لیپاز چیست؟
لیپاز یکی از آنزیم‌های بسیار مهم در بدن است که به ویژه توسط پانکراس تولید می‌شود و به روده کوچک منتقل می‌شود تا به هضم و جذب چربی‌ها کمک کند. در این مقاله به برخی از فواید و عملکردهای این آنزیم در بدن می‌پردازیم.
این آنزیم با شکستن و کمک به جذب چربی‌ها، می‌تواند در درمان مشکلات گوارشی مانند بیماری سلیاک و سایر بیماری‌های جدی مانند فیبروز کیستیک مؤثر باشد.
لیپاز معمولاً با دو آنزیم مهم دیگر به نام‌های پروتئاز و آمیلاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که لیپاز چربی‌ها را می‌شکند، پروتئازها به هضم پروتئین‌ها کمک می‌کنند و آمیلاز به پردازش کربوهیدرات‌ها می‌پردازد. وقتی که تمام این آنزیم‌ها به مقدار کافی در بدن وجود داشته باشند، فرآیند هضم به خوبی انجام می‌شود و سلامت کلی بدن حفظ می‌شود. اگر فردی پس از مصرف چربی دچار مشکلات گوارشی شود، پزشکان معمولاً کمبود لیپاز را بررسی می‌کنند.
لیپاز، آنزیمی است که چربی‌ها را می‌شکند تا روده بتواند آن‌ها را جذب کند. این آنزیم چربی‌هایی مانند تری گلیسرید را به مولکول‌های اسید چرب و گلیسرول تجزیه می‌کند. لیپاز در خون، مایعات گوارشی، ترشحات پانکراس، مایعات داخل روده و بافت‌های چربی پیدا می‌شود.
بدن شما از تری گلیسیرید برای تأمین انرژی استفاده می‌کند. اما سطوح بالای تری گلیسرید می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد و نشانه‌ای از سندرم متابولیک باشد. برخی آزمایشگاه‌ها اعلام کرده‌اند که سطح تری گلیسرید در بدن باید ۸۵ U/L باشد، اما برخی متخصصان می‌گویند سطح ۱۶۰ U/L نیز طبیعی است.
آیا می‌توان سطح این ماده را در بدن کاهش داد؟ بله، تحقیقات نشان داده‌اند که آب حاوی فلوراید ممکن است فعالیت لیپاز پانکراس و پروتئاز را کاهش دهد.
۷ کارکرد و مزیت مصرف مکمل لیپاز در بدن
لیپاز برای هضم چربی‌ها بسیار ضروری است و بر روی عملکردهای مختلف بدن و بیماری‌ها تأثیر می‌گذارد. بیشتر افراد به مکمل لیپاز نیازی ندارند، اما اگر شما یکی از شرایط زیر را دارید، بهتر است از مکمل لیپاز استفاده کنید.
1. بهبود IBS با لیپاز
مکمل‌های حاوی لیپاز و سایر آنزیم‌های پانکراس می‌توانند به کاهش التهاب، گاز و نفخ پس از غذا کمک کنند، به‌ویژه در وعده‌های حاوی چربی زیاد. این علائم معمولاً با مشکلات گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) همراه است.
تحقیقات نشان داده‌اند که برخی از بیماران مبتلا به IBS ممکن است نارسایی پانکراس غیر وابسته داشته باشند. در این حالت، به دلیل کمبود آنزیم‌های گوارشی تولید شده توسط پانکراس، فرد در هضم غذا دچار مشکل می‌شود.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۰ نشان داد که در ۶٫۱ درصد از بیماران مبتلا به IBS، نارسایی مزمن پانکراس دیده می‌شود. این مطالعه پیشنهاد می‌دهد که جایگزینی آنزیم‌های پانکراس می‌تواند به کاهش علائمی مانند اسهال و درد شکم برای بیماران مبتلا به IBS کمک کند.
2. درمان فیبروز کیستیک با لیپاز
فیبروز کیستیک (CF) یک اختلال ارثی است که باعث اختلال در عملکرد طبیعی سلول‌های اپیتلیال می‌شود. این سلول‌ها شامل بافت‌های مهمی از جمله ریه‌ها، کبد، کلیه‌ها و سیستم تولید مثل هستند.
افرادی که دچار فیبروز کیستیک هستند، ممکن است مخاطی غلیظ و چسبنده تولید کنند و در نتیجه کمبودهای تغذیه‌ای داشته باشند، زیرا آنزیم‌های پانکراس به روده منتقل نمی‌شوند. مصرف مکمل‌های حاوی آنزیم‌های پانکراس از جمله لیپاز می‌تواند به این افراد کمک کند تا بهتر از غذا انرژی بگیرند.
3. درمان بیماری سلیاک با لیپاز
بیماری سلیاک نوعی بیماری خودایمنی است که با پاسخ التهابی به گلوتن شناخته می‌شود. این واکنش به بافت‌های روده کوچک آسیب می‌زند. روده کوچک یک ارگان لوله‌ای بین معده و روده بزرگ است که در آن بخش زیادی از مواد مغذی جذب می‌شود.
اما در افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند، به این راحتی نمی‌توانند مواد مغذی را جذب کنند. علائم بیماری سلیاک شامل:
- درد شکم
- نفخ
- کاهش وزن
- خستگی
اول و از همه مهمتر، رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند، کمک کند. این افراد باید از خوردن هر چیزی که حاوی گندم، جو یا چاودار است، پرهیز کنند. همچنین، آنزیم‌هایی که در پانکراس وجود دارند، مثل لیپاز، می‌توانند در درمان سلیاک مؤثر باشند.
در یک مطالعه که بر روی کودکان مبتلا به بیماری سلیاک انجام شده بود، مشخص شد که کودکانی که وزن کمتری نسبت به همسالان خود داشتند، با استفاده از مکمل آنزیم پانکراس (شامل لیپاز) در عرض یک ماه افزایش وزن داشتند.
این مطالعه نشان می‌دهد که مصرف مکمل‌های حاوی آنزیم‌های پانکراس در ۳۰ روز اول پس از تشخیص بیماری بسیار مؤثر است.
این نتایج نشان می‌دهد که کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری سلیاک اغلب با مشکلات مختلفی روبرو هستند، از جمله:
- اسهال
- کاهش وزن
- درد شکمی
- التهاب
- خستگی
- بثورات دردناک روی پوست
- در واقع، تقریبا نیمی از افراد مبتلا به سلیاک با کاهش وزن مواجه هستند.
4. درمان مشکلات کیسه صفرا با لیپاز
کیسه صفرا یک کیسه کوچک گلابی شکل است که در پشت کبد قرار دارد. کار اصلی این عضو حفظ صفرا، که توسط کبد ساخته می‌شود، است. این صفرا به کمک لیپاز در هضم غذاهای چرب به ما کمک می‌کند. اگر شما مشکل کیسه صفرا دارید، مصرف مکمل‌های حاوی لیپاز برایتان بسیار مفید است.
لیپاز برای هضم و جذب چربی بسیار ضروری است. استفاده از مکمل‌های حاوی این آنزیم می‌تواند به بهبود عملکرد قلب کمک کند، چون این مکمل به هضم چربی و جذب صفرا کمک می‌کند.
شاید فکر کنید که بهترین راه برای حل مشکلات، پرهیز از چربی است. اما دوری از چربی‌های سالم و با کیفیت مثل امگا ۳، به بدن شما آسیب می‌زند، چون این نوع چربی‌ها برای سلامت ما ضروری هستند. لیپاز و صفرا به ما کمک می‌کنند تا این چربی‌های سالم را به درستی استفاده کنیم.
5. بهبود سطح کلسترول و سلامت قلب و عروق با لیپاز
چون لیپاز در هضم چربی نقش دارد، کمبود آن می‌تواند منجر به افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیریدهای مضر شده و به مشکلات قلبی عروقی دامن بزند. افرادی که به کمبود لیپاز دچار هستند، معمولاً سطح کلسترول و چربی خون بالایی دارند.
زمانی که سطح تری گلیسیرید به نزدیک ۱۰۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد، علاوه بر بیماری قلبی، ممکن است پانکراتیت (التهاب پانکراس) هم رخ دهد. سطح بالای تری گلیسیرید با چاقی، دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک مرتبط است.
6. افزایش جذب مواد مغذی با لیپاز
وجود لیپاز کافی به بدن کمک می‌کند تا ویتامین‌ها و مواد معدنی را از غذا جذب کند. به همین دلیل، جایگزینی آنزیم‌های پانکراس در حال حاضر یکی از اصلی‌ترین راه‌های درمان سوء جذب مواد مغذی است.
7. کاهش وزن با لیپاز
تحقیقات نشان داده است که لیپاز می‌تواند به کاهش وزن کمک کند، زیرا باعث کاهش چربی بدن می‌شود. چند سال پیش، دانشمندان موفق شدند عملکرد لیپاز را سه برابر کنند.
آن‌ها توانستند لیپاز را به گونه‌ای تغییر دهند که عملکرد آنزیم‌ها را بهتر کند. این کشف علمی که در American Chemical Society منتشر شد، می‌تواند به افرادی که دچار چاقی و مشکلات جدی سلامتی مثل مشکلات قلبی و دیابت هستند، کمک کند. همچنین، به نظر می‌رسد که این قابلیت برای سایر آنزیم‌ها نیز وجود دارد.
اگر دانشمندان بتوانند راهی برای کنترل عملکرد آنزیم‌ها پیدا کنند، ممکن است بتوانند به درمان انواع بیماری‌های مرتبط با فعالیت آنزیمی کمک کنند.
تست لیپاز
برای اندازه‌گیری سطح لیپاز، شما باید یک آزمایش خون بدهید. هشت ساعت قبل از انجام این آزمایش باید ناشتا باشید. پزشک ممکن است از شما بخواهد مصرف بعضی داروها را که ممکن است بر نتیجه آزمایش تأثیر بگذارد، متوقف کنید، از جمله:
- داروهای ضد درد مثل کدئین، مورفین و اندومتاسین
- قرص‌های پیشگیری از بارداری
- دیورتیک‌های تیازید
- داروهای کولینرژیک
آزمایش لیپاز مشابه تست آمیلاز است، و هدف آن ارزیابی وضعیت عملکرد پانکراس و میزان آنزیم‌های موجود در بدن است.
اکثر اوقات برای بررسی بیماری‌های پانکراس، به ویژه پانکراتیت حاد، از آزمایش لیپاز استفاده می‌شود. این آزمایش می‌تواند به تشخیص مشکلات لوزالمعده کمک کند، زیرا کمبود این آنزیم معمولاً زمانی که پانکراس آسیب می‌بیند، ایجاد می‌شود. همچنین، این آزمایش می‌تواند برای تشخیص کمبود لیپوپروتئین لیپاز خانوادگی نیز انجام شود.
مقدار نرمال این آنزیم بسته به آزمایشگاه‌ها ممکن است متفاوت باشد، اما معمولاً نتایج طبیعی بین ۰ تا ۱۶۰ واحد در لیتر است. معمولاً نتایج آزمایش در عرض ۱۲ ساعت آماده می‌شود.
بالا رفتن سطح این آنزیم ممکن است به دلایل زیر باشد:
- انسداد روده
- سرطان پانکراس
- بیماری سلیاک
- زخم معده
- عفونت یا التهاب لوزالمعده
در پانکراتیت حاد، سطح لیپاز معمولاً خیلی بالا می‌رود و ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر از حد نرمال می‌شود. غلظت لیپاز معمولاً ۴ تا ۸ ساعت بعد از شروع حمله پانکراتیت حاد افزایش می‌یابد و این حالت می‌تواند تا ۷ تا ۱۴ روز ادامه داشته باشد.
اطلاعات جالب درباره لیپاز
- لیپاز دومین ماده در بدن است که تحقیقاتی زیاد بر روی آن انجام شده است.
- بیشتر هضم چربی‌ها در بزرگسالان در بخشی از روده کوچک انجام می‌شود و این فرایند توسط لیپاز ترشح شده از پانکراس صورت می‌گیرد.
- با افزایش سن، بدن پروتئاز، لیپاز و آمیلاز کمتری تولید می‌کند. بنابراین، هضم پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها ممکن است در سنین بالا مشکل‌ساز شود.
- آزمایش لیپاز برای تشخیص پانکراتیت دقیق‌تر از آزمایش آمیلاز است.
- حتی اگر مشکلی در پانکراس شما وجود نداشته باشد، ممکن است سطح لیپاز در بدنتان بالا باشد.
عوارض و اثرات جانبی ممکن از مصرف مکمل لیپاز
لیپاز معمولاً برای اکثر افراد یک مکمل ایمن و مفید است. عوارض جانبی جزئی مانند تهوع، اسپاسم و اسهال ممکن است رخ دهد. اگر باردار یا شیرده هستید، قبل از استفاده از هر نوع مکمل آنزیمی با پزشک خود مشورت کنید. اگر دچار فیبروز کیستیک هستید، مصرف دوزهای بالا لیپاز ممکن است علائم شما را بدتر کند.
اگر از اورلستات یا آنزیم‌های گوارشی استفاده می‌کنید، نباید از لیپاز بدون مشورت با پزشک استفاده کنید. اورلستات (Xenical یا Alli) دارویی است که برای درمان چاقی به کار می‌رود و فعالیت لیپاز در تجزیه چربی‌ها را متوقف می‌کند. بنابراین، این دارو با عملکرد مکمل‌های حاوی لیپاز تداخل دارد.
اگر از سایر آنزیم‌های گوارشی مانند پاپائین، پپسین، بتائین HCL و اسید هیدروکلریک استفاده می‌کنید، این آنزیم ممکن است در بدن شما از بین برود. برای جلوگیری از این مشکل، می‌توانید مکمل لیپازی استفاده کنید که دارای پوشش محافظ در برابر اثرات مخرب اسید معده باشد.
همچنین بخوانید: