“`html
بیماری وبا ،راه انتفال ؛ پیشگیری و درمان آن چگونه است؟
با این بخش از رضیم همراه باشید تا با بیماری وبا و روش‌های مناسب برای پیشگیری از این بیماری خطرناک آشنا شوید.
مقدمه ای در مورد وبا
وبا یک بیماری عفونی است که فقط در انسان ایجاد می‌شود. عامل این بیماری باکتریی به نام ویبریو کلرا است که در روده کوچک رشد می‌کند و سم تولید می‌کند. نام این بیماری به خاطر این است که نخستین بار در منطقه‌ای به نام التور در آفریقا مشاهده شد. این باکتری می‌تواند برای مدت طولانی در آب زنده بماند و در مکان‌هایی که آب‌های زیرزمینی بالاست، شایع‌تر است. وبا بیشتر از طریق مدفوع و فاضلاب منتقل می‌شود.
**********************************************
خصوصیات عامل بیماریزا
باکتری‌های گرم منفی بی‌هوازی اختیاری که در خانواده ویبریوناسه قرار دارند از جمله باکتری‌های مهم این خانواده به حساب می‌آیند. دو نوع اصلی این خانواده ویبریو و آئروموناس هستند. باکتری‌های جنس ویبریو خاصیت خمیده دارند و بسیاری از آنها غیر بیماریزا هستند. نوع بیماریزای مهم این باکتری، ویبریو کلرا است که عامل بیماری وبا محسوب می‌شود. بیماری وبا باعث اسهال آبکی و شدید می‌شود. این باکتری در دمای 65 درجه سانتی‌گراد به مدت 30 دقیقه و در آب جوش به سرعت کشته می‌شود. کلر با غلظت 0.6 میلی‌گرم در لیتر نیز این باکتری را از بین می‌برد.
علایم بالینی
بیماری وبا به دو مرحله تقسیم می‌شود.
مرحله تخلیه ای
در این مرحله، بیمار به طور ناگهانی دچار اسهال آبکی می‌شود که بدون درد و شدت زیادی دارد و ممکن است استفراغ نیز اتفاق بیفتد. در موارد شدید، مقدار مدفوع می‌تواند به 250 سی‌سی به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در 24 ساعت برسد و ممکن است بیمار تا 40 بار در روز به دستشویی برود. مدفوع فاقد صفرا و خون و رنگ آن خاکستری مانند آب برنج است و بوی نامطبوعی ندارد.
مرحله روی هم خوابیدگی عروق (کلاپس)
به زودی، به دلیل کاهش آب بدن، بیمار وارد این مرحله می‌شود. با از دست دادن 3 تا 5 درصد از وزن طبیعی بدن، تشنگی و با کاهش 5 تا 8 درصد وزن بدن، ضعف و گیجی ظاهر می‌شود. کاهش بیش از 10 درصد وزن بدن منجر به کاهش ادرار، نبض ضعیف، گود رفتن چشمان، پوست چروکیده و در کودکان شیرخوار فرورفتگی ملاج می‌شود و در نهایت ممکن است منجر به خواب‌آلودگی و مرگ شود.
**********************************************
علائم بیماری وبا
شخصی که به وبا مبتلا شده است، دچار اسهال خفیف بدون درد و بدون تب می‌شود که به تدریج شدت می‌گیرد. اسهال در این فرد آبکی و شبیه لعاب برنج است. وبا می‌تواند با استفراغ یا بدون آن همراه باشد و به سرعت و در ظرف چند ساعت موجب کم آبی شدید بدن می‌شود و اگر سریعاً آب و املاح بدن جبران نشود، می‌تواند منجر به مرگ فرد مبتلا شود.
دوره پنهان بیماری وبا از زمان ورود میکروب به بدن تا بروز علائم بین چند ساعت تا پنج روز است، اما معمولاً در یکی، دو روز علائم بروز می‌کنند. به محض شروع اسهال شدید، باید مایعات و ORS را مصرف کرد و سریعاً به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی درمانی یا خانه بهداشت مراجعه شود.
**********************************************
راه های انتقال وبا
انتقال این بیماری از طریق دو روش تماس مستقیم و غیرمستقیم صورت می‌گیرد. وبا ممکن است از طریق تماس با اشیاء آلوده به میکروب وبا مانند دست دادن با دست‌های کثیف بیمار، تماس با استفراغ یا مواد دفعی بیمار، یا استفاده از ملحفه و لوازم شخصی آلوده مانند لیوان، ظروف و حوله منتقل شود. این موارد همگی روش‌های انتقال بیماری هستند.
“““html
انتقال بیماری وبا به دو روش انجام می‌شود. یکی از این روش‌ها تماس مستقیم است، و روش دیگر تماس غیرمستقیم است. در روش غیرمستقیم، وبا می‌تواند از طریق آب آلوده به مدفوع منتقل شود، مثلاً وقتی که از چاه‌ها، استخرها، جویبارها و دریاچه‌های آلوده آب می‌نوشیم.
همچنین، خوردن سبزیجات و میوه‌های خام آلوده یا غذاهای پخته نشده که با دست یا حشرات آلوده شده باشند، یکی دیگر از راه‌های انتقال وبا به شمار می‌روند. همین طور اگر بچه‌ها با بطری به جای شیر مادر تغذیه شوند یا از شیر و بستنی‌ای که از منابع غیر مطمئن تهیه شده استفاده کنند، ممکن است در خطر ابتلا به وبا قرار گیرند.
**********************************************
پیشگیری از وبا
با وجود خطرناک بودن این بیماری، مقابله با آن بسیار ساده است و تنها کافیست بهداشت فردی را رعایت کنیم. وزارت بهداشت در روزهای ابتدایی شیوع این بیماری اعلام کرد که شستن دست‌ها با آب و صابون مایع و ضدعفونی کردن میوه‌ها و سبزیجات قبل از مصرف، و استفاده از آب آشامیدنی سالم، مهمترین نکات بهداشتی برای جلوگیری از وباست.
در این اطلاعیه همچنین از مسافران خواسته شده بود که از آب‌های غیرمطمئن استفاده نکنند و در صورت دسترسی نداشتن به آب سالم، از آب بطری استفاده کنند و آن را بجوشانند و سپس بنوشند.
به مسافران ورودی از کشورهای افغانستان و پاکستان نیز توصیه شده بود که اگر علایم گوارشی مانند اسهال و استفراغ داشتند، به مراکز بهداشتی مراجعه کنند و تحت درمان قرار بگیرند.
ممنوعیت مصرف سبزی!
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف سبزی آلوده عامل اصلی ابتلا به وبا است. بنابراین از مردم خواسته شده تا اطلاع ثانوی مصرف سبزیجات را کنار بگذارند.»
دکتر محمود سروش، رئیس اداره بیماری‌های منتقله از آب وزارت بهداشت نیز تصریح کرد که مهمترین توصیه‌ٔ ما به مردم در حال حاضر این است که به کل سبزیجات، کاهو و صیفی جات توجه نکنند، زیرا بررسی‌ها نشان داده که عامل اصلی انتقال بیماری وبا، مصرف سبزی‌های آلوده است که با آب آلوده آبیاری شده‌اند.
مدیر کل دفتر سلامت محیط و کار وزارت بهداشت نیز بیان کرد: بزرگترین نگرانی ما در مورد شیوع وبا در کشور، آبیاری مزارع صیفی با فاضلاب است که به تمامی فرمانداری‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی هشدار داده‌ایم که با جدیت با این مساله برخورد کنند.
علی اصغر فرشاد به شهروندان توصیه می‌کند که سبزیجات، میوه‌ها و صیفی جات قبل از مصرف را حتماً با کلر یا مواد ضدعفونی‌کننده بشویند.
همچنین پیشنهاد می‌شود که شهروندان پودر او.آر.اس را در خانه داشته باشند و اگر میزان اسهال از ۴ بار در روز بیشتر شد، فوراً به پزشک مراجعه کنند و همچنین از نوشیدن مایعات زیاد از جمله دوغ و آب سیب غافل نشوند.
خرید از دستفروشان ممنوع!
دکتر گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت توصیه کرده که از دستفروشان خرید نکنید و هنگام سفر، آب آشامیدنی خود را از منزل تهیه کنید یا از آب بسته‌بندی استفاده کنید. وزارت بهداشت همچنین هشدار می‌دهد که میکرب وبا در محیط آب نمک فعال می‌شود، بنابراین بهتر است از بلال‌فروشی‌ها و گردو‌فروشی‌های موجود در خیابان‌ها خرید نکنید.
وزارت بهداشت همچنین نظارت بر مکان‌های تهیه و توزیع مواد غذایی واماكن بین‌راهی را تشدید کرده و اعلام کرده که دستفروشان مواد غذایی مانند بستنی، آب زرشک، ساندویچ و فالوده تحت کنترل بیشتری قرار می‌گیرند و در موارد شدید از فعالیت آنها جلوگیری خواهد شد.
شنا کردن در زمان وبا ممنوع!
با شیوع وبا در کشور، رئیس فدراسیون پزشکی ورزشی بر لزوم پیشگیری از گسترش این بیماری در استخرهای شنا تأکید می‌کند و می‌گوید: پروژه‌های هشدار دهنده در این رابطه از سوی ما صادر شده است.
مهرداد خلیلیان ادامه می‌دهد که ما تلاش داریم تا به وزارت بهداشت در این زمینه کمک کنیم و ضمن حفظ بهداشت، هشدارهای لازم برای استخرهای تحت نظارت این فدراسیون ابلاغ شده است.
با این حال، وی تأکید می‌کند که اگر نمونه‌ای از وبا در استخرهای خصوصی که به فدراسیون پزشکی ورزشی دسترسی ندارند مشاهده شود، این فدراسیون هیچ مسئولیتی نخواهد داشت و خود آنها باید پاسخگو باشند.
برخی مجتمع‌های مسکونی در سطح کشور دارای استخرهای خصوصی هستند.
“`
طبیعتاً اولین هزینه‌ای که مدیران این مجموعه‌ها باید به آن توجه کنند، حفظ نظافت و رعایت هشدارهای نهادهاست.
پزشک خود باشید
این جمله که “پزشک خود باشید” در مورد بیماری وبا کاملاً درست است. زیرا برای پیشگیری از این بیماری، بهترین راه رعایت اصول ساده بهداشت فردی مانند شستن صحیح دست‌ها و مواد غذایی است. دکتر سروش، رئیس اداره بیماری‌های منتقله از آب وزارت بهداشت، می‌گوید که وبا با بالا رفتن آگاهی و تغییر دما کاهش می‌یابد. بر اساس قانون سیستم مراقبت، حساسیت مردم افزایش یافته به گونه‌ای که حتی با یک مورد اسهال ساده به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.
نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز معتقد است که وبا می‌تواند از طریق آب‌های آلوده و سبزیجات و میوه‌های نشسته منتقل شود. بنابراین، نمی‌توان با اطمینان گفت که این بیماری به‌خوبی کنترل شده است و باید اطلاعات مردم در این زمینه افزایش یابد. در هر حال، توجه داشته باشید که وبا تنها با تلاش خود ما قابل پیشگیری و درمان است.
وبا یکی از بیماری‌های بومی ایران است و نزدیک به 40 سال در کشور ما وجود دارد. به گونه‌ای که قانونی که در سال 1322 توسط مجلس شورای ایران تصویب شد، پزشکان را موظف کرد که در صورت مشاهده این بیماری، موارد را فوراً گزارش دهند. طبق آخرین اپیدمی که در سال 77 گزارش شده، 11 هزار نفر در تمام استان‌های کشور مبتلا شدند. همچنین در سال 78 حدود هزار مورد ابتلا به وبا تأیید شد و در 4 سال اخیر به‌طور متوسط 100 مورد وبا در کشور گزارش گردید.
**********************************************
گردآوری شده مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی