“`html
فلبوتومی چیست؟
زمانی که شما وارد مرکز فلبوتومی می‌شوید، ابتدا از شما چند سوال در مورد وضعیت سلامتیتان پرسیده می‌شود. سوالاتی مانند اینکه آیا بیماری قلبی، فشار خون، دیابت یا هر نوع بیماری دیگری دارید یا خیر و همچنین اینکه آیا سیگار یا قلیان مصرف می‌کنید یا نه. سپس شما روی یک تخت دراز می‌کشید و فشار خون شما اندازه‌گیری می‌شود تا مطمئن شویم که فشار خونتان خیلی بالا یا خیلی پایین نیست.
در مرحله بعد، میزان هموگلوبین خون شما اندازه‌گیری می‌شود. در این مرحله، یک انگشت شما به صورت استریل سوراخ می‌شود و یک قطره خون با استفاده از یک وسیله مخصوص به نام لنست برداشته می‌شود. این قطره خون در یک دستگاه مخصوص قرار می‌گیرد تا میزان غلظت خون شما در کمتر از یک دقیقه مشخص شود. بر اساس این میزان، تعیین می‌شود که چه مقدار خون و در چه فاصله زمانی باید از شما گرفته شود.
بعد از تعیین غلظت خون، با استفاده از کیسه‌های مخصوص فلبوتومی، مقدار مشخصی از خون شما گرفته می‌شود. این حجم خون با توجه به سن، وزن و عدد هموگلوبین شما می‌تواند بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ سی سی باشد.
اصطلاح فلبوتومی، که به طور کلی به آن فصد خون نیز گفته می‌شود، به معنای گرفتن یک حجم مشخص از خون و جایگزین کردن آن با مایعات است. در این فرآیند، یک سوزن مخصوص به ورید بیمار وارد می‌شود و پس از جداسازی خون، مایع سرم به بدن تزریق می‌شود. فردی که این کار را انجام می‌دهد، فلبوتومیست یا خون‌گیر نامیده می‌شود.
چه کسانی کاندیدای انجام فلبوتومی هستند؟
افرادی که دچار بیماری پلی سایتمی یا غلظت خون هستند، کاندید انجام فلبوتومی می‌باشند.
پلی سیتمی وضعیت پزشکی است که در آن تعداد گلبول‌های قرمز خون در بدن به طرز غیرطبیعی افزایش می‌یابد. این بیماری در بسیاری از موارد، علامتی ندارد.
همانطور که می‌دانیم خون وظیفه حمل اکسیژن به تمام نقاط بدن را دارد و از طریق رگ‌ها و شریان‌ها در جریان است. هنگامی که تعداد گلبول‌های قرمز افزایش می‌یابد، خون به سختی در رگ‌ها جریان پیدا می‌کند و ممکن است منجر به لختگی شود. این لختگی باعث می‌شود که خون به بخشی از اندام‌ها نرسد و در نتیجه میزان اکسیژن دریافتی کاهش یابد.
کلمه فصد خون به چه معناست؟
فصد خون یک واژه عربی به معنای زدن رگ است و به فارسی خون دادن ترجمه می‌شود. با این حال، بهترین واژه برای توصیف کار ما، کلمه انگلیسی “فلبوتومی” است که به معنای گرفتن یک حجم از خون و جایگزین کردن آن با مایعات می‌باشد.
چرا بعد از خونگیری، سرم تراپی انجام می‌شود؟
اولین و مهم‌ترین دلیل این است که وقتی خون از بدن خارج می‌شود، بدن این کاهش حجم را حس می‌کند و به سرعت تولید خون را آغاز می‌کند تا غلظت هموگلوبین کاهش نیابد. اما وقتی بلافاصله پس از گرفتن خون همان حجم مایع سرم جایگزین شود، به مغز استخوان فشار اضافه‌ای برای تولید خون وارد نمی‌شود و بدن می‌تواند به روند طبیعی تولید خون ادامه دهد.
دلیل دوم تزریق سرم، جایگزینی الکترولیت‌های ضروری بدن مثل سدیم، پتاسیم و کلر و همچنین برقراری تعادل آب و الکترولیت در بدن است.
دلیل آخر این است که قلب ما به دلیل کاهش حجم و فشار خون، پمپاژ را افزایش می‌دهد که ممکن است به آن فشار وارد کند. اما اگر بلافاصله سرم تزریق شود، فشار خون به حالت طبیعی برمی‌گردد و به قلب فشار اضافی وارد نمی‌شود.
سیستم گردش خون بدن ما چطور کار می‌کند؟
قلب و تا حدی رگ‌ها نیرویی ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود خون در تمام بدن گردش کند و از سلول‌ها محافظت نماید. این سیستم را سیستم گردش خون می‌نامند که به صورت یک سیستم بسته عمل می‌کند و خون از رگ‌ها خارج نمی‌شود. کل حجم خون هر دقیقه یک دور کامل در بدن می‌چرخد و از تمامی اندام‌ها عبور می‌کند. بدین معناست که اگر من پنج لیتر خون داشته باشم، در هر دقیقه خواب خون من (۵ لیتر) از قلب، کبد، کلیه، ریه و سایر اندام‌ها عبور می‌کند. بنابراین خونی که در پای من است، سی ثانیه بعد از سر من عبور می‌کند. به همین دلیل، خونی که از هر نقطه بدن خارج می‌شود، مشابه یکدیگر است.
اگر من دچار خون‌دماغ، بریدگی دست، شکستگی سر، حجامت یا خونگیری بشوم، خونی که خارج می‌شود کاملا مشابه است. بیش از ۵۰ ماده مهم در خون و بافت‌ها وجود دارند که بر انعقاد خون تأثیر می‌گذارند. برخی از آن‌ها باعث پیشرفت لخته شدن می‌شوند و برخی دیگر آن را متوقف می‌کنند. در شرایط نرمال بدن ما، مواد ضدانعقاد غالب هستند و خونی که در عروق در حال گردش است، به راحتی جریان دارد.
“`
خون در حالت عادی در بدن ما لخته نمی‌شود. اما وقتی زخم یا پارگی ایجاد می‌شود، موادی که به انعقاد خون کمک می‌کنند در ناحیه زخم فعال می‌شوند و لخته خون تشکیل می‌شود.
چرا خون لخته می‌شود؟
وقتی خون از بدن می‌ریزد، به سرعت شروع به لخته شدن می‌کند و کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد تا خون منعقد شود. در خون ماده‌ای به نام فیبرینوژن وجود دارد که طی چند مرحله تبدیل به فیبرهای فیبرین می‌شود. این فیبرها پلاکت‌ها، گلبول‌های قرمز و پلاسما را به هم می‌چسبانند و لخته را تشکیل می‌دهند. همچنین، آهن موجود در خون با اکسیژن هوا واکنش می‌دهد و رنگ خون لخته شده تیره می‌شود.
در حالت طبیعی، خون در بدن ما لخته نمی‌شود. اگر در بدن ما لخته تشکیل شود، ممکن است در رگ‌های کوچک مغز، ریه و قلب گیر کند و باعث سکته شود.
چرا غلظت خون بالا می‌رود؟
- بیماری‌های قلبی، ریوی و کلیوی
- سیگار کشیدن، قلیان و آلودگی هوا
- استرس و فشار عصبی
- مصرف زیاد گوشت قرمز، دل و جگر و…
- نوشیدن کم مایعات
- زندگی یا کار در ارتفاعات
- مصرف داروهای آرام‌بخش
- نوشیدن مشروبات الکلی به مقدار زیاد
علائم و عوارض غلظت خون بالا چیست؟
قرمز شدن صورت و چشم‌ها، تیرگی رنگ لب‌ها، گزگز و خواب رفتن دست‌ها و پاها، خواب آلودگی و کسل بودن، سردردهای غیرعادی، اختلالات بینایی مانند تاری دید، جوش، خارش و حساسیت پوستی، بالا رفتن فشار خون، خونریزی از بینی، بالا رفتن آنزیم‌های کبدی، زخم معده، دردهای استخوانی، نقرس و در صورت عدم درمان، خطر سکته و آمبولی ریه را ایجاد می‌کند.
چگونه می‌توان آهن اضافی خون و فریتین را کاهش داد؟
کاهش آهن خون به راحتی امکان‌پذیر است. درمان معمولاً با فلبوتومی (خونگیری) انجام می‌شود. در این روش، به تصمیم پزشک، با توجه به جثه بیمار، یک یا دو بار در هر ماه یک واحد (300 تا 400 سی‌سی) خون غنی از آهن از بدن خارج می‌شود تا مغز استخوان بتواند ذخایر آهن را کاهش دهد.
این نوع درمان معمولاً 6 ماه تا یک سال ادامه دارد تا میزان آهن به حالت طبیعی برگردد. همچنین، پزشکان می‌توانند داروهایی را برای کاهش آهن اضافی تجویز کنند.
چگونه می‌توان غلظت خون بالا را درمان کرد؟
برای کاهش غلظت خون، باید برخی از تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی ایجاد کنید. افرادی که غلظت خون بالا دارند باید مصرف روغن‌های جامد، گوشت قرمز، جگر و لبنیات پرچرب را کاهش دهند و به جای آن، میوه‌ها و سبزیجات و گوشت سفید (مثل ماهی و مرغ) را بیشتر مصرف کنند.
همچنین حتماً در طول روز بین 8 تا 10 لیوان مایعات بنوشید. آب آلبالو، زرشک و انار نیز می‌توانند در کاهش غلظت خون موثر باشند. یکی از بهترین روش‌ها برای درمان غلظت خون بالا، انجام فصد خون و سرم‌تراپی به صورت دوره‌ای و در صورت نیاز مصرف آسپرین است.
منبع : فصد خون سپهر