علف مرغ: گیاهی دارویی با خواص ویژه
با ما در رضیم همراه باشید تا با خواص شگفت‌انگیز علف مرغ آشنا شوید.
در کتاب‌های قدیمی، علف مرغ با نام‌هایی مانند ثیل، ابریق اوتی، عرق النجیل، خومه، فرز، فرزد، مرج و سبزه چمن شناخته شده است. اما در کشورهای دیگر، به این گیاه «شین دان» به معنی «دندان سگ» می‌گویند. این علف معمولا در مناطق مرطوب و در کنار جوی‌ها رشد می‌کند و بخشی از چمن‌های ایرانی محسوب می‌شود.
علف مرغ به سرعت پخش می‌شود و گل‌های آن در ماه‌های خرداد و تیر ظاهر می‌شوند که سبز رنگ و به شکل سنبله هستند. بخش زیرزمین این گیاه که کمی شیرین و تند است، قسمت اصلی آن است که برای درمان بیماری‌ها، از جمله سنگ مثانه، استفاده می‌شود.
خواص علف مرغ
علف مرغ یکی از گیاهان دارویی با خواص فراوان است که به طور سنتی برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود. در این بخش به بررسی خواص علف مرغ می‌پردازیم و امیدواریم این اطلاعات برای شما مفید باشد.
- نام علمی: Agropyron repens (L.) Beauv .
- از خانواده گندمیان (Graminaceae)
- نام انگلیسی: Couchgrass, Twitch grass, Quick grass
- نام‌های معمول: نجم، ثیل، بید گیاه، ثیل صغیر، کرک جرواش (مازندران)، علف قی
علف مرغ گیاهی دائمی است که ریزوم‌های سفیدی به قطر 1 تا 3 میلی‌متر دارد و ساقه‌اش معمولاً بدون کرک و عمودی است. برگ‌های آن سبز رنگ یا مایل به کبود هستند و معمولا پهن‌تر از 15 میلی‌متر نمی‌شوند. گل‌ها و میوه‌های این گیاه بر روی یک محور منحنی و در داخل یک غلاف مسطح محصور شده‌اند. گل‌های آن در فصل تابستان ظاهر می‌شوند و طعم ریزوم آن کمی شیرین است.
براساس اطلاعات موجود، علف مرغ حاوی قند، اینوزیت و تری‌تیسین می‌باشد. همچنین این گیاه دارای منابع پتاسیم، مقادیر کمی اسانس، خواص آنتی‌بیوتیکی، و ریزوم آن شامل لعاب، مانیتول، اینوزیت و دکستروز است که برای سلامتی مفید هستند.
قسمت‌هایی از گیاه که برای درمان استفاده می‌شود شامل ریزوم‌ها و ساقه‌های زیرزمینی است که گاهی به اشتباه ریشه نامیده می‌شوند؛ همچنین برگ‌ها و ساقه‌های جوانی که در بهار یا پاییز جمع‌آوری می‌شوند. خواص این گیاه شامل مدر بودن، ضدعفونی‌کننده ادراری، مُعرّق بودن، تصفیه‌کنندگی خون، نرم‌کنندگی، تب‌بر، آنتی‌بیوتیک و ضد میکروب بودن است.
از دیگر خواص علف مرغ می‌توان به درمان التهاب در دستگاه هاضمه و مجاری ادراری، انسداد مجاری کبد و طحال، قولنج‌های کبدی، یرقان، سنگ کلیه، نقرس، رماتیسم، تجمع مایع در بافت‌ها، بواسیر، بیماری‌های مزمن پوستی، تنظیم ترشح غدد داخلی، سنگ‌های صفراوی و بیماری‌های سیستم لنفاوی و گانگلیون‌ها، برطرف کردن دل‌پیچه، زخم‌های مثانه و مشکلات ادراری اشاره کرد.
علف مرغ گیاهی چندساله است که به عنوان علوفه، گیاهی دارویی و برای مقابله با بیابان‌زایی کاربرد دارد. ریشه‌های این گیاه به سرعت رشد می‌کنند و باعث پخش سریع آن می‌شوند. علف مرغ برگ‌هایی کرک‌دار و پهن و گل‌هایی به صورت خوشه‌ای دارد.
“`html
هر گل دارای بین ۳ تا ۸ گل است. زمان گلدهی از تیر تا شهریور می‌باشد. ارتفاع ساقه بین ۴۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر است. گیاه مرغ دارای ریشک نمی‌باشد و گاهی ریشک‌های بسیار کوتاهی دارد. میوه‌ی آن مسطح، شیاردار و دارای کرک در قسمت نوک است.
گیاه مرغ در هر نوع خاکی می‌تواند رشد کند. در خاک‌های حاصلخیز و غنی از نیتروژن رشد آن سریع‌تر می‌شود. در خاک‌های اسیدی، خشک و کم عمق رشد آن کمتر است.
pH مناسب برای این گیاه بین ۵.۲ تا ۷.۸ می‌باشد. دمای مناسب برای رشد آن ۱۸ تا ۲۶ درجه سانتی‌گراد است. ریزوم‌ها در دماهای پایین‌تر نیز رشد می‌کنند.
ریزم‌های خشک شده‌ی گیاه مرغ در طب سنتی شمال اروپا برای خوشبو کننده استفاده می‌شوند. در اتریش از ریزوم مرغ برای درمان تب استفاده می‌شد که معمولاً به صورت چای یا شربت خوراکی یا به‌صورت خام روی پوست قرار می‌گرفت. این گیاه دارای مانیتول و اینولین است و به همین دلیل خاصیت ادرارآوری دارد. به‌طور سنتی از آن برای عفونت‌های مجاری ادراری و اختلالات کلیوی مانند سنگ کلیه استفاده می‌شود. اسانس این گیاه خاصیت ضد باکتری دارد. اما مطالعات در مورد خواص دارویی آن کم است و برای تأیید خواص دارویی آن نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
برخی از خواص این گیاه شامل موارد زیر است: ضد التهاب، ملین، نیروبخش، ادرارآور، نرم‌کننده پوست، درمان بزرگ شدن پروستات، التهاب مثانه، برونشیت، اختلالات پوستی، سرماخوردگی، نقرس، سنگ صفرا، سنگ کلیه، مشکلات کبدی، دردهای رماتیسمی و اختلالات ادراری. به‌طور سنتی، این گیاه همراه با آب مصرف می‌شود تا مجاری ادراری را شستشو دهد.
مرغ برای درمان اختلالات کلیوی مانند عفونت‌ها، درد و سوزش هنگام ادرار و آماس مثانه بسیار مؤثر است.
آفات مختلف مانند ملخ‌ها، سن‌ها، شته‌ها و شپشک گندم به گیاه مرغ حمله می‌کنند. زنگ و دیگر بیماری‌های این خانواده نیز به گیاه مرغ آسیب می‌زنند.
تکثیر گیاه مرغ از طریق بذر و ریزوم انجام می‌شود. هنگامی که بذر جوانه زد و گیاه در زمین ثابت شد، ریزوم‌ها می‌توانند در خاک‌های سخت و در بین ریشه‌های سایر گیاهان رشد کرده و گیاهان جدیدی تولید کنند.
دمای پایین و طول روز بلند موجب افزایش رشد ریزوم‌ها می‌شود. هر گیاه به‌طور متوسط ۴۰ تا ۶۰ بذر در هر ساقه تولید می‌کند. از آنجا که دز مصرف این گیاه برای کودکان مشخص نشده است، نباید برای کودکان استفاده شود. افرادی که به گیاهان خانواده گندمیان حساسیت دارند، نباید از این گیاه استفاده کنند. این گیاه به شدت ادرارآور است و مصرف زیاد آن باعث برخی مشکلات از جمله کاهش پتاسیم می‌شود.
افرادی که به دلیل مشکلات کلیوی یا قلبی دچار آماس و تورم هستند نباید از گیاه مرغ استفاده کنند. همچنین در دوران بارداری و شیردهی نباید از این گیاه بهره برد. این گیاه می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و با داروهای فشار خون نیز تداخل دارد. علاوه بر این، به دلیل خاصیت ادرارآوری، این گیاه با دیگر داروهای ادرارآور نیز تداخل دارد و می‌تواند تأثیرات این داروها را تشدید کند.
فواید فوق‌العاده‌ی گیاه مرغ برای سلامتی
۱- ادرارآور که باعث خروج سموم بیشتری از بدن می‌شود.
۲- تصفیه‌کننده‌ی خون.
۳- تقویت‌کننده‌ی قلب.
۴- افزایش‌دهنده‌ی عرق.
۵- نرم‌کننده‌ی پوست.
۶- برطرف‌کننده‌ی خشکی زبان.
۷- تقویت‌کننده‌ی دستگاه دفع ادرار.
۸- درمان‌کننده‌ی قولنج کبدی، سنگ کلیه و مثانه، نقرس، یرقان و سنگ‌های صفراوی.
۹- مفید برای پوستش کمر، زخم‌ها، التهاب‌های مثانه، مشکل ادرار و خرد کردن سنگ‌های داخلی.
۱۰- ضماد ساقه‌های زیرزمینی علف مرغ برای درمان زخم‌های تازه و ورم‌های گرم و جلوگیری از آبریزش بینی.
۱۱- بذر این گیاه ادرارآور است و از اسهال و استفراغ جلوگیری می‌کند و برای زخم‌ها و التهاب‌ها مفید است.
۱۲- حساسیت‌های مزمن و اختلالات گوارش و بیماری‌های پوستی با نوشیدن جوشانده‌ی این گیاه درمان می‌شوند.
۱۳- شیره، ساقه و برگ تازه‌ی گیاه مرغ خاصیت نرم‌کننده دارد و سرفه‌های مزمن را درمان می‌کند.
۱۴- سی گرم از ساقه‌ی زیرزمینی خشک این گیاه در یک لیتر آب و ۸ گرم ریشه‌ی شیرین بیان و مقداری پوست لیمو برای کلیه‌ی اختلالات معده، یبوست و نفخ مفید است.
————————————————————————————————-
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
سایت رضیم
“`