افتادگی پلک یا پتوز چیست؟
پتوز به معنای افتادگی یکی یا هر دو پلک بالایی است و به آن بلفاروپتوزیس نیز می‌گویند. پلک‌ها، پوشش‌هایی برای چشم‌ها هستند که از ورود هر چیزی به داخل چشم جلوگیری می‌کنند. اما در بعضی مواقع، پلک‌ها به اندازه کافی باز نمی‌شوند و این می‌تواند دید را محدود کند. بنابراین، این حالت که افتادگی پلک یا پتوز نامیده می‌شود، باید سریعاً درمان شود. پتوز ممکن است خفیف باشد و فقط بخشی از مردمک را بپوشاند یا ممکن است به‌طور کامل دید را مسدود کند. این وضعیت می‌تواند یک یا هر دو چشم را تحت تأثیر قرار دهد و یا از والدین به فرزندان منتقل شود و در سنین مختلف به وجود بیاید.
پتوز چشم یا بلفاروپتوزیس چیست؟
پتوز چشم از زمان تولد ایجاد می‌شود و به دلیل نارسایی در رشد عضله‌ای که پلک را بالا می‌کشد، به وجود می‌آید و معمولاً بدون درمان بهبودی حاصل نمی‌شود. در موارد شدید، جراحی برای اصلاح آن الزامی است. افتادگی پلک همچنین می‌تواند به دلیل افزایش سن و گاهی اوقات به علت ضربه بوجود آید. در برخی موارد، بعد از جراحی چشم مانند جراحی کاتاراکت نیز ممکن است ایجاد شود، زیرا فشار به عضلات پلک در طول جراحی می‌تواند منجر به پتوز شود.
علل پتوز چیست؟
پتوز ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد (پتوز مادرزادی) یا بعداً در طول زندگی به وجود بیاید. پتوز مادرزادی به دلیل نارسایی در عملکرد عضله‌ای که پلک را بالا می‌کشد (عضله لواتور) به وجود می‌آید. در این حالت، عضله به درستی نمی‌تواند منقبض یا منبسط شود. پتوز اکتسابی علت‌های مختلفی دارد که عبارتند از:
بالا رفتن سن: با گذشت زمان، تاندون‌های داخل عضله کشیده می‌شوند و موجب افتادگی پلک می‌شوند.
بیماری‌های عصبی: پتوز می‌تواند به دلیل اختلالات عصبی باشد که عضله را کنترل می‌کند.
بیماری‌های عضلانی (میوپاتی): برخی بیماری‌های نادر عضله که می‌توانند بر عضله لواتور و دیگر عضلات چشم و صورت تأثیر بگذارند، ممکن است موجب افتادگی پلک و دوبینی شوند.
علائم پتوز چیست؟
پتوز تا زمانی که دید فرد را مختل نکند، علائمی ایجاد نمی‌کند. این علائم در هنگام نگاه کردن یا وقتی فرد خسته است، شدت بیشتری پیدا می‌کنند. افراد مبتلا ممکن است به‌منظور بالا بردن پلک‌ها تلاش کنند که این خود می‌تواند باعث سردرد یا درد در ناحیه پیشانی شود.
آیا بیماری پتوز یک بیماری جدی است؟
افتادگی پلک به تنهایی خطر جدی برای چشم ندارد. اما پتوز می‌تواند نشانه وجود یک مشکل اساسی مانند بیماری‌های عصبی یا عضلانی باشد، بنابراین همه افرادی که دچار پتوز هستند باید توسط یک جراح متخصص پلاستیک چشم معاینه شوند.
درمان پتوز چیست؟
اگر پتوز موجب عدم تقارن قابل توجهی یا اختلال در دید شود، جراحی ضروری خواهد بود. نوع جراحی و مقدار بالا کشیدن پلک به علت اصلی پتوز و شرایط بالینی بیمار بستگی دارد. در شایع‌ترین نوع پتوز که مربوط به سن است، جراحی حدود یک ساعت زمان می‌برد و معمولاً به صورت سرپایی و با بیهوشی موضعی انجام می‌شود. در این جراحی، برشی کوچک بر روی پلک ایجاد می‌شود و عضله بالابرنده پلک با استفاده از بخیه‌های قابل جذب کشیده می‌شود. بعد از جراحی، باید یک روز پانسمان روی چشم قرار داده شود و داروهایی برای جلوگیری از عفونت و خشکی چشم تجویز می‌شود. معاینه‌های بعدی معمولاً 1-2 هفته پس از عمل انجام می‌شود. در مواردی که پتوز با حرکت آهسته پلک در نگاه از پایین به بالا همراه است، ممکن است به جراحی پیچیده‌تری نیاز باشد که در آن پلک به ابرو متصل می‌شود.
این جراحی به نام “کشش پیشانی” یا “کشش فرونتالی” شناخته می‌شود.
بهبودی بعد از جراحی
بعد از جراحی، معمولاً پلک‌ها دچار تورم و کمی کبودی می‌شوند، اما این وضعیت معمولاً فقط به مدت دو هفته طول می‌کشد و می‌توان با استفاده از کمپرس سرد آن را کاهش داد. همچنین ممکن است در بعضی از موارد، پلک‌ها بی‌حس شوند که حس آن‌ها به تدریج طی چند هفته برمی‌گردد.
اگر اصلاح پلک خیلی کم یا بیش از حد باشد، ممکن است نیاز به جراحی دیگری باشد. معمولاً نتیجه نهایی عمل جراحی بعد از سه ماه به وضوح دیده می‌شود.
خطرات جراحی پتوز
تمام جراحی‌ها خطراتی دارند. در جراحی پتوز، شایع‌ترین خطرات شامل اصلاح کم و اصلاح زیاد است، که در 20 درصد بیماران پیش می‌آید، حتی اگر در حین عمل ظاهر پلک خوب باشد. از این دو نوع مشکل، اصلاح کم (افتادگی دائمی یا افتادگی مجدد پلک پس از چند هفته) شایع‌تر است.
اصلاح زیاد کمتر اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند خطر خشکی چشم و ناتوانی در بستن کامل چشم هنگام خواب را به همراه داشته باشد. هر یک از این مشکلات می‌توانند با جراحی دیگری اصلاح شوند، اما هر بار که جراحی انجام می‌شود، دوباره ممکن است خطر اصلاح کم یا زیاد وجود داشته باشد.
برای بیمارانی که پتوز مادرزادی یا میوپاتی دارند، خطرات بیشتری وجود دارد، از جمله ناتوانی در بستن کامل چشم هنگام خواب و بالاتر رفتن پلک در زمان نگاه به پایین. در این شرایط، خشکی چشم نیز ممکن است اتفاق بیفتد، زیرا حرکت چشم کم می‌شود و چشم ممکن است هنگام خواب به سمت بالا برود (پدیده “بلز”) و بستن آن سخت‌تر شود.
به همین دلیل، تمام بیماران قبل از عمل باید برای بررسی طبیعی بودن یا نبودن پدیده بلز معاینه شوند. بنابراین، تمام بیمارانی که جراحی پتوز انجام می‌دهند، باید 1 تا 2 هفته بعد از جراحی معاینه شوند و سپس چند هفته بعد نیز دوباره ویزیت شوند.