قالیشویی سنتی یکی از روش‌های قدیمی و رایج در تمیز کردن فرش‌هاست که در بسیاری از خانه‌ها به کار می‌رود. این روش، اگرچه از نظر فرهنگی ریشه‌دار و در بسیاری از جوامع محبوب است، اما دارای معایب و مشکلات خاص خود است که در صورت استفاده نادرست یا عدم توجه به آن‌ها می‌تواند به فرش‌ها و حتی به سلامت افراد آسیب برساند. در این مقاله به بررسی معایب قالیشویی سنتی خواهیم پرداخت.
قالیشویی سنتی: روشی قدیمی با مشکلات خاص
قالیشویی به روش سنتی، به استفاده از آب، مواد شوینده خانگی و خشک کردن فرش در فضای باز اشاره دارد. این روش با وجود داشتن مزایای خاص خود، در طول زمان مشکلات و معایب بسیاری را به همراه داشته است که امروزه با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از روش‌های نوین، به تدریج جایگزین شده است.
آسیب به فرش‌ها و الیاف آن‌ها
-
استفاده از آب زیاد: یکی از مشکلات اصلی قالیشویی سنتی استفاده از آب زیاد است. وقتی فرش‌ها با آب زیاد شسته می‌شوند، الیاف آن‌ها می‌توانند آسیب ببینند و به مرور زمان ضعیف و شکننده شوند. این امر باعث کاهش عمر فرش می‌شود و ممکن است با گذشت زمان فرش‌های شما به سرعت کهنه و غیر قابل استفاده شوند.
-
تغییر رنگ و از دست دادن بافت: در قالیشویی سنتی، استفاده از مواد شوینده خانگی که ممکن است برای فرش‌های مختلف مناسب نباشند، خطر تغییر رنگ و آسیب به بافت فرش را افزایش می‌دهد. فرش‌های دستباف و حتی فرش‌های ماشینی ممکن است به دلیل تماس با مواد شیمیایی غیرمناسب رنگ خود را از دست دهند یا بافت خود را از دست بدهند.
-
عدم استفاده از تکنولوژی‌های روز: قالیشویی سنتی معمولاً فاقد تجهیزات پیشرفته و فنون علمی است که در روش‌های مدرن به کار می‌روند. این موضوع به این معناست که تمیز کردن فرش‌ها به‌طور کامل انجام نمی‌شود و ممکن است آلودگی‌های مختلف به‌ویژه در عمق الیاف فرش باقی بماند.
مشکلات بهداشتی ناشی از قالیشویی سنتی
-
عدم خشک شدن کامل فرش‌ها: یکی از معایب بزرگ قالیشویی سنتی، فرآیند خشک کردن نادرست است. در بسیاری از موارد، فرش‌ها به‌طور کامل خشک نمی‌شوند و رطوبت باقی‌مانده می‌تواند محیطی مناسب برای رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها ایجاد کند. این موضوع می‌تواند منجر به بروز مشکلات تنفسی و آلرژی‌ها شود.
-
آسیب به سیستم تنفسی: مواد شوینده‌ای که در قالیشویی سنتی استفاده می‌شوند، ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضری باشند که در صورت باقی ماندن روی فرش و استنشاق آن‌ها توسط افراد، مشکلات تنفسی ایجاد کنند. این امر به‌ویژه برای افرادی که از مشکلات تنفسی یا آلرژی رنج می‌برند، خطرناک است.
-
رشد قارچ‌ها و کپک‌ها: چنانچه فرش به‌طور صحیح خشک نشود، رطوبت آن می‌تواند منجر به رشد قارچ‌ها و کپک‌ها گردد. این موجودات میکروسکوپی می‌توانند باعث بروز حساسیت‌ها و بیماری‌های پوستی شوند و به طور کلی کیفیت هوای داخل منزل را کاهش دهند.
مشکلات زمان‌بر و طاقت‌فرسا
-
مدت زمان طولانی برای شستشو و خشک‌کردن: در روش‌های سنتی، شستشوی فرش‌ها زمان زیادی را می‌طلبد. علاوه بر این، فرش‌ها برای خشک شدن نیاز به مدت طولانی‌تری دارند که این امر می‌تواند به‌ویژه در فصل‌های مرطوب یا بارانی مشکلاتی را ایجاد کند. بسیاری از افراد مجبور هستند مدت‌ها بدون فرش‌های خود زندگی کنند.
-
سختی حمل و نقل: در قالیشویی سنتی، فرش‌ها باید به کارگاه‌های قالیشویی منتقل شوند. این موضوع می‌تواند باعث آسیب دیدن فرش‌ها در هنگام حمل و نقل شود و همچنین زمان و انرژی زیادی از صاحب خانه را مصرف کند.
هزینه‌های اضافی
-
هزینه‌های بالا در دراز مدت: اگرچه قالیشویی سنتی ممکن است در ابتدا ارزان‌تر به نظر برسد، اما به دلیل آسیب‌هایی که به فرش‌ها وارد می‌آید و نیاز به شستشوهای مکرر، ممکن است در دراز مدت هزینه‌های بیشتری را به همراه داشته باشد. همچنین فرش‌هایی که آسیب دیده‌اند ممکن است نیاز به تعمیرات یا تعویض داشته باشند، که این خود هزینه اضافی به دنبال خواهد داشت.
-
افزایش مصرف آب و مواد شوینده: قالیشویی سنتی معمولاً با مصرف زیاد آب و مواد شوینده همراه است. این نه تنها بر محیط زیست تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه ممکن است هزینه‌های اضافی برای مصرف آب و مواد شوینده ایجاد کند. به‌ویژه در مناطق خشک، این موضوع می‌تواند به یک معضل تبدیل شود.
تاریخچه و تغییرات روش‌های قالیشویی در ایران
قالیشویی سنتی یکی از فعالیت‌های قدیمی در ایران است. تاریخ استفاده از فرش در این کشور به زمان‌های دور برمی‌گردد. ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فرش‌های باکیفیت در دنیاست و فرش‌های زیبای خود را به جاهای مختلف عرضه می‌کند. ایرانیان از زمان‌های گذشته روش‌های مختلفی برای شستن فرش‌ها داشته‌اند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها روش سنتی قالیشویی است.
با پیشرفت علم و تکنولوژی و تنوع در نوع فرش‌ها، این روش‌ها نیز دچار تغییرات زیادی شده و روش‌های مکانیزه و مدرن در حال جایگزین شدن با قالیشویی سنتی هستند. مشکلاتی که شیوه سنتی در شستشوی فرش‌های باارزش به وجود می‌آورد، باعث شده تا مردم بیشتر به استفاده از روش‌های مدرن روی آورند. در این مطلب به معایب قالیشویی سنتی اشاره خواهیم کرد و دلیل تغییر به روش‌های جدیدتر را بررسی می‌کنیم.
مشکلات قالیشویی سنتی
-
خاک گیری سنتی: در روش سنتی، خاک‌گیری فرش‌ها با دست انجام می‌شود و گاهی به دلیل تکاندن‌های نادرست، فرش ممکن است پاره شود. این موضوع به خصوص در مورد فرش‌های قدیمی‌تر که حساس‌تر هستند، آسیب‌های جدی به همراه دارد. کارگری که این کار را انجام می‌دهد، به مرور زمان خسته می‌شود و این خستگی ممکن است باعث شود کار با کیفیت پایینی انجام شود.
در حال حاضر با تجهیزات مدرن، فرآیند خاک‌گیری با دستگاه‌های مخصوص و با دقت بیشتری انجام می‌شود. این کار نه تنها از فعالیت زیاد و خستگی کارگران کاسته می‌شود، بلکه به فرش‌ها آسیب نمی‌زند و کیفیت کار بالاتر می‌رود. همچنین قبل از شروع کار، وضعیت فرش به دقت بررسی می‌شود تا از بروز آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
-
شستشوی سنتی: وقتی تعداد زیادی فرش برای شستن وجود داشته باشد و زمان کم باشد، کارگران ممکن است خسته شوند و کیفیت کار پایین بیاید. حمل و جا به جایی فرش‌های خیس و سنگین می‌تواند به فرش آسیب بزند و خسارات زیادی ایجاد کند. در حین شستشو نیز کارگران باید زحمت زیادی بکشند. دستگاه‌های قدیمی می‌توانند به بافندگی و ریشه‌های فرش آسیب برسانند. در روش‌های سنتی، اگر دستگاه‌ها به درستی تنظیم نشوند، ممکن است فرش پاره شود. در حالی که تجهیزات جدید، این مشکلات را حل کرده و کار را سریع‌تر و با کیفیت بهتر انجام می‌دهند.
-
خشک کردن سنتی فرش: در قالیشویی سنتی، فرش‌ها در محیط باز و زیر نور آفتاب خشک می‌شوند. اگر آب و هوا مناسب نباشد، خشک شدن فرش در روزهای برفی یا بارانی طولانی می‌شود. قرار گرفتن فرش در فضای باز آن را در معرض آلودگی هوا و گرد و غبار قرار می‌دهد و ممکن است زحمات قبلی دیگر تأثیری نداشته باشد. علاوه بر این، نور مستقیم خورشید می‌تواند به تار و پود فرش آسیب بزند. همچنین خشک کردن فرش در فضای باز ممکن است این کالای ارزشمند را در معرض خطر حیوانات قرار دهد.
در روش‌های جدید، فرش‌ها در دستگاه‌های خشک‌کن قرار می‌گیرند و به طور یکنواخت و سریع در محیطی کنترل شده خشک می‌شوند، بدون اینکه در معرض نور خورشید یا آلودگی قرار بگیرند.
-
دستگاه‌ها و مواد شوینده سنتی: مواد شوینده‌ای که در قالیشویی سنتی استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث زرد شدن بافت و ریشه‌های فرش و همچنین خشکی آن شوند. ولی دستگاه‌های امروزی برای شستشوی انواع فرش‌ها با تکنولوژی روز، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به فرش آسیب نزنند و حداکثر کیفیت را فراهم کنند.
این دستگاه‌ها همچنین مزایای دیگری دارند، مانند استفاده از فشار آب برای پاک کردن آب کثیف که این ویژگی آن‌ها را نسبت به روش‌های سنتی شستشوی فرش، برتری می‌دهد. شامپو فرش‌های صنعتی و مواد شوینده‌ای که برای تثبیت رنگ فرش استفاده می‌شوند، به همراه نرم‌کننده‌های مخصوص، کمک می‌کنند تا رنگ فرش حفظ شده و فرش نرم‌تر شود.
-
دسترسی دشوار به قالیشویی سنتی: امروز، قالیشویی‌های مدرن به صورت آنلاین آماده خدمت به مشتریان هستند. دیگر نیازی نیست مانند روش‌های سنتی، مشتریان مسافت طولانی را طی کنند. در این روش، مشتری درخواست خود را در وب‌سایت ثبت می‌کند و کارشناسان در کوتاه‌ترین زمان ممکن با او تماس می‌گیرند. پس از بررسی وضعیت فرش و نوع درخواست مشتری، فرش را از درب منزل دریافت کرده، آن را رول کرده و در کاور مخصوص با سرعت به مشتری تحویل می‌دهند.
در حالی که در روش سنتی، مشتری باید زمان زیادی را برای رفتن به محل قالیشویی صرف کند و حمل فرش برای او دشوار خواهد بود. همچنین ممکن است از روش صحیح جمع کردن فرش اطلاعی نداشته باشد و این باعث آسیب به فرش شود. امکان پیگیری آنلاین روند شستشوی فرش نیز به مشتری اطمینان می‌دهد و دیگر نیازی به نگرانی در مورد زمان طولانی در فهرست انتظار تماس تلفنی نیست.