چرا شهر قم را شهری مقدس می‌نامند؟
به گزارش رضیم: در فرهنگ دینی ما مکان‌ها و شهرهایی وجود دارند که به خاطر ویژگی‌های خاص خود مقدس هستند. از جمله این شهرها می‌توان به مکه، مدینه، کربلا، کوفه، و قم اشاره کرد. این قداست به دلیل وجود شخصیت‌های مهم در آن‌هاست، مثلاً در مکه خانه خدا، در مدینه پیامبر(ص)، در کربلا امام حسین(ع)، در کوفه امام علی(ع)، و در قم حضرت معصومه(س) وجود دارد. امام صادق(ع) در حدیثی می‌فرماید که مکه، مدینه، کوفه و قم حرم‌هایی دارند و در قم، بانویی از خانواده‌اش به نام فاطمه دفن می‌شود و زیارت او باعث ورود به بهشت می‌شود.
علت نام گذاری شهر “قم”
در گذشته، دو رودخانه به نام‌های انار بار و تبصره در فصل بهار پر آب می‌شدند و در این ناحیه جمع می‌شدند. به همین خاطر، گیاهان زیادی در این منطقه رشد می‌کرد و مردم آن را “کبود دشت” نامیدند. اعراب به این منطقه “قم” (به معنای محل جمع شدن آب) می‌گفتند. نام قم برای این شهر به دلایل مختلفی اطلاق شده است. به عنوان مثال، چشمه‌ای پر آب به نام “کُب” در کنار رودخانه‌ی تبصره وجود داشت و از آن رودخانه‌ای به نام “کبرود” جاری می‌شد که پس از ورود اعراب به “قمرود” تغییر نام داد و سرزمینی که این رودخانه در آن جریان داشت “قم” نامیده شد. همچنین، احمد بن محمد بن اسحاق همدانی در کتاب “البلدان” خود اشاره کرده که شهر قم به خاطر بنیان‌گذار آن، قمسارة بن لهراسب، به این نام خوانده شده است.
ابوعبدالله حمزة بن حسن اصفهانی و برخی دیگر از مورخان معتقدند که بعد از فتح قم توسط اعراب اشعری، آنها در اطراف شهر خیمه‌هایی برای خود برپا کردند که بعداً به ساختمان‌ها و خانه‌ها تبدیل شد. در برخی روایات هم بنای شهر قم به بهرام گور نسبت داده شده است و گفته می‌شود که قباد ساسانی وقتی از طرز خراب شدن قم توسط اسکندر مطلع شد، دستوری برای آبادانی آن صادر کرد و گفت که اینجا “ویران آبادان کرد کواد” نامیده شود، به معنای اینکه خراب بود و قباد آن را آباد کرد. در کتاب‌های تاریخی نام‌های مختلفی برای شهر قم ذکر شده است و در مجموع، 25 نام، عنوان و صفت برای این شهر مقدس وجود دارد که به روایات ائمه(ع) برمی‌گردد. پیامبر(ص) نیز فرمودند که هنگام سفر به آسمان به شهر قم نگریسته و آن را به زیبایی توصیف کرده‌اند.
سرزمین نجیبان
شخصی به نام حماد در حضور امام صادق(ع) گفت که عمران بن عبدالله قمی وارد شد و امام از او خوشحال شد. وقتی او رفت، من از امام پرسیدم که او کیست که این‌گونه با او خوش برخوردید؟ امام گفت که او از خاندان نجیبان، اهل قم است. هیچ کس از طاغیان نمی‌تواند به آنان آسیب برساند، مگر اینکه خداوند او را درهم می‌شکند.
حجت بلاد
امام صادق(ع) می‌فرماید: خداوند نسبت به شهر کوفه بر دیگر شهرها تأکید کرده و درباره اهل قم نیز بر دیگر ساکنان شرق و غرب احتجاج کرده است. خداوند اهل قم را تحت فشار نمی‌گذارد،
“`html
بلکه توفیقشان می دهد و تأییدشان می‌کند. زمانی می‌رسد که شهر و مردم قم به دیگران حجت و دلیل می‌شوند و این در زمان غیبت قائم ماست تا زمانی که او ظهور کند.
مرکز علم و دانش، قائم مقام حجت
امام صادق (ع) یاد کرد از شهر کوفه و فرمود: “در آینده، کوفه از مؤمنان خالی می‌شود و علم و دانش از آنجا عقب‌نشینی می‌کند، مانند ماری که از لانه‌اش خارج می‌شود. بعد از آن، علم در شهری به نام قم ظاهر می‌شود و آنجا مرکز علم و فضیلت می‌گردد؛ به‌گونه‌ای که دیگر هیچ‌کس بر روی زمین نخواهد بود که در مسائل دینی آگاهی نداشته باشد. حتی زنان خانه‌نشین هم در این زمان به موضوعات دینی آگاهی خواهند داشت. این زمان نزدیک شدن ظهور قائم ماست.”
پناهگاه مؤمنان، مأوای فاطمیان
امام صادق (ع) فرموده است: “هرگاه بلایی به شما رسید، به قم بروید؛ زیرا آنجا پناهگاه فرزندان فاطمه (ع) و استراحتگاه مؤمنان است. کسی نسبت به قم و ساکنان آن بدی نخواهد کرد مگر اینکه خداوند او را خوار خواهد کرد و از رحمت خویش دور می‌سازد.”
دروازه‌ای به بهشت
صفوان ابن یحیی، فروشنده پارچه‌های شاپوری، می‌گوید: “روزی نزد امام رضا (ع) بودم که نام قم و ساکنانش و علاقه آنها به حضرت مهدی (ع) مطرح شد. امام پس از آن از آنان رحمت خواست و فرمود: خداوند از آنان خوشنود باشد. سپس افزود: بهشت دارای هشت در است و یکی از آنها متعلق به مردم قم است. اهل قم از جمله بهترین شیعیان ما در میان دیگر شهرها هستند. خداوند محبت ما را در طبیعت آنها قرار داده است.”
سرزمین پاک
امام صادق (ع) درباره تقدس این سرزمین فرموده‌اند: “خاک قم مقدس است و ساکنان آن از ما هستند و ما نیز از آنان هستیم. هیچ‌کس نمی‌تواند به آنها ظلم کند مگر اینکه سریعاً به کیفر خود برسد و البته تا زمانی که اوضاع خود را بهبود نبخشد. در این صورت، خداوند سرکشان را بر آنها تسلط می‌دهد. اهل قم یاری‌دهندگان قائم ما هستند و به حق ما دعوت می‌کنند.”
قم، بهترین شهرها و سالم‌ترین مکان‌ها
امیر مؤمنان علی بن ابی طالب (ع) درباره سالم‌ترین و بهترین شهرها در زمان ظهور و فتنه‌ها گفته‌اند: “سالم‌ترین نقاط در آن روز، شهر قم است. زمانی که در خراسان ناامنی به وجود بیاید و در میان مردم گرگان و طبرستان جنگ در بگیرد و سیستان ویران شود، در آن زمان، سالم‌ترین مکان‌ها شهر قم خواهد بود. قم شهری است که از آنجا بهترین یاران از لحاظ خانواده و نژاد برمی‌خیزند. این شهر به نام زهرا مشهور است.”
شهر یاری‌دهندگان
ائمه (ع) درباره شهرت این شهر به شهر یاری‌دهندگان امامان (ع) گفته‌اند: “خراسانی‌ها پرچم‌داران ما و اهل قم یاری‌کنندگان ما و کوفیان میخ‌های ما هستند و اهل سورا از ما هستند و ما هم از آنانیم.”
حرم اهل بیت
امام صادق (ع) در این باره می‌فرماید: “خداوند حرمی دارد و آن مکه است. رسول خدا حرمی دارد و آن مدینه است، و امیر مؤمنان حرمی دارد و آن کوفه است و حرم من و فرزندانم بعد از من قم است.”
شهر پربرکت
امام صادق (ع) در مورد نامگذاری شهر قم به این نام گفته‌اند: “بر فراز قم فرشته‌ای بال‌های خود را گشوده است. هیچ سرکشی نسبت به قم سوء قصد نمی‌کند مگر اینکه خداوند او را نابود کند؛ مانند نمکی که در آب حل می‌شود.” سپس امام به عیسی بن عبدالله اشاره کرد و فرمود: “سلام خداوند بر اهل قم باد! خداوند سرزمین آنها را به نیکی تبدیل کند. خوبان اهل رکوع و سجود و قیام و قعود هستند. آنها فقیه و عالم و با شعور و فهمیده هستند و عبادات را به‌خوبی به جا می‌آورند.”
کوفه کوچک
امام صادق (ع) می‌فرمایند: “خداوند حرمی دارد و آن قم است. رسول خدا حرمی دارد و آن مدینه است. امیر مؤمنان حرمی دارد و آن کوفه است. و بدانید که قم، کوفه کوچک است.” سایر نام‌های شهر قم شامل؛ قطعه‌ای از بیت المقدس، بحر، معدن شیعیان، و بلد امین است.
سایت رضیم
“`