عوارض و نشانه های کوددهی زیاد گیاهان (2 نکته مهم)

همیشه وقتی که گیاهان خود را تغذیه می‌کنید، مراقب باشید که به دنبال نشانه‌هایی باشید تا بفهمید آیا گیاه شما به خاطر غذای زیاد به مشکل خورده یا دلیل دیگری وجود دارد.

عوارض کوددهی بیش از حد به گیاهان چیست؟

کوددهی بیش از حد گیاه ممکن است همیشه باعث سوختن ریشه‌ها و مرگ گیاه شود، اما در موارد ملایم‌تر، مشکل ممکن است باعث شود که برگ‌ها بزرگ‌تر و نرم‌تر از حد معمول شوند و شاخه‌ها ضعیف و فاصله بین گره‌ها بیشتر شود و به طور کلی ظاهر گیاه ضعیف جلوه کند. همچنین درختان و گیاهانی که در حال استراحت هستند یا به دلیل بیماری رشد کمتری دارند، باید با غلظت کمتری کوددهی شوند.

گیاهان در زمان خواب به کود نیازی ندارند، مگر اینکه نوع کود به شکلی باشد که به تدریج آزاد شود و با بیدار شدن گیاه اثر کند. استفاده از غلظت‌های معمول برای درختان خوابیده یا بیمار مانند زیاده‌روی محسوب می‌شود چون این گیاهان نمی‌توانند از این کود بهره‌مند شوند. همچنین برخی از پرورش‌دهندگان معتقدند که باید برای ۶ هفته بعد از تعویض گلدان به گیاه کود ندهیم تا ریشه‌های جدید آسیب نبینند.

با این حال، برخی توصیه‌های علمی به کوددهی بعد از هرس ریشه یا تعویض گلدان اشاره دارند. زیرا گفته می‌شود بلافاصله بعد از هرس ریشه، گیاه به مواد غذایی نیاز دارد تا رشد کند و بتواند ریشه‌های خود را ترمیم کند. اما در این مورد باید از کودهایی با نیتروژن کمتر استفاده شود تا از سوختن ریشه‌ها جلوگیری شود.

برخی پرورش‌دهندگان پیشنهاد می‌کنند که اگر فقط کودهایی با نیتروژن، فسفر و پتاسیم مساوی در دسترس دارید، نباید تا ۸ هفته بعد از هرس ریشه از آن‌ها استفاده کنید، اما می‌توانید از کودهایی که به نام آهسته‌رهش شناخته می‌شوند، استفاده کنید. حتماً طبق دستورالعملی که بر روی بسته‌بندی نوشته شده است، از کودها استفاده کنید. میزان کود مصرفی به نوع گیاه، سن گیاه و فصل بستگی دارد و بهتر است در زمان رشد گیاهان از آن‌ها استفاده کنید. بنابراین:

• وجود بقایای سفید رنگِ کود نمکی بر روی سطح خاک.
• نوک قهوه‌ای و سوخته برگ‌ها و لبه‌های آن‌ها.
• زرد شدن و پژمردگی شاخ و برگ.
• تغییر شکل برگ‌ها.
• از دست دادن برگ‌ها، گل‌ها یا میوه‌ها.
• قهوه‌ای یا سیاه شدن ریشه، پوسیدگی ریشه یا علائم دیگر آسیب به ریشه.
• عدم رشد با وجود مراقبت مناسب.
• رشد ضعیف یا رشد بیش از حد شاخ و برگ.
• تعداد کمتر گل‌ها.

چرا کوددهی زیاد اینقدر آسان است؟

کوددهی بیش از حد بسیار شایع است چرا که گیاهان به اندازه‌ای که ما فکر می‌کنیم به کود نیاز ندارند. آن‌ها فقط به مواد مغذی نیاز دارند که نمی‌توانند از طریق فتوسنتز تولید کنند. در مقایسه با حیوانات، گیاهان مواد غذایی بسیار کمتری مصرف می‌کنند. شاید متوجه مشکل گیاهان خود نشوید.

کودهای آهسته‌رهش یا اضافی ممکن است در خاک جمع شوند و به مرور زمان برای گیاه محیطی سمی ایجاد کنند. این وضعیت ممکن است گیج‌کننده باشد زیرا ممکن است گیاه شما به مشکل برخورده باشد بدون اینکه تغییر در روند مراقبت خود داشته باشید. گاهاً فراموش می‌کنیم که کوددهی بیش از حد می‌تواند باعث علائم مشابهی با دیگر مشکلات مانند آبیاری بیش از حد یا نور کم شود. برای تشخیص دقیق، نیاز به بررسی دقیق‌تری دارید.

نشانه‌های تغذیه بیش از حد گیاهان

کوددهی بیش از حد ممکن است بسته به نوع گیاه و محیط اطراف آن، نشانه‌های متفاوتی داشته باشد. شما ممکن است چندین نشانه را همزمان مشاهده کنید. همچنین ممکن است این علائم به دلیل عواملی مانند آبیاری بیش از حد و نور ناکافی نیز به وجود بیایند. اگر گیاه شما نشانه‌هایی دارد، باید نحوه مراقبت از آن را بررسی کنید. اگر مطمئن نیستید که آیا کوددهی زیاد علت مشکل است، با انجام آزمایش خاک می‌توانید پاسخ بهتری پیدا کنید.

1- رسوبات پوسته پوسته روی سطح خاک

یکی از برجسته‌ترین نشانه‌های تغذیه بیش از حد گیاهان، تشکیل یک لایه سفید یا زرد رنگ بر روی سطح خاک است. این لایه نشان‌دهنده مقادیر زیاد نمک در کود است که گیاه نتوانسته آن را جذب کند. اگر به این موارد بی‌توجه باشید، این باقی‌مانده‌ها در سطح خاک ممکن است به سمّی شدن خاک بینجامند. این مشکل بیشتر در خاک‌های…

“““html

های مخلوط سنگین به وجود می‌آید. این نوع خاک‌ها به آب زیادی نیاز ندارند تا گل آلود یا کاملاً خیس نشوند.

این مشکل معمولاً در خاک‌های باز با زهکشی سریع دیده نمی‌شود، زیرا آبیاری مناسب و زهکشی خوب باعث از بین رفتن نمک‌ها می‌شود. برای بهبود وضعیت، باید پوسته‌های خشک شده سطح خاک را جمع‌آوری کرده و با آبیاری مناسب، نمک‌ها را شسته و از بین ببرید. اگر مشکل زهکشی وجود دارد، باید گیاه را در خاکی با ترکیب لُخت‌تری قرار دهید.

2- سوختگی نوک و حاشیهٔ برگ‌ها

این علامت می‌تواند به دلایل دیگری غیر از کوددهی بیش از حد نیز باشد. به عنوان مثال، مشکلات آبیاری، کمبود رطوبت، و آفتاب سوختگی از دیگر عوامل هستند. اما سوختگی نوک و لبهٔ برگ‌ها معمولاً خیلی سریع در اثر کوددهی بیش از حد ایجاد می‌شود. اگر چند روز پس از کوددهی، نوک یا لبه‌های گیاه قهوه‌ای شود، می‌توانید مطمئن باشید که کود علت اصلی این مشکل است.

به ویژه گیاهانی که برگ‌های بلند یا تسمه مانند دارند، بیشتر تحت تأثیر این مشکل قرار می‌گیرند. متأسفانه، در این حالت هیچ راهی برای بهبود وضعیت آسیب دیده وجود ندارد، اما می‌توانید خاک را شسته و از بدتر شدن وضعیت جلوگیری کنید. وقتی کود اضافی از خاک پاک شد، برگ‌های جدید باید به درستی رشد کنند.

3- زردی و پژمردگی برگ‌ها

از دست دادن رطوبت ناشی از کوددهی بیش از حد می‌تواند باعث پژمردگی یا زرد شدن شاخ و برگ گیاه شود. برگ‌های پایینی بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. زردی و پژمردگی برگ‌ها نشانه‌ای است که به راحتی نمی‌توان دلیل آن را مشخص کرد. چرا که عواملی مانند آبیاری بیش از حد، پوسیدگی ریشه به خاطر آبیاری بیش از حد، یا کمبود نور هم می‌توانند باعث این وضعیت شوند.

وجود برگ‌های زرد ممکن است به دلیل کمبود تغذیه نیز باشد. قبل از اقدام، بهتر است به وضعیت کلی گیاه و روش‌های مراقبت از آن توجه کنید. اگر مشکل به دلیل کوددهی بیش از حد باشد، شستشوی خاک می‌تواند پژمردگی گیاه را برطرف کند، ولی پوسیدگی ریشه بسیار خطرناک خواهد بود.

4- تغییر شکل برگ‌ها

پیچ خوردگی یا تغییر شکل برگ‌ها از نشانه‌های رایج کوددهی بیش از حد گیاهان است. این علائم معمولاً وقتی نمایان می‌شوند که نیتروژن زیادی برای گیاه مصرف شده باشد. تغییر شکل برگ‌ها نیز ممکن است به دلیل عواملی مانند آبیاری بیش از حد، نور زیاد یا حمله آفات ایجاد شود.

بهترین کار این است که مشکل را وقتی شناسایی کنید که نوک برگ‌ها تازه شروع به پیچ خوردن کرده باشد. اگر مطمئن هستید که کود بیش از حد مصرف شده، پیشنهاد می‌شود خاک را بشویید. برگ‌های تغییر شکل یافته به حالت قبلی خود باز نمی‌گردند، اما گیاه با رفع مشکل می‌تواند به حالت طبیعی خود برگردد.

5- ریشه‌های خمیده، قهوه‌ای یا سیاه شده

قبل از این به علائم ظاهری و زیبایی گیاه پرداختیم. اما مشکلات ریشه جدی‌تر هستند. فرآیندی که باعث ایجاد مشکل در شاخ و برگ گیاه می‌شود، از ریشه‌ها آغاز می‌شود و این مشکلات می‌توانند باعث از بین رفتن گیاه شوند.

بنابراین باید به دنبال حل این مشکل باشید. سلامت سیستم ریشه را با این روش بررسی کنید: به آرامی گیاه را از گلدان خارج کنید و مطمئن شوید که ریشه‌ها محکم و منعطف هستند.

ریشه‌ها نباید بو داشته باشند. اگر ریشه‌ها سیاه و نرم باشند و بوی پوسیدگی بدهند، یعنی گیاه شما دچار پوسیدگی ریشه شده است. اگر فقط آسیب جزئی وجود دارد، می‌توانید ریشه‌های آسیب دیده را جدا کنید. درمان این وضعیت کمی دشوار است زیرا پاتوژن‌های ایجاد کننده پوسیدگی در رطوبت رشد می‌کنند. شستشوی خاک برای از بین بردن کود اضافی ممکن است مشکل را بدتر کند. اگر مطمئن هستید که مشکل گیاه به خاطر کوددهی بیش از حد است، شاید لازم باشد خاک را شستشو دهید. اما باید به سرعت خشک شود.

برای سریع‌تر خشک شدن خاک، گیاه باید بیرون از گلدان باشد و یا از فن استفاده کنید. نکتهٔ حرفه‌ای: برخی از پرورش‌دهندگان گل و گیاه خاک را با پراکسیدهیدروژن مرطوب می‌کنند. استفاده از پراکسیدهیدروژن به از بین بردن پاتوژن‌های عامل پوسیدگی کمک می‌کند.

“““html

اگر مجبور به شستشوی خاک سمی هستید، استفاده از پراُکسیدهیدروژن می‌تواند به شما کمک کند.

6- ریزش برگ

زمانی که برگ‌ها، گل‌ها یا میوه‌ها می‌ریزد، این می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که گیاه بیش از حد تغذیه شده است. اگر گیاه بیش از حد تغذیه شود، معمولاً برگ‌ها آسیب می‌بینند. اما بعضی از گیاهان ممکن است به راحتی به دلیل استرس، برگ‌های خود را از دست بدهند. گیاهانی که در هنگام تغذیه‌ی بیش از حد تحت استرس از دلایل دیگر هستند، بیشتر احتمال دارد که برگ‌های خود را از دست بدهند. به همین خاطر، تغذیه‌ی گیاه بلافاصله بعد از گلکاری یا جابجایی گزینه‌ی مناسبی نیست.

اضافه کردن کود به گیاهی که بیمار است می‌تواند وضعیت آن را بدتر کند. در چنین شرایطی، کارهای قبلی مشابه را انجام دهید: بقایای کود مرئی را بردارید، گلدان را به خوبی بشویید و اجازه دهید آب اضافی به‌طور کامل تخلیه شود. وقتی گیاه شروع به رشد خوب در شرایط جدید کند، نشان می‌دهد که به حالت عادی بازمی‌گردد.

7- رشد گیاه آهسته است یا از رشد ایستاده است

اگر رشد گیاه متوقف شده و گیاه در گلدانش پژمرده و بی حال است، زمان صبر ممکن است به درد نخور باشد. این وضعیت ممکن است به دلیل کوددهی بسیار کم یا خیلی زیاد باشد. همچنین، نور ناکافی، دمای پایین، آبیاری نادرست، یا حتی به هم پیوستگی ریشه‌ها نیز می‌تواند گیاه را در گلدان از بین ببرد. بنابراین قبل از هر اقدامی، باید این موارد را بررسی کنید.

برنامه‌ی کوددهی‌ها را مرور کنید. اگر مرتب به گیاه کود داده‌اید، ممکن است بهتر باشد که دادن کود را متوقف کنید و گیاه را برای مدتی تحت نظر قرار دهید. اگر احساس کردید گیاه دچار سوء تغذیه شده است، به آرامی دوباره کوددهی کنید. در فصل رشد، مقدار کود را به یک چهارم مقدار توصیه‌شده روی بسته بندی کاهش دهید و واکنش گیاه را بررسی کنید. اگر مشکلی وجود داشته باشد، به زودی مشخص می‌شود.

8- رشد سریع و دورنگی

دیگر مشکل ناشی از استفاده‌ی زیاد از کود، تحریک گیاه به تولید ساقه‌های نازک و ضعیف است. این مسئله ممکن است به خاطر نیتروژن بیش از حد باشد. البته، رشد ساقه به این شکل می‌تواند به خاطر نور ناکافی هم باشد. رشد ضعیف گیاه می‌تواند آن را مستعد ابتلا به آفات و مشکلات دیگر کند.

حشرات مکنده به ساقه‌های نازک و شکننده علاقه‌مندند. برای برطرف کردن این مشکل، ابتدا خاک را بشویید و از نور کافی برای گیاه مطمئن شوید. برخی گیاهان ممکن است بهتر از دیگران بهبود یابند. اما شاید بهتر باشد که ساقه‌های نازک و بلند را برش دهید و بگذارید ساقه‌های سالم‌تر جای آن‌ها را بگیرند.

9- عدم گل‌دهی

نشانه‌ی دیگر این است که گیاه با نیتروژن یا سایر مواد مغذی زیاد تغذیه شده است که می‌تواند منجر به تاخیر یا عدم گل‌دهی یا میوه‌دهی شود. گیاهانی با این مشکل، آنقدر مشغول تولید شاخ و برگ می‌شوند که دیگر به گل‌دهی یا میوه‌دهی نمی‌رسند. گاهی اوقات می‌توانید با کاهش نیتروژن شرایط را اصلاح کنید، اما این اقدام معمولاً نیاز به حدس و گمان دارد. راه ایمن‌تر این است که خاک را بشویید و از ترکیب متعادل استفاده کنید. بنابراین مشکلات ناشی از کوددهی زیاد، بسیار رایج‌تر از موارد کمبود کود هستند.
امیدوارم از محتوای عوارض کوددهی بیش از حد گیاهان بهره‌برداری مفیدی کرده باشید و این محتوا را با کسانی که به گیاه‌ها علاقه دارند، به اشتراک بگذارید.