“`html
روش نگهداری گیاه آگاو
آگاو یا گیاه خنجری را می‌توان در مناطق گرمسیری به‌خصوص در پارک‌ها و باغ‌ها مشاهده کرد. اما در نیمکره شمالی، این گیاه فقط در تابستان در فضای آزاد قابل نگهداری است. گیاه خنجری بعد از مدت زمان بسیار طولانی گل می‌دهد و به همین دلیل به آن گیاه “صد ساله” هم گفته می‌شود. زمانی که گل آن ظاهر می‌شود، ساقه‌اش به‌طور قابل توجهی بلند می‌شود.
نام آگاو (Agave) از کلمه یونانی “Agavos” به معنای قابل تحسین گرفته شده است. این نام به دلیل بزرگ و زیبا بودن گیاه و شکوفه زدن آن در زمان گلدهی انتخاب شده است. به‌طور کلی، باغبان‌ها در ایران به این گیاه “آگاوه” می‌گویند. در برخی مناطق دنیا به‌خاطر شباهت ظاهری به “آلوئه” (گیاه مولد صبر زرد) اشتباهاً به آن “آلوئه” گفته می‌شود.
گیاه شناسی آگاو
چندین گونه مختلف از خانواده آگاو وجود دارند که برخی از آن‌ها به‌عنوان گیاهان زینتی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری در فضای آزاد و در مناطق معتدل در گلدان‌ها استفاده می‌شوند. این گیاه دائمی است و معمولاً بدون ساقه مستقیم است. برگ‌های آن پهن و دراز، با طول تا ۲ متر، ضخیم و گوشتی هستند. زیر برگ‌ها محدب و برآمده و روی آن‌ها مقعر بوده و به رنگ سبز خاکستری است. لبه‌های برگ‌ها دارای تیغ‌های تیز و خمیده به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه هستند. گل‌های آن به رنگ زرد مایل به سبز و در اطراف محور ساقه‌ای که از وسط برگ‌ها خارج می‌شود، قرار دارند. طول محور گل‌ها در بعضی گونه‌ها به ۸-۹ متر می‌رسد.
آگاوها معمولاً در ۶-۸ سالگی، و در برخی گونه‌ها ۳۰-۴۰ سالگی، گل می‌دهند و ساقه‌های گلدار تولید کرده و تعداد بالایی گل در انتهای ساقه ایجاد می‌شود.
بخش مرکزی گیاه آگاو سرشار از ساکارز است. هنگامی که پوست آن کنده شود، می‌توان مغز شیرین و مغذی آن را خورد، هرچند کمی فیبری است. بذر آن را می‌توان در آرد ترکیب کرده و به‌عنوان غلیظ کننده سوپ یا برای تهیه نان استفاده کرد. شیره‌ای که از ساقه گل‌دهنده گرفته می‌شود، به‌عنوان شربت استفاده می‌شود و همچنین می‌توان آن را بر روی زخم‌ها گذاشت. شیره گیاه آگاو در درمان اسهال و اسهال خونی نیز کاربرد دارد. این شیره خاصیت ضدعفونی کننده، ادرارآور و ملین دارد. دم‌کرده برگ‌های خردشده، به‌عنوان مسهل و عصاره برگ‌ها برای درمان کبودی استفاده می‌شود. همچنین، در درمان هضم ضعیف، نفخ، یبوست و زردی هم کمک کننده است. شیره این گیاه به جلوگیری از رشد باکتری‌ها در معده و روده نیز موثر است. از برگ‌ها داروهای استروئیدی تهیه می‌شود. همچنین، از ریشه و برگ صمغی تهیه می‌شود که در درمان دندان درد موثر است و ریشه آن نیز خاصیت ادرارآور و معرق دارد. این گیاه در درمان سفلیس نیز کاربرد دارد.
شرایط نگهداری آگاو
آبیاری آگاو:
گیاه آگاو به رطوبت خاک بسیار حساس است و اگر بیش از حد آبیاری شود و خاک همیشه مرطوب باشد، گیاه خراب خواهد شد. بنابراین، گیاه را زمانی آبیاری کنید که سطح خاک تا چند سانتیمتر نسبتاً خشک شده باشد. هر چه گیاه بزرگ‌تر و بالغ‌تر باشد، می‌تواند خشکی را بیشتر تحمل کند. آبیاری کم و خشک شدن معمولاً به گیاه آسیب نمی‌زند، اما می‌تواند باعث چروکیده و کوچک ماندن برگ‌ها شود.
نور مناسب آگاو :
گیاه آگاو را می‌توان در مکان‌هایی با نور کامل و مقداری سایه کاشت، اما از کاشت آن‌ها در مکان‌های کاملاً سایه باید پرهیز کرد چون گیاه از بین می‌رود. همچنین، اگر گیاه را در گلدان نگهداری می‌کنید، بهتر است در فصل گرم آن را در محلی قرار دهید که در صبح تا ظهر نور مستقیم خورشید دریافت کند و از ظهر به بعد در سایه باشد.
دمای مورد نیاز
“““html
آگاو :
برخی انواع گیاه آگاو می‌توانند سرمای تا ۱۲- درجه سانتی‌گراد را تحمل کنند، اما اگر سرما برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، گیاه آسیب خواهد دید. بنابراین، این گیاهان در مناطق معتدل مناسب فضای باز نیستند و باید در گلدان نگهداری شوند. با آمدن زمستان باید به مکانی که از یخبندان محافظت شده است، منتقل شوند. حداقل دمایی که این گیاه می‌تواند تحمل کند، حدود ۴ درجه سانتی‌گراد است. گرمای تابستانی برای آگاو مشکلی ایجاد نمی‌کند و این گیاه به خوبی با مناطق گرم مثل شهرهای جنوبی کشورمان سازگار است.
خاک مناسب آگاو :
آگاو به خاکی با زهکش بسیار خوب نیاز دارد که بتواند بعد از آبیاری، آب اضافی را به راحتی عبور دهد و از ریشه‌ها دور کند. عمق چنین خاکی باید حداقل ۳۰ سانتیمتر باشد. برای درست کردن مخلوط گلدان می‌توان از ترکیب خاک برگ و شن نسبتاً درشت استفاده کرد تا زهکش خوبی به وجود آید. البته این ترکیب قانون ثابتی ندارد و می‌توان از هر ترکیبی که بتواند زهکشی خوبی را فراهم کند، استفاده کرد. گیاهان آگاو خاک‌های غنی را دوست ندارند، زیرا خاک غنی می‌تواند باعث پوسیده شدن ریشه‌های آنان شود. برای تغذیه این گیاهان، کافی است در اوایل بهار یک لایه نازک از خاک برگ یا کود پوسیده دامی را روی سطح خاک پخش کنید. در برخی مواقع، برای گیاهان جوان پیشنهاد می‌شود که از کودهای شیمیایی با فرمول ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید که حاوی مقدار مساوی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم است. فاصله بین گیاهان بستگی به اندازه آن‌ها دارد. برای مثال، گونه A.americana که یکی از بزرگ‌ترین نوع‌های این گیاه است، باید با فاصله حدود ۲.۵ الی ۳.۵ متر از یکدیگر کاشته شود.
روش تکثیر آگاو
یکی از روش‌های تکثیر این گیاهان، کاشت بذر است. اما ابتدا گیاه مادری باید گل بدهد و بذرها تشکیل شوند. از آن‌جا که این گیاهان سال‌ها در حالت رشد رویشی هستند، ممکن است در مناطق معتدل به سختی بتوان از آن‌ها بذر گرفت، اما در مناطق با آب و هوای مشابه موطن این گیاه، احتمال گلدهی و تولید بذر بیشتر است. همچنین، سرعت رشد گیاه به غنی بودن خاک و سلامتی آن بستگی دارد. اگر گیاه ضعیف‌تر باشد و خاک فقیرتر، احتمال گلدهی‌اش کمتر می‌شود. برای کاشت بذرها می‌توانید از مخلوط پرلایت و پیت استفاده کنید.
بذرها را باید سطحی و به عمق حدود دو میلیمتر کاشت و فاصله بین آن‌ها حدود ۳ سانتیمتر باشد. پس از کاشت، می‌توانید از اسپری آب برای آبیاری استفاده کنید تا بذرها جابجا نشوند. گلدانی که بذرها در آن کاشته شده‌اند، بهتر است در مکان گرم و روشن اما دور از نور مستقیم آفتاب قرار گیرد. کشیدن پلاستیک روی سطح بستر کاشت به نگهداری رطوبت کمک خواهد کرد. زمان جوانه‌زنی بذرها در انواع مختلف این گیاه از چند روز تا چند ماه متفاوت است؛ اما معمولاً نمونه‌های زینتی در طی ۲ تا ۳ هفته جوانه می‌زنند. به طور کلی، گیاهان جوان را زمانی آبیاری کنید که سطح خاک نسبتا خشک شده باشد، اما نباید بگذارید خیلی خشک شوند. گیاهان جوان به رطوبت بیشتری نیاز دارند، اما بعد از ایجاد ریشه‌ها، خاک را باید به نسبت خشک نگه دارید. وقتی که گیاهان جوان حدود سه برگ داشتند، می‌توان آن‌ها را جابجا کرد.
استفاده از پاجوش، یکی دیگر از راه‌های تکثیر این گیاهان است. در این روش، گیاهچه‌های کوچک از کنار گیاه اصلی و زیر خاک رشد می‌کنند و می‌توان آن‌ها را جدا کرده و در مکان دیگر کاشت. می‌توان در هر زمان از سال پاجوش‌ها، که به آن‌ها ‘pup’ گفته می‌شود، را جدا کرد. بعد از جدا کردن، بهتر است گیاهچه‌ها برای ۱ تا ۲ روز در مکانی نه چندان گرم و دور از نور خورشید قرار گیرند تا آب اضافی خود را از دست بدهند. برای مخلوط کاشت گیاهچه‌ها، می‌توان از ترکیب سبک مانند خاک برگ و شن نسبتاً درشت استفاده کرد. نیازی به کاشت عمیق نیست، به طوری که گیاهچه‌ها در خاک قرار گیرند و صاف بایستند و خاک اطراف آن‌ها را با دست فشرده کنید.
“`
می‌توان این گیاه را به راحتی پرورش داد. گیاهچه‌ها باید دور از نور مستقیم آفتاب قرار گیرند و فقط زمانی آبیاری شوند که سطح خاک خشک شده باشد.
آفات و بیماری آگاو
این گیاه به حشره خاصی آسیب نمی‌بیند، اما گاهی لاروهای بعضی حشرات ممکن است از بافت‌های داخلی گیاه تغذیه کنند و به تدریج آن را نابود کنند. حلزون‌ها و راب‌ها نیز می‌توانند با تغذیه از برگ‌ها، حفراتی روی آن‌ها ایجاد کنند.
پوسیدگی ریشه یکی از مهم‌ترین مشکلات این گیاه است که برای جلوگیری از آن باید از خاکی با زهکشی بسیار خوب استفاده کرد و هرگز در آبیاری آن زیاده‌روی نشود.
خواص و کاربرد آگاو در داروسازی و صنعت
با توجه به خواص و کاربردهای مختلف آگاو در داروسازی و صنعت و همچنین سازگاری این گیاه با بسیاری از نقاط ایران، پیشنهاد می‌شود که تحقیقات بیشتری درباره سازگاری گونه‌های مختلف آن در ایران و استان گلستان انجام شود تا از این گیاه به شکل بهینه استفاده شود. مغز گیاه آگاو سرشار از ساکارین است و وقتی پوست آن کنده شود، قابل خوردن می‌باشد و شیرین، مغذی و کمی فیبری است. بذرها را می‌توان در آرد ترکیب کرده و به عنوان غلیظ‌کننده در سوپ یا برای تهیه نان استفاده کرد.
شیره‌ای که از ساقه گل‌دهنده جمع‌آوری می‌شود، به عنوان شربت استفاده می‌شود. همچنین شیره گیاه آگاو را می‌توان به عنوان ضماد روی جراحات گذاشت. این شیره در درمان اسهال و اسهال خونی نیز کاربرد دارد. این شیره خاصیت ضدعفونی‌کنندگی، معرق، ادرارآور و ضد یبوست دارد.
دم‌کرده برگ‌های خردشده، مسهل است و عصاره برگ آن برای درمان ضرب‌دیدگی استفاده می‌شود. همچنین در درمان دیر هضمی، نفخ شکم، یبوست و یرقان کاربرد دارد. این شیره ضدعفونی‌کننده بوده و از رشد باکتری‌ها در معده و روده جلوگیری می‌کند. همچنین از برگ‌ها داروی استروئیدی تهیه می‌شود.
از ریشه و برگ این گیاه صمغی می‌گیرند که برای درمان دندان‌درد مفید است. ریشه دارای خاصیت معرق و ادرارآور است و در درمان سفلیس نیز کاربرد دارد. از ساپونین گیاه، صابون تهیه می‌شود که عمدتاً در ریشه وجود دارد. وقتی ریشه و برگ را خرد کرده و با آب بجوشانند، ساپونین از آن استخراج می‌شود.
بیشتر بخوانید:
