“`html
دارو با عارضه پوکی استخوان
داروهای ایجاد کننده پوکی استخوان
مصرف داروها برای درمان بیماری‌های مختلف، علاوه بر فوایدی که دارد، ممکن است عوارضی هم به همراه داشته باشد که برخی از این عوارض می‌توانند باعث بروز بیماری‌های جدیدی مثل پوکی استخوان شوند.
به طور خاص، بیماری پوکی استخوان یکی از این عوارض جانبی است که ممکن است با مصرف برخی داروها به وجود بیاید.
پوکی استخوان یا استئوپروز، طبق تعریف سازمان بهداشت ملی، اختلالی است که معمولاً در دوران کهنسالی ظاهر می‌شود و مشخصه‌اش کاهش قدرت استخوان‌ها است که خطر شکستن آنها را افزایش می‌دهد.
علل بیماری پوکی استخوان
این بیماری بیشتر در زمان یائسگی در زنان شایع است، چون در این دوران سطح هورمون استروژن به شدت کاهش می‌یابد. همچنین اگر در بدن مواد معدنی ضروری مثل کلسیم، پروتئین و ویتامین دی کم باشد و یا فرد سیگار بکشد، احتمال ابتلا به پوکی استخوان افزایش می‌یابد.
وقتی بدن با کمبود مواد مغذی مواجه می‌شود، به ناچار این کمبود را از استخوان‌ها برطرف می‌کند و در طول زمان، این مسئله منجر به ضعیف شدن استخوان‌ها و در نتیجه پوکی استخوان می‌شود.
داروهای ایجاد کننده پوکی استخوان
انواع مختلفی از داروها می‌توانند بر بافت و ساختار استخوان تأثیر بگذارند. این داروها ممکن است در مراحل مختلفی از تولید سلولهای استخوانی، جایگزینی سلولهای قدیمی با سلولهای جدید یا حفظ فضای کلی و تراکم استخوان تأثیرگذار باشند.
داروها معمولاً با تأثیر بر مواد مغذی مورد نیاز برای ساخت استخوان مانند ویتامین D، K و همچنین املاحی مثل کلسیم و فسفر، می‌توانند باعث مشکلاتی در ساختار استخوان و در نتیجه بروز پوکی استخوان شوند.
در اینجا به بررسی نحوه عملکرد و داروهای ایجاد کننده پوکی استخوان می‌پردازیم:
داروهای با عارضه پوکی استخوان
1. داروهایی که بر جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارند.
این داروها زمان لازم برای جذب مواد مغذی را کم کرده و ممکن است باعث مشکلاتی در جذب آنها شوند. این دسته از داروها باعث می‌شوند که چربی‌ها به خوبی هضم نشوند و با دفع آنها از بدن، سایر مواد مهم مانند ویتامین D و املاحی مانند کلسیم نیز از دست بروند.
به عنوان یک مثال، می‌توان به داروهای مسهل (Laxative Drugs) اشاره کرد که شامل موارد زیر هستند:
- روغن‌های معدنی (Mineral Oils)
- روغن کرچک (Castor Oil)
- بیزاکودیل (Bisacodyl)
- لاکتولوز (Lactulose)
- پسیلیوم (Psyllium)
- سوربیتول (Sorbitol)
داروهایی که اثر مستقیم بر روی سلولهای روده دارند
2. برخی از داروها به طور مستقیم بر روی سلولهای روده تأثیر می‌گذارند و می‌توانند جذب مواد مغذی را مختل کنند.
- داروهای متوترکسات (Methotrexate) که برای درمان لوسمی، لنفوسارکوم، پسوریازیس (شدید) و آرتریت روماتوئید (شدید و مقاوم) تجویز می‌شوند.
- داروی کلشی سین (Colchicine) که برای درمان نقرس و آرتریت کاربرد دارد و آنتی بیوتیک‌هایی مثل نئومایسین.
“““html
داروهایی که ترشح اسید معده را کاهش می‌دهند
3. داروهایی که ترشح اسید معده را کاهش می‌دهند یا آن را مهار می‌کنند.
این داروها به منظور درمان ریفلاکس معده به مری شدید، التهاب مری، سوزش معده و همچنین درمان موقتی زخم‌های فعال اثنی‌عشر استفاده می‌شوند و ممکن است موجب پوکی استخوان شوند.
کلسیم که مهم‌ترین ماده برای حفظ سلامت استخوان است، برای جذب در دستگاه گوارش به یک محیط اسیدی نیاز دارد.
داروهای کاهنده اسید معده با روش‌های مختلفی همچون خنثی‌سازی اسید معده یا کاهش تولید آن، باعث قلیایی شدن محیط دستگاه گوارش و کاهش جذب کلسیم می‌شوند.
این داروها شامل:
- هیدروکسید آلومینیوم (Aluminium hydroxide)
- هیدروکسید منیزیم (Magnesium hydroxide)
- رانیتیدین (Ranitidine)
- سایمتیدین (Cimetidine)
- فاموتیدین (Famotidine)
- نیزاتیدین (Nizatidine)
- امپرازول (Omeprazole)
- رابپرازول (Rabeprazole)
- پنتوپرازول (Pantoprazole)
داروهایی که باعث کاهش تراکم استخوان می‌شوند
4. داروهایی که سبب کاهش تراکم استخوان، افزایش دفع کلسیم از استخوان‌ها و اختلال در متابولیسم ویتامین D در بدن می‌شوند.
از این دسته داروها، می‌توان به کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها) اشاره کرد. این داروها برای درمان بیماری‌های روماتیسمی، آلرژی‌های مختلف، بیماری آدیسون (کم‌کاری غدد فوق کلیوی)، آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه (برونشیت، آمفیزم)، پیوند اعضا، بیماری‌های پوستی مختلف و صدمات وارد شده به طناب نخاعی و بیماری‌های التهابی روده به کار می‌روند که شامل:
- پردنیزولون (prednisolone)
- متیل پردنبیزولون (methylprednisolone)
- استات متیل پردنیزولون (Methylprednisolone Acetate)
- هیدروکورتیزون (hydrocortisone)
- بتامتازون (Betamethasone)
- دگزامتازون (Dexamethasone)
- بکلومتازون (Beclometasone)
- فلودروکورتیزون (Fludrocortisone)
- فلوتیکازون (Fluticasone)
داروهایی که در هضم و جذب چربی‌ها مؤثرند
5. داروهایی که با اختلال در عملکرد آنزیم‌های مرتبط با هضم و جذب چربی‌ها، مانع از جذب ویتامین D و کلسیم و در نتیجه ایجاد پوکی استخوان می‌شوند.
این داروها معمولاً برای کاهش وزن مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از این داروها “اورلیستات” (Orlistat) است که در روده با آنزیم لیپاز روده‌ای که وظیفه هضم و جذب چربی‌ها را دارد، ترکیب می‌شود و مانع عملکرد این آنزیم می‌شود. در نتیجه، هضم و جذب چربی‌ها و جذب ویتامین‌های محلول در چربی، مانند ویتامین D و مواد معدنی مانند کلسیم کاهش می‌یابد.
داروهایی که کلسیم را دفع می‌کنند
6. داروهایی که از طریق…
“`
افزایش دفع کلسیم از بدن می‌تواند باعث پوکی استخوان شود.
برخی از داروها به نام دیورتیک‌ها (که همه آنها این مشکل را ایجاد نمی‌کنند) مانند فوروزماید (Furosemide) باعث می‌شوند که بدن کلسیم را کمتر دوباره جذب کند و در نتیجه کلسیم بیشتری از بدن دفع می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، بدن برای کنترل میزان کلسیم خون که برای عملکردهای مهم لازم است از استخوان‌ها کلسیم جذب می‌کند و همین موضوع می‌تواند موجب ضعیف شدن استخوان‌ها شود.
آنتی بیوتیک‌ها مانع جذب کلسیم
بعضی از داروها در سیستم گوارش با کلسیم ترکیب‌هایی می‌سازند که حل نمی‌شوند و نمی‌توان آنها را جذب کرد. این موجب می‌شود که کلسیم به خوبی جذب نشود. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
برخی از آنتی بیوتیک‌ها عبارتند از:
- سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin)
- داکسی سایکلین (Doxycycline)
- تتراسایکلین (Tetracycline)
- اریترومایسین (Erythromycin)
- جمی فلوکساسین (Gemifloxacin)
- افلوکساسین (Ofloxacin)
همچنین داروهای دیگری وجود دارند که برای درمان مسمومیت با جیوه، سرب و آرسنیک و همچنین برای درمان بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید استفاده می‌شوند، مانند داروی دی‌پنی سیلامین (D- Penicillamine).
بیشتر بخوانید: