“`html
خواص روی چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
روی (Zn زینک) یک نوع فلز است که در گروه ۱۲ جدول تناوبی قرار دارد. به عنوان یک “عنصر کمیاب ضروری”، روی برای سلامتی گیاهان و حیوانات خیلی مهم است. این عنصر مسئول عملکردهای مختلف در بدن انسان است و باعث فعالیت ۱۰۰ نوع آنزیم مختلف می‌شود. در این مقاله قصد داریم درباره برخی از فواید روی برای سلامتی صحبت کنیم. فقط نیاز به مقدار کمی روی داریم تا از فواید آن بهره‌مند شویم.
بررسی‌های اخیر نشان داده که مقدار مجاز روزانه برای زنان ۸ میلی‌گرم و برای مردان ۱۱ میلی‌گرم است. اگر بدن به اندازه کافی روی نداشته باشد، فرد ممکن است به بیماری‌های مختلف مبتلا شود. تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود روی می‌تواند باعث ۸۰۰۰۰۰ مرگ و میر در کودکان شود. این عنصر به طور طبیعی در انواع مختلف غذاها وجود دارد، اما می‌توان آن را در مکمل‌ها نیز پیدا کرد.با رضیم همراه باشید.
نیاز روزانه افراد به روی
مطالعات نشان می‌دهد که نیاز خانم‌ها به این عنصر مهم، روزانه حداقل 10 میلی‌گرم و نیاز آقایان روزانه حداقل 12 میلی‌گرم است. معمولاً مقدار مصرف روزانه روی کمتر از مقدار مورد نیاز است. مراکز تغذیه در آلمان و آمریکا توصیه کرده‌اند که برای جلوگیری از بیماری‌های ناشی از کمبود روی، خانم‌ها باید روزانه 12 میلی‌گرم و آقایان 15 میلی‌گرم روی مصرف کنند. اصولاً ۱۵ میلی‌گرم در روز را به عنوان مقدار متوسط توصیه شده می‌دانند. دوز درمانی روی معمولاً حدوداً ۵۰ میلی‌گرم در روز است. جذب روی به صورت ترکیب “گلوکونات روی” برای بدن بسیار مناسب است و به خوبی جذب می‌شود…
به یاد داشته باشید که تمامی مکمل‌های روی باید همراه با غذا مصرف شوند تا از ایجاد تهوع جلوگیری شود. افرادی که برای مدت طولانی روزانه بین ۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم روی مصرف می‌کنند، ممکن است با مشکلات جذب آهن و مس مواجه شوند و دچار کمبود این دو عنصر در بدن شوند. حتی دیده شده است افرادی که روزانه ۲ گرم روی را برای مدت طولانی مصرف کرده‌اند، علائمی مانند استفراغ، تهوع، دردهای شکمی و تب را تجربه کرده‌اند.
افرادی که مشکلات کبدی و روده‌ای دارند، باید قبل از مصرف مکمل‌های روی با پزشک خود مشورت کنند. غلظت روی در پوست و چشم بیشتر از سایر اندام‌های بدن است. مصرف روی در درمان سوختگی‌ها، جراحی‌ها و بهبود زخم‌ها بسیار ضروری است. روی به بهبود سریع‌تر زخم‌ها کمک می‌کند و کمبود آن می‌تواند روند بهبود را به تأخیر بیاندازد؛ به خصوص در بیماران دیابتی این موضوع اهمیت بیشتری دارد. زیرا یکی از مشکلات بیماران دیابتی، زخم‌های پا و عفونت این زخم‌ها است که ممکن است به قطع عضو هم منتهی شود. بنابراین داشتن مقدار کافی روی در برنامه غذایی این بیماران بسیار حیاتی است. مصرف روی در ترمیم سوختگی‌ها به شدت کمک‌کننده است و در خون افرادی که دچار سوختگی و کمبود روی هستند مشاهدات مثبتی ثبت شده است و با مصرف روی می‌توان فرایند بهبود و ترمیم زخم را تسریع کرد. این مسئله حتی در سوختگی‌های درجه ۳ نیز با مصرف ترکیبات حاوی روی به اثبات رسیده است و هنوز هم از این ترکیبات (مانند پماد زنیک اکساید و …) استفاده می‌شود.
به عبارتی روی به عنوان یک ترمیم کننده بافت و پوست شناخته شده است. افرادی که از اگزما و حساسیت رنج می‌برند معمولاً دارای سطح پایین‌تری از روی در خون خود هستند و می‌توان با دادن 30 میلی‌گرم روی (که معادل 200 میلی‌گرم گلوکونات روی است) به روند بهبودشان کمک کرد. نکته دیگری درباره مصرف روی در بیماران دیابتی وجود دارد. سطح روی در لوزالمعده افراد سالم دو برابر افراد دیابتی است که نشان‌دهنده نقش آن در تولید انسولین است. کمبود روی در خون می‌تواند باعث کاهش انسولین شود. کمبود مزمن روی به طور جدی به سلول‌های بتا در لوزالمعده آسیب می‌زند که مسئول ترشح انسولین هستند و در سنین بالا،
“` افرادی که در طولانی‌مدت دچار کمبود روی هستند، ممکن است به دیابت نوع 2 مبتلا شوند.
بطور کلی، در خون اکثر افراد دیابتی، کمبود روی مشاهده می‌شود و متاسفانه دفع روی در ادرار آن‌ها نیز می‌تواند اتفاق بیفتد. به همین دلیل، اضافه کردن روی به بدن بیماران دیابتی بسیار ضروری است. کمبود روی در این افراد می‌تواند باعث زخم‌های مزمن در پا شود که در برخی موارد ممکن است به قطع انگشتان پا بینجامد. با مصرف روی اضافی، نه تنها زخم‌ها سریع‌تر بهبود می‌یابند، بلکه سیستم ایمنی بدن نیز تقویت می‌شود. همچنین، کمبود روی می‌تواند منجر به افزایش بیماری‌های خود ایمنی مثل آرتریت روماتوئید، لوپوس، شوگرن و پسوریازیس شود.
کمبود روی در مردان و زنان می‌تواند باعث مشکلات باروری گردد. بسیاری از مردان و زنانی که مشکل ناباروری دارند و درمان‌های زیادی را انجام داده‌اند، باید به مسئله کمبود روی نیز توجه کرده و برای رفع آن اقدام کنند. در زنان باردار، کمبود روی می‌تواند باعث رشد ناکافی جنین یا زایمان زودرس شود. همچنین، کمبود روی می‌تواند به یکی از علل میوم رحم و کیست پستان در زنان تبدیل شود و تحقیقات نشان داده‌اند که با تجویز روی، بهبودی در این موارد حاصل شده است. در زنانی که دچار عفونت‌های قارچی در ناحیه تناسلی هستند و به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهند، تجویز روی می‌تواند به بهبودی آن‌ها کمک کند. همچنین، نقش روی در کاهش ریزش مو به اثبات رسیده و امروزه کمبود آن به عنوان یکی از دلایل عمده ریزش مو شناخته می‌شود، اگرچه باید به دیگر دلایل ریزش مو مانند کمبود ویتامین‌ها و کم‌خونی نیز توجه داشت.
* در کودکان، کمبود روی با علائم شامل بی‌اشتهایی، اختلال در طعم غذایی، پیکا (حالت شبیه ویار حاملگی)، بی‌حالی، غش، اختلالات رفتاری و وقفه در رشد دیده می‌شود. همچنین در نوجوانان، این کمبود می‌تواند باعث تاخیر در بلوغ جنسی و عدم ظهور ویژگی‌های ثانویه جنسی شود.
* در افراد مسن، کمبود روی می‌تواند منجر به مشکلات تعادل در هنگام راه رفتن گردد که با مصرف مکمل روی قابل درمان است.
* روی در تشکیل هموگلوبین دخیل است و در صورت تجویز آن به همراه دیگر نیازها، می‌تواند این مشکل را حل کند. روی همچنین در رشد فیزیکی بدن تاثیر دارد. کتاهی قد و کمبود وزن در کودکان ایرانی می‌تواند با تجویز روی درمان شود و دریافت کافی روی توسط مادران در دوران بارداری و شیردهی مهم است.
جذب روی چندان ساده نیست و دفع آن نیز دشوار صورت می‌گیرد. بنابراین، هنگام تجویز و مصرف روی باید به این نکته توجه شود. به دلیل اینکه روی در قسمت ابتدایی روده کوچک جذب می‌شود، پروتئین در جذب آن تاثیر دارد و لازم است که کمبود پروتئین در افرادی که دچار کمبود روی هستند نیز مورد توجه قرار گیرد.
چه غذاهایی حاوی روی هستند؟
منابع غنی از روی شامل جگر، گوشت قرمز، مرغ، بوقلمون، ماهی، میگو، تخم‌مرغ، شیر و لبنیات، غلات سبوس‌دار، آجیل، بادام‌زمینی، مخمر، گردو، عدس، انواع لوبیا، تخمه کدو و سایر دانه‌ها هستند.
به طور متوسط، در هر گرم گوشت 3 تا 5 میلی‌گرم روی وجود دارد. نان سفید، چربی‌ها و شکر فاقد روی هستند.
با مصرف هر 100 گرم عدس یا نخود یا گندم سبوس‌دار، می‌توان 4 تا 5 میلی‌گرم روی به بدن رساند. در هر 100 گرم سبوس گندم یا 100 گرم ذرت هم 3 میلی‌گرم روی وجود دارد.
تخم کدو نیز حاوی مقدار زیادی روی است که خوشبختانه در ایران بیشتر از سایر کشورها مصرف می‌شود و در هر 100 گرم آن 5.6 تا 5.7 میلی‌گرم روی یافت می‌شود.
جالب است که جوانه گندم دارای 17 میلی‌گرم روی است و به همین دلیل توصیه می‌شود که همه افراد آن را مصرف کنند.
در هر 100 گرم جگر گوساله، 7.8 میلی‌گرم روی وجود دارد.
“`html
به طور کلی، اگر برخی از علائم زیر را مشاهده کردید ممکن است نشان‌دهنده کمبود روی در بدن شما باشد. بنابراین، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و با انجام آزمایش خون از مقدار این عنصر در بدن خود مطمئن شوید:
علائم شامل:
1- زخم‌های طولانی مدت
2- ریزش مو، اختلال در رشد ناخن‌ها و پوسیدگی دندان‌ها
3- مشکلات باروری و کاهش میل جنس
4- افزایش اسید در خون
5- کندی رشد در بچه‌ها
6- خشکی پوست و اگزما
7- عفونت‌های مکرر
8- کاهش اشتها
9- اختلال در حس بویایی، بینایی و چشایی (شناسایی نکردن طعم غذاها)
10- نداشتن تمرکز کافی
11- زخم معده
12- اختلال در جذب ویتامین A در بدن
کدام نوع مکمل بهتر است: ایرانی یا خارجی؟
سولفات روی، رایج‌ترین نوع مکمل روی است که قیمت کمتری دارد، اما جذب کمتری دارد و ممکن است معده را ناراحت کند. پزشک معمولا 220 میلی‌گرم از سولفات روی را تجویز می‌کند که حاوی حدود 55 میلی‌گرم عنصر روی است. انواعی که جذب بهتری دارند شامل: پیکولینات روی، سیترات روی، استات روی، گلیسینات روی و مونو متیونین.
آیا شربت زینک بهتر است یا قرص یا کپسول؟
در مورد کودکان، معمولاً شربت توصیه می‌شود و برای بزرگ‌ترها، قرص یا کپسول مناسب‌تر است.
چه افرادی نباید از این مکمل استفاده کنند؟
افرادی که مشکلات کبدی دارند باید قبل از استفاده از مکمل‌های حاوی روی از پزشک خود مشورت بگیرند.
عوارض مصرف این مکمل؟
بسیاری از مواد معدنی در صورت مصرف زیاد می‌توانند برای بدن مضر باشند و این موضوع در مورد روی نیز صادق است. علائم مسمومیت با روی شامل: ناراحتی معده، استفراغ و عموماً در صورتی که 2000 میلی‌گرم یا بیشتر مصرف شود، بروز می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف تا 150 میلی‌گرم روی عموماً خطر ندارد، اما این مقدار معمولاً لازم نیست و ممکن است با جذب سایر عناصر تداخل داشته باشد. مصرف روزانه کمتر از 50 میلی‌گرم معمولاً ایمن است، اما اطلاعات کافی درباره مصرف طولانی‌مدت این مقدار روی وجود ندارد.
یکی از عوارض منفی شناخته شده روی، این است که مصرف زیاد آن می‌تواند سطح HDL (کلسترول خوب) بدن را کاهش و سطح LDL (کلسترول بد) را افزایش دهد. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند مصرف زیادی از روی می‌تواند به عملکرد ایمنی آسیب برساند، در حالی که برخی دیگر این ادعا را تأیید نمی‌کنند. اگر سولفات روی موجب ناراحتی معده می‌شود، می‌توانید از شکل دیگری مانند سیترات روی استفاده کنید و قبل از آن با پزشک صحبت کنید. سایر عوارض جانبی مسمومیت با روی شامل: سرگیجه، سردرد، خواب‌آلودگی، افزایش تعریق، عدم هماهنگی حرکات عضلات، عدم تحمل الکل، توهم و کم‌خونی.
آیا باید حتماً توسط پزشک تجویز و مصرف شود؟
بله، چون در بسیاری از موارد مصرف آن ضروری نیست.
آیا این مکمل جایگزین غذایی هم دارد؟
به طور تقریبی در هر گرم گوشت 3 تا 5 میلی‌گرم روی وجود دارد. مواد غذایی چرب و شیرین کمبود روی دارند. گوشت، جگر، تخم‌مرغ، میگو، گندم سبوس‌دار، تخم کدو حلوایی و گوجه‌فرنگی از منابع غنی روی هستند. با خوردن هر 100 گرم عدس یا نخود یا گندم آسیاب نشده می‌توان 4 تا 5 میلی‌گرم روی به بدن رساند. در هر صد گرم سبوس گندم یا هر صد گرم ذرت نیز 3 میلی‌گرم روی وجود دارد.
تخم کدو حاوی مقدار زیادی روی است که خوشبختانه در ایران بیشتر از سایر کشورها مصرف می‌شود. در هر 100 گرم آن 5/6 تا 5/7 میلی‌گرم روی برقرار است. جالب است بدانید که جوانه گندم دارای 17 میلی‌گرم روی است و به همین دلیل به تمام افراد توصیه می‌شود. در هر 100 گرم جگر گوساله، 8/7 میلی‌گرم روی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین منابع غذایی برای تأمین روی در بدن، صدف خوراکی است که در هر 100 گرم آن 60-59 میلی‌گرم روی دارد و بسیار غنی است ولی مصرف آن در ایران متداول نیست.