل متعددی می‌توانند باعث پارگی دیسک کمر شوند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- بلند نکردن صحیح اجسام که می‌تواند به پارگی دیسک کمر منجر شود.
- فشار ناشی از وزن زیاد روی ستون فقرات که باعث پارگی دیسک کمر می‌شود.
- ضربه یا فشار ناشی از فعالیت‌های فیزیکی می‌تواند به پارگی دیسک کمر منجر شود.
- تمامی این عوامل ممکن است فشار مضاعفی بر اعصاب مجاور ستون فقرات وارد کنند.
علائم پارگی دیسک کمر
از نشانه‌های دیسک کمر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نشانه‌ها بسته به محل پارگی دیسک کمر ممکن است متفاوت باشد. اگر دیسک در مهره‌های کمر پارگی داشته باشد، ممکن است علائم زیر دیده شود:
- پارگی دیسک و درد پایین کمر
- درد تیرکشنده‌ای که از باسن به ران یا ساق پا می‌رسد.
- درد کمر که با فعالیت بیشتر می‌شود و در زمان استراحت کاهش پیدا می‌کند.
- دردی که در زمان رانندگی، سرفه یا عطسه، نشستن یا خم شدن بدتر می‌شود.
عامل‌های خطر غیرقابل اجتناب
- پیر شدن
- مرد بودن
- تجربه‌ی آسیب قبلی به کمر، سابقه‌ی فتق دیسک، یا انجام جراحی دیسک کمر
عامل‌های خطر قابل تغییر
فعالیت‌ها یا شغل‌هایی که ممکن است باعث این مشکلات شوند، شامل:
- نشستن طولانی مدت
- بلند کردن یا کشیدن اشیاء سنگین
- خم شدن یا چرخیدن مکرر کمر
- انجام فعالیت‌های فیزیکی بیش از حد
- حرکات تکراری
- قرارگیری در معرض لرزش های مداوم (مثل رانندگی)
عدم ورزش منظم، انجام ورزش‌های سخت برای مدت طولانی، یا شروع به انجام ورزش‌های سنگین بعد از یک وقفه‌ی طولانی نیز می‌تواند به این مسأله دامن بزند.
استعمال دخانیات. نیکوتین و مواد شیمیایی موجود در سیگار باعث می‌شود تا دیسک‌های ستون فقرات نتوانند مواد مغذی مورد نیاز خود را از خون جذب کنند و این می‌تواند موجب آسیب به دیسک‌ها شود. همچنین، سیگار کشیدن حساسیت به درد را نیز افزایش می‌دهد.
اضافه وزن. اضافه وزن، به ویژه در ناحیه شکم، فشار اضافی بر کمر وارد می‌کند، هرچند که هنوز به طور کامل ثابت نشده است. با این حال، معمولاً داشتن اضافه وزن نشان‌دهنده‌ی وضعیت جسمانی نامناسبی است که می‌تواند منجر به ضعف عضلانی و کاهش انعطاف‌پذیری و در نهایت کمردرد شود.
آیا کمر شما درد می‌کند؟ اگر سن شما بالا رفته یا فعالیت‌های ورزشی سنگین انجام می‌دهید، ممکن است درد کمر شما به خاطر برآمدگی یا پارگی دیسک کمر باشد. دیسک بین مهره‌ای L5–S1 فشار و وزن بیشتری را نسبت به دیگر دیسک‌های بین مهره‌ای تحمل می‌کند و به همین دلیل در معرض آسیب‌دیدگی بیشتری است. L5 پنجمین مهره از ستون فقرات کمری است که در پایین‌ترین قسمت آن قرار دارد و S1 نیز اولین مهره‌ی خاجی در ستون فقرات است که درست زیر مهره‌ی L1 قرار دارد. دیسک L5–S1 بین این دو مهره قرار دارد و برآمدگی یا پارگی آن می‌تواند باعث درد در ناحیه پایین کمر شود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر با درد شدیدی مواجه هستید که به مدت ۴ تا ۶ هفته ادامه پیدا کرده یا بدتر می‌شود، حتماً به پزشک مراجعه کنید. دریافت درمان به موقع برای مشکلات دیسک کمر می‌تواند از بروز عوارض جدی مانند موارد زیر جلوگیری کند:
احساس دردهای مکرر و متناوب. دوره‌های بدون درد روز به روز کمتر می‌شوند.
درد مزمن و طولانی‌مدت ایجاد می‌شود، زیرا فشار دیسک بر روی عصب به صورت مداوم بافت‌ها را تحریک می‌کند.
درد مداوم ممکن است باعث بروز اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب شود و زندگی روزمره را سخت‌تر کند.
علائم ناشی از فشردگی عصبی می‌تواند شامل از دست دادن حس و قدرت در یک یا هر دو پا، یا حتی احساس گرما در کف پا باشد.
تشخیص دیسک کمر
اگر پزشک با توجه به سابقه و معاینه شما به وجود فتق دیسک شک کند، نیازی به آزمایش‌های بیشتر نیست. با این حال، اگر شما نیاز به اطلاعات بیشتری داشته باشید یا پس از ۴ هفته درمان بهبود نیابید، ممکن است پزشک آزمایشاتی مانند ام.آر.آی یا سی.تی.اسکن را تجویز کند. عکس رادیولوژی معمولاً برای این مشکل کاربردی ندارد، مگر اینکه پزشک مشکوک به وجود مشکلات دیگر مانند تومور یا عفونت باشد یا اینکه علائم شما بعد از ۴ هفته بهبود نیابد.
آزمایش‌های دیگر
آزمایش‌های دیگری نیز می‌توانند برای بررسی عوارض مختلف انجام شوند. این آزمایش‌ها ممکن است به اندازه ام.آر.آی یا سی.تی.اسکن اهمیت نداشته باشند، اما می‌توانند اطلاعات مفیدی به پزشک بدهند:
الکترومیوگرافی و آزمون هدایت عصبی برای بیمارانی که علائم فشار طولانی‌مدت بر روی عصب دارند، انجام می‌شود.
میلوگرام گاهی اوقات برای بیمارانی که نمی‌توانند ام.آر.آی انجام دهند یا نتایج آن واضح نیست، برای تشخیص استفاده می‌شود.
دیسکوگرافی نیز در تشخیص مشکلات دیسک مفید است اما به ندرت انجام می‌شود.
درمان بدون جراحی پارگی دیسک کمر
برای درمان بیماران دچار پارگی دیسک کمر، به مدت ۱ تا ۱۰ روز از روش‌های درمانی غیرجراحی استفاده می‌شود.
درمان پارگی دیسک کمر با دارو و فیزیوتراپی
در طول درمان پارگی دیسک کمر از داروهای مسکن و فیزیوتراپی استفاده می‌شود.
درمان پارگی دیسک کمر با داروهای شل کننده عضلات و ضد التهاب
در بیشتر بیماران با استفاده از داروهای شل کننده عضلات و ضد التهاب، مرحله حاد پارگی دیسک کمر درمان می‌شود.
“طب سوزنی” می‌تواند برای بیمارانی که از درد کمر رنج می‌برند، بسیار مفید باشد. این روش درمانی به خوبی عمل می‌کند و عوارض جانبی آن بسیار کم است (اگر به طور صحیح و توسط متخصص مجرب انجام شود). این روش بر روی همه مهره‌های کمر، مهره خاجی و مفاصل خاجی-لگنی تأثیر مثبت می‌گذارد و به بهبود و کاهش درد و التهاب در این نواحی کمک می‌کند. امروزه
در اروپا و آمریکا روش‌های مختلفی برای درمان کمر درد ناشی از دیسک کمر وجود دارد. در 95 درصد این موارد، پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند که استراحت مطلق داشته باشند (بر اساس تحقیقات اخیر، 3 روز استراحت کافی است) و از مسکن‌ها، آب درمانی، ماساژ درمانی، طب سوزنی و کایروپراکتیک استفاده کنند. در میان این روش‌ها، طب سوزنی به عنوان یکی از بهترین درمان‌های مکمل شناخته می‌شود و بسیاری از بیماران از آن نتیجه خوبی می‌گیرند. تنها در 5 درصد از بیماران، نیاز به عمل جراحی پیش می‌آید که در این صورت، انواع مختلفی از جراحی‌ها از جمله برداشت دیسک آسیب‌دیده، قرار دادن دیسک‌های مصنوعی یا تثبیت مهره‌ها انجام می‌شود و این روش‌ها به جای جراحی تنگی کانال نخاعی کمر نیز استفاده می‌گردند.
درمان جراحی پارگی دیسک کمر
اگر پارگی دیسک کمر بزرگ و شدید باشد و باعث بی‌حسی و ناتوانی در پاها یا مشکلات کنترل ادرار و مدفوع شود، باید هرچه زودتر جراحی انجام شود. همچنین، اگر پارگی دیسک کمر باعث فلج مختصری شود و این فلج به تدریج افزایش یابد، نیاز به جراحی دیسک کمر احساس می‌شود که می‌توان آن را به صورت جراحی بسته انجام داد.
اگر بعد از یک ماه دارو درمانی و درمان‌های غیر جراحی بیمار هنوز درد شدیدی داشته باشد و نتواند فعالیت‌های روزانه‌اش را انجام دهد، جراحی پارگی دیسک کمر توسط جراح ستون فقرات پیشنهاد می‌شود. هنگامی که پزشک متوجه فشار روی ریشه‌های عصبی می‌شود و احتمال وجود علائم عصبی پیشرفته مثل بی‌اختیاری ادرار و مدفوع را می‌بیند، باید سریعاً جراحی پارگی دیسک کمر انجام شود. چرا که تأخیر در جراحی می‌تواند عوارض عصبی غیر قابل برگشتی به همراه داشته باشد.
البته به دلیل عوارض جراحی، نمی‌توان به طور کلی گفت که همه بیماران مبتلا به پارگی دیسک کمر باید عمل جراحی انجام دهند. در برخی موارد، پارگی دیسک کمر تنها دردهای موقتی ایجاد می‌کند که با دارو، فیزیوتراپی، کاهش وزن، آب درمانی و روش‌های مفید دیگر قابل درمان است. ممکن است بعد از انجام جراحی بیمار دوباره دردی شدید و تیرکشنده را در کمر حس کند و این درد می‌تواند حتی بلافاصله پس از جراحی و به صورت مداوم وجود داشته باشد.
یکی از دلایل رایج درد بعد از عمل دیسک کمر، استفاده از تکنیک‌های تهاجمی در جراحی است که به بافت‌های ستون فقرات آسیب می‌زنند. برش‌های بزرگ و آسیب به عضلات احتمال خونریزی، عفونت، و ایجاد بافت‌های زخم را افزایش می‌دهد که این موارد می‌تواند به عوارض بعد از جراحی منجر شود. تمامی روش‌ها برای درمان پارگی دیسک کمر بستگی به علائم بیمار و تشخیص پزشک دارد.
عدم درمان پارگی دیسک کمر
اگر پارگی دیسک کمر به موقع درمان نشود، ممکن است علائم و درد بیمار شدیدتر شود. اگر دیر به درمان این آسیب پرداخته شود، ممکن است برای حل مشکلاتی کوچک‌تر مجبور به انجام جراحی‌های بزرگ‌تری شویم. همچنین، عدم درمان به موقع می‌تواند باعث جا به جایی مهره‌های کمر (اسپوندیلولیستزی) شود و در نتیجه نیاز به جراحی‌های سنگین مثل کاشت پلاتین یا وسایل خاص در کمر بیمار باشد. عدم درمان به موقع می‌تواند منجر به اختلالات حرکتی و بی‌حسی دائمی شود که این عوارض می‌تواند منجر به افتادگی پاها و لنگی شود. علاوه بر این، عدم درمان به موقع می‌تواند باعث بی‌اختیاری ادرار و مدفوع نیز شود.
لطفاً اگر سوالی یا نکته‌ای در مورد پارگی دیسک کمر دارید، آن را در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
———————————————————————————–
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی