آنچه باید درباره بیماری مزمن «فیبرومیالژی» بدانید!
در این بخش از رضیم با شما هستیم تا شما را با بیماری فیبرومیالژی آشنا کنیم.
بیماری فیبرومیالژی
فیبرومیالژی یک بیماری نسبتاً شایع است که فرد را برای مدت طولانی دچار درد در تمام بدن می‌کند، از جمله در مفاصل، عضلات و دیگر بافت‌ها. این بیماری همچنین با خستگی، خواب‌آلودگی، مشکلات حافظه و تغییرات در خلق و خو همراه است. محققان اعتقاد دارند که فیبرومیالژی می‌تواند احساس درد را در مغز تقویت کند و نحوه پردازش سیگنال‌های درد را تحت تأثیر قرار دهد.
این وضعیت ممکن است به دنبال یک آسیب جسمی، جراحت، عفونت یا استرس شدید بروز کند، اما در برخی موارد نیز بدون دلیل مشخصی به تدریج شروع می‌شود. زنان بیشتر از مردان به فیبرومیالژی دچار می‌شوند و این بیماری از سنین 20 تا 50 سال در زنان شایع‌تر است.
—————————————————————————–
علت فیبرومیالژی چیست؟
علت دقیق فیبرومیالژی هنوز به طور کامل مشخص نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به این بیماری تغییراتی در مواد شیمیایی مخصوصی در مغز و اعصاب دارند که به نام نوروترانسمیتر معروف هستند. این مواد شیمیایی که به انتقال پیام‌های عصبی کمک می‌کنند، در بیماران مبتلا به فیبرومیالژی در سطحی متفاوت از حالت طبیعی قرار دارند.
در این بیماران، مقدار یک نوروترانسمیتر به نام سروتونین پایین می‌آید. همچنین در مایع مغزی و نخاعی این بیماران، مقداری بالاتر از یک ماده شیمیایی به نام ماده پی مشاهده می‌شود که این ماده نیز در انتقال پیام‌های درد نقش دارد.
به نظر می‌رسد افراد مبتلا به فیبرومیالژی به پیام‌های دردی که به مغزشان می‌رسد حساسیت بیشتری دارند. در واقع فشارهایی که در افراد معمولی باعث ایجاد درد نمی‌شود، در این افراد سبب درد می‌شود. حدود دو درصد از مردم به این بیماری مبتلا هستند و در زنان به نسبت مردان، تقریباً هفت برابر شایع‌تر است. بیشتر بیماران خانم‌ها هستند و سنین 25 تا 55 سال بیشتر دیده می‌شود.
فیبرومیالژی تغییرات فیزیکی در بدن ایجاد نمی‌کند و باعث تغییر شکل اندام نمی‌شود؛ همچنین آسیبی به مفاصل نمی‌زند. شدت علائم این بیماری می‌تواند متفاوت باشد. گاهی این علائم برای چند ماه یا چند سال قطع می‌شوند، ولی بعد از آن ممکن است دوباره ظاهر شوند. کیفیت زندگی افرادی که به این بیماری مبتلا هستند به دلیل درد مزمنی که تجربه می‌کنند، تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
این بیماری یک مشکل مزمن است که ممکن است در دوره‌های متفاوتی شدت پیدا کند یا کاهش یابد. ویژگی اصلی فیبرومیالژی وجود درد در کل بدن است؛ به این معنا که فرد در نقاط مختلف بدن دچار دردهای مزمن می‌شود. این دردها عمدتاً در عضلات احساس می‌شوند، اما گاهی نیز درد در مفاصل وجود دارد…
برخی بیماران در هوای سرد درد بیشتری را تجربه می‌کنند. به جز درد، خستگی شدید و مزمن یکی دیگر از علائم این بیماری است. این بیماران حتی بعد از خواب چند ساعته هم احساس خستگی می‌کنند. آنها ممکن است به خواب رفتن مشکل داشته باشند یا چندین بار در شب از خواب بیدار شوند. از دیگر علائم شایع می‌توان به خواب رفتن دست‌ها، دل‌دردهای بی‌دلیل، خشکی مفاصل، اختلال در تمرکز و تغییرات در خلق و خو اشاره کرد. نیمی از بیماران دچار سردردهای مزمن هستند و حداقل یک سوم آنها همزمان دچار اضطراب یا افسردگی هستند. تا کنون علت دقیق این بیماری مشخص نشده است، اما به نظر نمی‌رسد عفونت‌های مزمن عامل آن باشند.
در بدن بیماران هیچ علامتی از التهاب وجود ندارد و تمامی آزمایش‌های آنها طبیعی است. حداقل ۲ درصد از جمعیت کل به فیبرومیالژی مبتلا هستند.
“`html
مبتلا هستند. شیوع این بیماری در زنان چند برابر مردان است. بیشترین شیوع بیماری در سنین ۲۰ تا ۵۰ سال دیده می‌شود اما در نوجوانان و افراد مسن هم گزارش شده است. برای تشخیص فیبرومیالژی، آزمایش‌هایی انجام می‌شود تا سایر بیماری‌ها مثل تب مالت، عفونت‌های مزمن، بیماری‌های روماتولوژیک، و مشکلات عضلانی و عصبی بررسی شوند. عوامل روانی مثل استرس می‌توانند درد را بیشتر کنند.
—————————————————————————–
تشخیص بیماری فیبرومیالژی
فیبرومیالژی علائم متنوعی دارد که می‌تواند شبیه به بیماری‌های دیگر مثل آرتریت روماتوئید، سندروم خستگی مزمن، سندروم روده تحریک‌پذیر، سندروم پیش از قاعدگی و میگرن باشد. این موضوع تشخیص بیماری را دشوار می‌کند. ابتدا پزشک با انجام آزمایش‌های تکمیلی، به ویژه آزمایش خون و رادیوگرافی، تلاش می‌کند تا دیگر بیماری‌ها را رد کند و سپس بر اساس دو معیار اصلی، تشخیص را انجام می‌دهد که شامل:
- وجود درد در نقاط مختلف بدن به مدت سه ماه. این درد باید در دو طرف بدن، بالا و پایین کمر و همچنین در ستون فقرات احساس شود.
- گاه فیبرومیالژی در برخی افراد فقط در هشت یا نه نقطه احساس می‌شود و در برخی روزها ممکن است تفاوت کند. در شرایط خاص، دردهای فیبرومیالژی ممکن است در تمامی بدن احساس شوند و نه فقط در ماهیچه‌ها.
هرگز نباید به فرد مبتلا به فیبرومیالژی گفت که او فقط تظاهر به درد می‌کند، زیرا افراد مبتلا واقعاً درد می‌کشند. اگر بیماری‌های جسمی دلیل علائم نباشند، درمان به دو صورت دارویی و غیردارویی انجام می‌شود. داروهایی از قبیل مسکن‌ها، داروهای ضد التهاب و ضد افسردگی می‌توانند در بهبود وضعیت این بیماران مؤثر باشند. تا زمانی که مسائل روانی مثل استرس تحت کنترل نباشند، کنترل بیماری دشوار است. عدم فعالیت بدنی یا ورزش سنگین می‌تواند علائم را افزایش دهد، بنابراین بیماران باید به آرامی فعالیت‌های ورزشی را شروع کنند و به تدریج افزایش دهند.
برای ادامه درمان، ضروری است که نگرش بیمار نسبت به فیبرومیالژی تغییر کند و به او کمک شود تا با بیماری خود کنار بیاید. انجام فعالیت‌های ورزشی مانند یوگا و ایروبیک، مشاوره روانشناسی و شرکت در جلسات گروهی می‌تواند در بهبود وضعیت مؤثر باشد. هرچند ممکن است درمان کامل فیبرومیالژی امکان‌پذیر نباشد، اما با روش‌های درمانی مناسب می‌توان بیماران را به زندگی عادی بازگرداند.
بسیاری از افراد مبتلا به فیبرومیالژی موفقیت‌های زیادی دارند و با کنار آمدن با بیماری و گنجاندن ورزش در برنامه روزانه‌شان به زندگی ادامه می‌دهند. توجه داشته باشید که فیبرومیالژی به معنای افسردگی نیست، با این حال اگر بیماران نخواهند وضعیت خود را بپذیرند و برای بهبودی تلاش نکنند، ممکن است به عوارض ثانویه‌ای مانند افسردگی دچار شوند.
—————————————————————————–
افراد در معرض خطر
- زنان. فیبرومیالژی زنان را حدود چهار برابر بیشتر از مردان تهدید می‌کند و معمولاً بین 30 تا 60 سالگی ظاهر می‌شود. محققان بر این باورند که هورمون‌های جنسی در بروز این بیماری نقش دارند، اما هنوز مکانیزم این موضوع به طور دقیق مشخص نیست.
- افرادی که یکی از اعضای خانواده‌شان به فیبرومیالژی یا افسردگی مبتلا است.
- آن‌هایی که به دلیل اسپاسم‌های عضلانی شبانه یا سندرم پاهای بی‌قرار دچار کم خوابی هستند.
- افرادی که سابقه جراحت (شوک جسمی یا عاطفی) مانند تصادف، سقوط، تجاوز، عمل جراحی یا زایمان مشکل دارند.
- افرادی که به عفونت‌های جدی مانند هپاتیت، HIV و بیماری لیم مبتلا هستند.
- افرادی که به بیماری‌های روماتیسمی دچارند.
- کم‌تحرکی یا فعالیت بدنی بیش از حد و همچنین تمرکزی بر روی دردهای ناشی از بیماری، عواملی هستند که می‌توانند بیماری را تشدید کنند.
—————————————————————————–
پیشگیری بیماری فیبرومیالژی
از
“““html
آن جا که علت دقیق فیبرومیالژی هنوز مشخص نیست، نمی‌توان شیوه پیشگیرانه خاصی را نام برد، اما نکته مهم این است که توصیه می‌شود وزن اضافی کنترل شود، زیرا چاقی می‌تواند دردهای مفصلی و عضلانی را تشدید کند.
—————————————————————————–
درمان دارویی
در حال حاضر هیچ دارویی نمی‌تواند فیبرومیالژی را به طور کامل درمان کند و دانش پزشکی تا امروز فقط توانسته در کنترل بهتر درد مؤثر باشد. به همین دلیل درمان‌های دارویی به کاهش مکانیزم‌های مرتبط با درد و اختلالات خواب کمک می‌کند. ترامادول و مسکن‌های قوی مانند مورفین بسیار مؤثر هستند، اما نباید به مدت طولانی مصرف شوند و حتماً باید با تجویز پزشک باشد؛ زیرا ممکن است باعث وابستگی به دارو شوند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و استامینوفن نیز می‌توانند درد و خشکی عضلات را تسکین دهند. البته تأثیر آنها در افراد مختلف متفاوت است.
این داروها به ویژه در کسانی که به بیماری التهابی دیگری مانند آرتریت روماتویید مبتلا هستند، مؤثرتر خواهند بود و معمولاً در موارد صرف ابتلا به فیبرومیالژی تجویز نمی‌شوند. همچنین باید توجه داشت که مصرف طولانی‌مدت این داروها ممکن است عوارض جدی مانند درد و خونریزی معده، زخم معده، آسیب کلیه و فشار خون بالا را به همراه داشته باشد. اگر اختلالات خواب در مراحل اولیه وجود داشته باشد و همچنین در موارد اضطراب و افسردگی، برخی از انواع داروهای ضدافسردگی با دوز پایین برای بهبود خواب و کسب آرامش تجویز می‌شوند. این داروها در تسکین دردهای مزمن از جمله فیبرومیالژی مؤثر هستند و به همین دلیل برای بسیاری از مشکلات دیگر نیز تجویز می‌شوند.
علاوه بر این، این داروها مقدار سروتونین را در مغز افزایش می‌دهند. کمبود سروتونین تنها می‌تواند باعث افسردگی شود، بلکه با میگرن، دردهای گوارشی و اضطراب که از علائم فیبرومیالژی هستند نیز مرتبط است. آمی‌تریپتیلین (amitryptiline) که جزء داروهای ضدافسردگی است، به عنوان داروی مسکن و تسکین‌دهنده مشکلات خواب و خستگی توصیه می‌شود. داروهای ضدتشنج و شل‌کننده عضلات نیز ممکن است برای تسکین دردهای مزمن و بهبود خواب تجویز شوند.
—————————————————————————–
روش‌های غیر دارویی
مصرف دارو به تنهایی نمی‌تواند کیفیت زندگی فرد مبتلا به فیبرومیالژی را بهبود بخشد. به همین دلیل، اقدامات دیگری برای به دست آوردن آرامش و کنترل استرس و درد اهمیت دارد. در موارد دردهای شدید، شنا کردن در آب گرم همراه با یا بدون تمرینات عضلانی می‌تواند به تسکین فوری کمک کند. تمرینات ورزشی نیز از اصول درمان هستند. ورزش به بدن کمک می‌کند که آندروفین؛ هورمون شادی و نشاط را تولید کند و در تسکین درد مؤثر باشد.
بسیاری از تحقیقات نشان می‌دهند که فعالیت‌های ورزشی هوازی می‌توانند علائم فیبرومیالژی را کاهش دهند و به خواب بهتر و تقویت توانایی‌های جسمی کمک کنند. همچنین تأیید شده که وضعیت بدنی نامناسب می‌تواند باعث خستگی و اضطراب شود. بسیار مهم است که به تدریج و با برنامه‌ای مناسب، ورزش را در زندگی روزانه گنجانید. روش‌های مدیریت استرس و درد مانند ریلکسیشن و موسیقی درمانی نیز در بهبود وضعیت بیماری مؤثر هستند. این تمرینات به فرد کمک می‌کنند تا بهتر با درد و خستگی کنار بیاید.
—————————————————————————–
چند توصیه مهم برای بهبود مشکلات بیماری
- کاهش شرایط استرس، زیرا استرس می‌تواند علائم بیماری را بدتر کند.
- خواب منظم
- انجام تمرینات هوازی و کششی
- استفاده از کمپرس گرم بر روی نواحی دردناک
- انجام ماساژ نرم
—————————————————————————–