معرفی قرص ریفابوتین و عوارض جانبی آن (2 نکته مهم)

ریفابوتین چیست و چرا تجویز می‌شود؟

ریفابوتین (Rifabutin) یک نوع آنتی‌بیوتیک است که برای درمان عفونت‌هایی که توسط باکتری‌های مایکوباکتری ایجاد می‌شوند، استفاده می‌شود. این دارو معمولاً به افرادی که دچار سل ریوی هستند تجویز می‌شود. همچنین، ریفابوتین به همراه داروهای دیگر برای درمان عفونت‌ها مصرف می‌شود.

باکتری‌های مایکوباکتری گروهی از باکتری‌ها هستند که می‌توانند عفونت‌های خطرناکی ایجاد کنند. بیماری سل (توبورکلوز) ناشی از باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که بر ریه‌ها تأثیر می‌گذارد. این دارو همچنین برای پیشگیری از عفونت ناشی از کمپلکس مایکوباکتریوم آویوم (MAC) در بیماران مبتلا به ویروس HIV استفاده می‌شود.

ریفابوتین اگر ایمنی بدن شما کاهش یافته باشد، مانند افرادی که دچار بیماری ایدز هستند، تجویز می‌شود تا از عفونت باکتری مایکوباکتریوم جلوگیری کند.

اشکال دارویی

• کپسول: 150 میلی‌گرم
• قرص: 300 میلی‌گرم

نام تجاری: Mycobutin

مکانیزم اثر و فارماکوکینتیک ریفابوتین

این آنتی‌بیوتیک به وسیله مهار RNA پلی‌مراز وابسته به DNA تأثیر می‌گذارد و در باکتری‌های حساس به این دارو نقش خود را ایفا می‌کند. اما در سلول‌های پستانداران این کار را نمی‌تواند انجام دهد. هنوز مشخص نیست که آیا این دارو در باکتری‌های M.Avinum و M.cellular که جزء MAC هستند، همین اثر را دارد یا خیر.

از طرفی، این دارو در اثر تداخل با مهارکننده‌های HIV-Protease باعث کاهش غلظت دارو در پلاسمای خون می‌شود. همچنین حدود 70 درصد از این دارو به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود. دارو از هر دو طریق کبد و کلیه از بدن خارج می‌شود و نیمه‌عمر آن در حدود 45 ساعت گزارش شده است.

متابولیت‌های این دارو شامل 5 ماده هستند. متابولیت 25-1 استیل آن دارای فعالیتی مشابه داروی اصلی بوده و تنها 10 درصد از دارو به صورت تغییر نیافته در ادرار دفع می‌شود.

روش و مقدار مصرف داروی ریفابوتین

• قبل از شروع درمان با این دارو، بروشور داخل بسته را به دقت بخوانید. این بروشور به شما اطلاعات مفیدی درباره دارو ارائه می‌دهد و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع می‌شوید.
• دوز داروی ریفابوتین بسته به نوع بیمار متفاوت است؛ لذا دارو را دقیقاً طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
• برای جلوگیری از گسترش عفونت سل، ۲ کپسول در روز تجویز می‌شود.
• برای درمان عفونت سل ۳-۱ کپسول در روز تجویز می‌شود.
• برای درمان عفونتی غیر از سل ۴-۳ کپسول در روز تجویز می‌شود.
• اگر فراموش کردید دوز روزانه خود را در زمان مشخص مصرف کنید و به زودی به یادآورید، دارو را مصرف کنید؛ اما اگر به یاد آوردید که زمان دوز بعدی نزدیک است، از مصرف دوز فراموش‌شده خودداری کنید و هیچ‌گاه دو دوز را همزمان مصرف نکنید.

موارد منع مصرف داروی ریفابوتین

• به تاریخ انقضای داروی ریفابوتین دقت کنید و اگر تاریخ انقضا گذشته است، از آن استفاده نکنید.
• هرگز ریفابوتین را به دیگران ندهید، حتی اگر شما فکر می‌کنید آنها نیز به این دارو نیاز دارند.

“““html

• حتی با علائم مشابه خودتان دارو مصرف نکنید.
• قبل از مصرف ریفابوتین، تداخل دارویی آن را بررسی کنید و اگر از دارویی استفاده می‌کنید که با این دارو تداخل دارد، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
• افراد حساس به ریفابوتین یا دیگر داروهای خانواده ریفامایسین (مثل ریفامپین)، و همچنین افرادی که به توبرکلوز (سل) فعال مبتلا هستند، نباید از این دارو استفاده کنند، زیرا ممکن است مقاومت به داروها را افزایش دهد.
• در افرادی که دارای نوتروپنی (کمبود نوعی گلبول سفید) و ترومبوسیتوپنی (کمبود پلاکت) هستند، باید مصرف دارو با احتیاط صورت گیرد.

مصرف ریفابوتین در دوران بارداری و شیردهی

• در دوران بارداری و شیردهی، به هیچ عنوان دارو را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید. داروها ممکن است بر جنین یا خودتان تأثیر منفی بگذارند.
• مطالعات بر روی حیوانات نشان می‌دهد که مصرف این دارو ممکن است برای جنین مضر باشد، اما اطلاعات کافی در مورد انسان‌ها وجود ندارد. با این حال، اگر فایده مصرف دارو بیشتر از خطرات آن باشد، ممکن است پزشک آن را تجویز کند.
• تأثیر ریفابوتین بر شیر مادر هنوز به‌طور کامل بررسی نشده، اما به دلیل احتمال ایجاد عوارض جانبی در نوزاد، باید میان شیردهی و مصرف دارو یکی را انتخاب کنید.

تاثیر ریفابوتین بر رانندگی و کار با ماشین‌آلات

این دارو ممکن است شما را خسته کند، بنابراین قبل از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات دیگر، اطمینان حاصل کنید که کاملاً هوشیار هستید.

تداخلات دارویی ریفابوتین

تداخل دارویی می‌تواند عملکرد داروها را تغییر دهد و خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. بهتر است فهرستی از تمام داروهای مصرفی‌تان، چه داروهای تجویزی و چه غیر تجویزی، شامل داروهای گیاهی تهیه کنید و آن را با پزشک و داروساز خود در میان بگذارید. بدون مشورت با پزشک، دوز دارو را تغییر ندهید و مصرف آن را قطع نکنید.

برخی داروها که ممکن است با ریفابوتین تداخل داشته باشند شامل: ضد قارچ‌های آزول (مثل فلوکونازول، ایتراکونازول، و وریکونازول)، سیپروفلوکساسین، دلاویردین، و آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید (مثل کلاریترومایسین) هستند.

ریفابوتین می‌تواند باعث شود که بدن شما سایر داروها را سریع‌تر از بین ببرد و ممکن است بر کارکرد آن‌ها تأثیر بگذارد. مثال‌هایی از داروهای تحت تأثیر عبارتند از: رقیق‌کننده‌های خون مثل وارفارین، لورازیدون، تاکرولیموس، رانولازین، فنی‌توئین، ساوورکسانت و داروهای خاص برای درمان هپاتیت C مزمن (مثل ریتوناویر/ پاریتاپرویر/ امبیتازویر).

این آنتی‌بیوتیک‌ها مانند ریفابوتین، ممکن است اثرگذاری روش‌های جلوگیری از بارداری هورمونی مثل قرص‌ها، چسب‌ها، یا حلقه‌ها را کاهش دهند. قبل از استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها با پزشک خود مشورت کنید.

موارد هشدار و احتیاطات حین مصرف داروی ریفابوتین

برخی داروها نباید در مشخصی از شرایط تجویز شوند و برخی دیگر ممکن است نیاز به درمان مکمل داشته باشند. بنابراین، قبل از مصرف این دارو، پزشک شما باید در مورد موارد زیر آگاهی داشته باشد:

• آیا باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید و یا به نوزاد خود شیر می‌دهید.
• اگر هرگونه مشکل کبدی یا کلیوی دارید.
• اگر به بیماری خونی پورفیری مبتلا هستید.
• اگر در حال مصرف هر داروی دیگری هستید. این داروها شامل تمام داروهای
  “““html
  • هر نوع دارویی که مصرف می‌کنید، چه تجویزی و چه بدون تجویز پزشک، مانند داروهای گیاهی و مکمل‌ها.
  • اگر شما سابقه واکنش آلرژیک به داروی دیگری داشته‌اید.

  عوارض جانبی داروی ریفابوتین

  تمام داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. اما بسیاری از افراد وقتی دارویی را مصرف می‌کنند، هیچ مشکلی ندارند. برخی عوارض جانبی ممکن است بعد از مدتی از بین بروند. اگر هر یک از این عوارض ادامه پیدا کرد، باید به پزشک اطلاع دهید.

  • پوستی: جوش و راش
  • ادراری تناسلی: تغییر رنگ ادرار
  • خونی: کاهش گلبول‌های سفید (نوتروپنی، لوکوپنی)، کاهش پلاکت‌ها (ترومبوسیتوپنی)
  • سیستم عصبی مرکزی: سردرد، تب
  • گوارشی: حالت تهوع، درد شکمی، سوء هاضمه، آروغ زدن، تغییر در حس چشایی، استفراغ، نفخ
  • کبدی: افزایش آنزیم‌های کبدی (AST و ALT)
  • عصبی عضلانی و اسکلتی: درد در عضلات
  نکته مهم: اگر دچار حالت تهوع شدید یا اسهال شدید یا زردی پوست یا سفیدی چشم شدید، باید سریعاً با پزشک مشورت کنید. این عوارض جانبی نادر اما جدی هستند و باید هر چه زودتر به پزشک اطلاع دهید.

  اگر شما هر علامت دیگری دارید که احساس می‌کنید به دلیل استفاده از ریفابوتین است، با پزشک خود در این مورد صحبت کنید.

  مصرف بیش از حد داروی ریفابوتین (مسمومیت دارویی)

  • این دارو را بیشتر از دوز تجویز شده توسط پزشک مصرف نکنید.
  • اگر احساس کردید که شخصی دچار مسمومیت شده و علائمی مانند تنگی نفس، غش و ضعف در او مشاهده کردید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

  هشدارهای دارویی ریفابوتین

  1. ریفابوتین نباید برای پیشگیری از بیماری MAC در افراد مبتلا به سل فعال بکار برود، زیرا ممکن است بیماری بدتر شود و به داروها مقاومت ایجاد کند.
  2. به‌ندرت ممکن است باعث کاهش گلبول‌های سفید خون یا پلاکت‌ها شود.
  3. در بیماری‌های شدید کلیوی، باید دوز دارو کاهش یابد.
  4. استفاده طولانی‌مدت ممکن است باعث عفونت‌های قارچی یا باکتریایی مانند CDAD و کولیت سودوممبران شود.
  5. این دارو می‌تواند رنگ ادرار، مدفوع، بزاق، عرق، اشک و پوست را به رنگ قهوه‌ای-نارنجی تغییر دهد.
  6. به دلیل ایجاد لکه‌های موقتی در خلال درمان، باید لنزهای تماسی خارج شوند.

  شرایط نگهداری داروی ریفابوتین

  • دارو را دور از دسترس کودکان نگه‌دارید.
  • دارو را در جایی خشک و خنک نگه‌دارید و از گرما و نور مستقیم دور کنید.
  بیشتر بخوانید: