“`html
چرا جای زخم سیاه می‌شود؟
یکی از مسائلی که برای بسیاری از افراد در زمان ایجاد جراحت‌های پوستی، به ویژه در نواحی مانند دست و صورت، نگران‌کننده است، باقی‌ماندن اثر زخم به شکل یک لکه تیره روی پوست است.
تیره شدن جای زخم در پوست به دو عامل اصلی بستگی دارد: وسعت آسیب به پوست و نوع پوست فرد. پوست بدن ما از سه لایه اصلی تشکیل شده است: لایه رویی (اپیدرم)، لایه میانی (درم) و لایه عمقی (چربی زیرپوستی). عمق زخم ممکن است به هر یک از این سه لایه نفوذ کند. اگر آسیب فقط به لایه اپیدرم محدود باشد، معمولاً جای زخم تیره نمی‌شود و به تدریج از بین می‌رود. اما اگر زخم به لایه‌های دیگر هم برسد، در پوست‌های تیره‌تر معمولاً شاهد تیرگی جای زخم خواهیم بود. حالا این تیرگی چگونه به وجود می‌آید؟
سیستم ترمیمی پوست به گونه‌ای طراحی شده که در زمان بروز هر نوع آسیب یا زخم، سلول‌های موجود در آن منطقه برای ترمیم به محل آسیب می‌آیند. در میان این سلول‌ها، سلول‌های رنگدانه‌ساز هم وجود دارند که در لایه اپیدرم قرار دارند و رنگ پوست را تولید می‌کنند. وقتی زخم به بافت درم برسد، رنگدانه‌هایی که توسط این سلول‌ها تولید می‌شود، به بافت درم هم نفوذ می‌کنند. این رنگدانه‌ها در بافت درم باقی می‌مانند و در محل زخم، مانند خالکوبی یا تاتو می‌مانند. این تیرگی ممکن است مدتی باقی بماند و به تدریج محو شود، اما این احتمال هم وجود دارد که به دلیل تعداد زیاد رنگدانه‌ها، این تیرگی هرگز از بین نرود و برای همیشه روی پوست باقی بماند. بر همین اساس، مراقبت از زخم‌ها برای بهبودی سریع‌تر می‌تواند به کاهش تیرگی کمک کند و توصیه می‌شود افراد از دستکاری زخم‌های پوشیده شده و کندن آن‌ها خودداری کنند.
با وجود این مسائل، پیشرفت‌های علمی و فناوری تا حد زیادی مشکل ماندن تیرگی جای زخم را کاهش داده است. به طوری که با استفاده از لیزرهای مخصوص، می‌توان این تیرگی‌ها را از بین برد. متخصصان پوست با استفاده از اشعه لیزر، رنگدانه‌های تیره‌شده را بدون آسیب به سلول‌ها و بافت‌های دیگر از بین می‌برند. به این ترتیب رنگدانه‌های موجود در آن‌ها پراکنده می‌شود و بخشی از آن توسط مجاری لنفاوی جذب و به تدریج از بافت پوست خارج می‌شود. البته در سال‌های اخیر، برخی پمادها به بازار عرضه شده‌اند که ادعا دارند تیرگی‌های باقی‌مانده از زخم‌ها را از بین می‌برند، اما باید گفت این روش‌ها معتبر نیستند و تنها جنبه تبلیغاتی دارند.
آیا تیره بودن جای زخم طبیعی است؟
یک زخم معمولی در ابتدا تیره‌تر می‌شود و به مرور زمان شروع به محو شدن می‌کند. اما زخم‌های تیره ممکن است برای سال‌ها یا حتی به طور نامحدود در افرادی با پوست تیره‌تر باقی بمانند.
چه عواملی برای تعیین اندازه زخم موثر هستند؟
اندازه زخم تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که در زمان ایجاد زخم و در طول فرآیند بهبود رخ می‌دهند. محل زخم به شدت بر اندازه آن تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، زخم ناشی از سوختگی یا جراحی عمومی بزرگ‌تر می‌تواند به جای زخم بزرگ‌تری نسبت به زخمی ناشی از یک بریدگی کوچک منجر شود. البته این مساله کاملاً واضح است: هر چه زخم بزرگ‌تر باشد، جای زخم بزرگ‌تر خواهد بود. اما باید توجه داشت که هیچ دو نفری فرآیند بهبود زخم را به یک شکل انجام نمی‌دهند. حتی اگر دو نفر از یک حادثه زخم یکسانی داشته باشند، نتیجه آن ممکن است متفاوت به نظر برسد. حالا دلیل این تفاوت چیست؟
این موضوع تا حد زیادی به دو عامل بستگی دارد: مراقبت از زخم و ژنتیک. مراقبت از زخم به معنای تمیز نگه‌داشتن و استفاده از پمادهای ضد باکتری برای کمک به بهبودی آن است. با انجام این مراحل، می‌توانیم از بروز عفونت یا خشک شدن زخم جلوگیری کنیم که هردو می‌توانند به طولانی‌تر شدن روند بهبود و افزایش جای زخم منجر شوند. عنصر دوم، ژنتیک است که تحت کنترل ما نیست. نوع پوست فرد و نحوه واکنش بدن او به زخم‌ها نیز تأثیرگذارند.
“`
مدت زمانی که زخم بهبود می‌یابد و میزان اسکار ایجاد شده می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد. به عنوان مثال، افرادی که پوست تیره‌تری دارند، احتمال بیشتری دارد که با اسکارهای کلوئیدی روبه‌رو شوند.
رنگ زخم چگونه تعیین می‌شود؟
اسکارها می‌توانند در رنگ‌های مختلفی ظاهر شوند: قرمز، بنفش، سفید یا قهوه‌ای. رنگ یک اسکار می‌تواند نشان دهد که چقدر از زمان ایجاد آن گذشته است. اگر اسکار قرمز یا بنفش باشد، احتمالاً یک اسکار جدیدتر است که هنوز در حال بهبود است.
در فرایند بهبودی، بدن سیگنال‌هایی ارسال می‌کند تا خون بیشتری به ناحیه آسیب‌دیده برساند. این خونرسانی به انتقال اکسیژن و مواد غذایی ضروری کمک می‌کند تا زخم بهتر و سریع‌تر بهبود یابد. در این زمان، التهاب نیز ممکن است باعث شود که اسکار متورم، دردناک و تغییر رنگ دهد.
معمولاً، اسکارهای قرمز یا بنفش با گذشت زمان محو می‌شوند (گاهی اوقات این فرآیند ممکن است تا یک سال طول بکشد). اما اگر شما به کلوئید یا اسکار هیپرتروفیک مبتلا باشید، ممکن است با اسکار کدر و ناپاک برای مدت طولانی‌تری روبرو شوید.
اسکارهای سفید معمولاً قدیمی‌تر از اسکارهای قرمز یا بنفش هستند. به این نوع اسکارها اصطلاحاً اسکار هیپوپیگمانته گفته می‌شود. این اسکارها معمولاً در اثر جراحی‌های زیبایی به وجود می‌آیند. دلیل بوجود آمدن اسکارهای سفید این است که سلول‌های ملانوسیت، که مسئول تولید پروتئین ملانین در لایه‌های عمیق پوست ما هستند، به دلیل آسیب از بین می‌روند و در نتیجه هیپوپیگمانتاسیون رخ می‌دهد.