“`html
روشهای اطفاء حریق
روشهای اطفاء حریق شامل اقداماتی هستند که با حذف عوامل ایجاد آتش، منجر به خاموش شدن آن می‌شوند.
۱- حذف هوا یا اکسیژن (خفه کردن):
کاهش یا حذف میزان اکسیژن در هوا می‌تواند اکثر آتش‌ها را خاموش کند.
مثلًا: گذاشتن پتوی خیس یا درپوش بر روی ظرف مایع آتش‌زا.
۲- حذف یا کاهش حرارت (سرد کردن):
هر ماده سوختنی برای سوختن نیاز به مقداری حرارت دارد تا بخارات قابل اشتعال تولید کند. اگر دمای ماده‌ای را پایین‌تر از نقطه اشتعال آن بیاوریم، نمی‌تواند ادامه شعله‌وری را حمایت کند و آتش خاموش می‌شود.
مثلًا: پاشیدن آب بر روی ماده مشتعل به خاطر خاصیت خنک‌کنندگی آن.
۳- حذف ماده سوختنی (روش جداسازی):
اگر بتوانیم مواد قابل اشتعال را از منبع حرارت یا هوا دور کنیم، آتش خاموش می‌شود. مثلًا: بستن شیر اصلی در مواردی که حریق گاز وجود دارد.
۴- قطع واکنش‌های زنجیره‌ای (برهم زدن اختلاط قابل اشتعال):
این روش طوری عمل می‌کند که با استفاده از مواد شیمیایی خاص، از ادامه آتش سوزی جلوگیری می‌کند.
مثلًا: استفاده از مواد اطفایی پودری در آتش‌سوزی مایعات.
انواع مواد اطفایی
آب:
استفاده از آب برای کنترل آتش، ساده‌ترین و در عین حال مؤثرترین روش است که تقریباً همه با آن آشنایی دارند. اما باید توجه کنیم که استفاده نادرست از آب می‌تواند باعث گسترش آتش یا ایجاد مشکلات دیگر شود.
کف (فوم):
کف‌های مورد استفاده در اطفاء حریق از مواد مختلفی تهیه می‌شوند. این کف‌ها هنگام پاشیده شدن با هوا و آب مخلوط می‌شوند و حباب‌های زیادی ایجاد می‌کنند. این حباب‌ها می‌توانند روی آتش را بپوشانند و به این ترتیب، از رسیدن اکسیژن به آتش جلوگیری می‌کنند. نکته مهم این است که کف باید به خوبی روی سطوح آتش‌زا، به ویژه مایعات قابل اشتعال، پخش شود.
پودرهای شیمیایی:
استفاده از برخی مواد شیمیایی که معمولاً حاوی کربنات، سولفات یا فسفات هستند، یکی از راه‌های معمول برای خاموش کردن آتش از طریق خفه کردن آن است. این پودرها مخصوصاً برای حریق‌های نوع C، B و A کارایی خوبی دارند و در موارد عمومی توصیه می‌شوند. پودر شیمیایی بر روی آتش پاشیده شده و از رسیدن اکسیژن جلوگیری می‌کند. نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که پودرها در دماهای بالا به خوبی عمل نمی‌کنند و باید بعد از استفاده، با پاشیدن آب، از برگشت شعله جلوگیری کرد.
پودر ۱۰۰ درصد خشک:
این پودرها برای خاموش کردن آتش‌هایی که از فلزات قابل احتراق مانند سدیم، پتاسیم و منیزیم ناشی می‌شوند، استفاده می‌شوند و معمولاً در آزمایشگاه‌ها کاربرد دارند.
گاز CO2:
دی‌اکسید کربن گازی غیر قابل احتراق و بی‌بو است که از هوا سنگین‌تر است و معمولاً برای خاموش کردن آتش در شرایط خاص استفاده می‌شود.
“““html
عملکرد گاز CO2 در هنگام آتش‌سوزی به سه روش انجام می‌شود: ابتدا با ایجاد یک لایه سنگین که مانع ورود هوا به آتش می‌شود، آتش را خفه می‌کند. سپس با کاهش اکسیژن در اطراف آتش، دما را پایین می‌آورد. یکی از ویژگی‌های مهم CO2 این است که به مواد موجود در محیط آتش آسیب نمی‌زند. بنابراین در مواردی که اجناس با ارزش دچار آتش‌سوزی می‌شوند، CO2 بهتر از آب عمل می‌کند. این گاز برای خاموش کردن آتش‌های الکتریکی و الکترونیکی بسیار مناسب است زیرا کمک می‌کند تا از آنجایی که کمی هدایت برق می‌کند و مواد خاموش‌کننده باقی نمی‌گذارد، قطع یا آسیب به قطعات حساس ایجاد نشود. اما هنگامی که از آن استفاده می‌شود، ممکن است به خاطر جایگزینی با اکسیژن محیط، برای فردی که آتش را خاموش می‌کند یا ساکنان خطر خفگی به همراه داشته باشد. همچنین، در فضاهای باز و دارای تهویه به خاطر اینکه نمی‌تواند کاملاً جایگزین اکسیژن شود، توانایی خاموش کردن کامل آتش را ندارد.
ترکیبات هالوژنه ( هالون ) :
مواد هالوژنه از مشتقات CH4 یا C2H6 تولید می‌شوند که با اضافه شدن یک یا چند عنصر هالوژنه شامل (I.BR.C1.F) ساخته شده‌اند. هالون‌ها به هنگام خاموش کردن آتش بسیار موثرند و اثر تخریبی روی مواد و دستگاه‌ها نمی‌گذارند. عملکرد هالون‌ها شبیه به CO2 است و به دلیل سنگینی بیشتر از هوا، می‌توانند به سرعت روی آتش را بپوشانند و از رسیدن اکسیژن جلوگیری کنند. همچنین، پاشش این مواد بر روی آتش می‌تواند موجب کاهش اکسیژن در اطراف آتش و مهار آن شود. هالون‌ها وقتی که از حالت مایع به بخار تبدیل می‌شوند، حجمشان بیش از ۳ برابر افزایش پیدا می‌کند. بنابراین برای حجم و وزن برابر، قدرت خاموش‌کنندگی آنها ۲ تا ۳ برابر CO2 است. هالون‌ها همچنین می‌توانند سرعت واکنش‌های زنجیره‌ای را در مجاورت آتش کاهش دهند و به طور موثر آتش را مهار کنند. اگرچه به مدت طولانی از هالون‌ها به دلیل تاثیرات منفی آنها بر لایه اوزون و محیط زیست استفاده نمی‌شود و ممنوع هستند، اما اخیراً برخی شرکت‌ها با تغییراتی در ساختار مولکولی آنها کپسول‌هایی تولید کرده‌اند که اثرات مخرب زیست‌محیطی ندارد و می‌تواند به خوبی در خاموش کردن آتش‌ها عمل کند. این کپسول‌های جدید هالون در مکان‌های با تجهیزات یا مواد قابل اشتعال مهم و حساس مانند دستگاه‌های الکترونیکی و اسناد کاربرد زیادی دارند.
کپسول هالون ۱- چند بار مصرف ۲- جهت استفاده در خودرو
کپسول آتش نشانی کد ۳ سیلندر کپسول
سیلندر کپسول: سیلندر برای بالن بغل انواع کپسول
کپسول آتش نشانی کد ۴ کپسول آب و گاز
کپسول آب و گاز سایز ۱۲ و ۵۰ کیلویی
کپسول آتش نشانی کد ۶ کپسول پودر و گاز چرخدار
کپسول پودر و گاز چرخدار ۱- استاندارد دارد ۲- در دو مدل (تحت فشار) و (بالن بغل) ۳- در سایزهای ۲۵-۵۰-۷۵-
خصوصیات گاز کربنیک:
- گاز کربنیک (CO2) گازی غیرقابل احتراق، بی‌بو، خنثی، غیرسمی، فاسد نشدنی و عایق در برابر الکتریسیته است.
- وزن آن سنگین‌تر از هوا است (وزن مخصوص آن 529/1) و به همین دلیل وقتی روی آتش پرتاب می‌شود، هوا یا اکسیژن اطراف را خارج کرده و خود جایگزین می‌شود.
- با فشار و سرما به راحتی به مایع تبدیل می‌شود و می‌توان آن را به صورت گاز مایع یا جامد ذخیره کرد.
- در ظروف بسته و زیرفشاری برابر 50 آتمسفر psi 750 و بین دمای 9/69 تا 8/87 درجه فارنهایت به صورت مایع است و از دمای 8/87 به بالاتر به حالت گاز درمی‌آید. این دما را برای گاز CO2 دمای بحرانی می‌نامند زیرا بالاتر از این دما، حتی با افزایش فشار تغییری در حالت آن ایجاد نمی‌شود.
“““html
در مکان‌های بسته، این گاز می‌تواند درصد اکسیژن هوا را کاهش دهد و به حالت سمی درآید. اگر غلظت آن بالا برود، ممکن است باعث بی‌هوشی و حتی مرگ شود. برخی از افراد می‌توانند غلظت 9 درصد از این گاز را برای چند دقیقه تحمل کنند بدون اینکه بی‌هوش شوند.
خاموش‌کننده گاز کربنیک (CO2) معمولاً بدنه‌ای استوانه‌ای از فولاد بدون درز دارد که گاز تحت فشار در آن نگه‌داری می‌شود. این بدنه باید بتواند فشار حدود 7000 psi را تحمل کند.
اگر فشار داخلی به بالای 180 اتمسفر یا 2700 psi برسد، سوپاپ ایمنی عمل می‌کند و گاز اضافی را تخلیه می‌نماید.
فشار درون خاموش‌کننده برای خارج کردن مایع CO2 تأمین می‌شود و بنابراین این خاموش‌کننده‌ها قابل کنترل هستند.
انواع شیر خاموش‌کننده CO2
- نوع شیرفلکه‌ای
- نوع اهرمی
شیر خاموش‌کننده‌های CO2 بیشتر در مکان‌های بسته مانند اتاق‌های کامپیوتر، دستگاه‌های حساس الکتریکی و الکترونیکی، کتابخانه‌ها، موزه‌ها و آشپزخانه‌ها و همچنین در آتش‌سوزی‌های ناشی از برق استفاده می‌شوند.
چگونگی استفاده از خاموش‌کننده CO2
- خود خاموش‌کننده‌های دستی به همان شیوه‌ای حمل می‌شوند که خاموش‌کننده‌های دیگر.
- به دلیل فشار بالای دستگاه و طراحی خاص سر لوله، حداکثر فاصله‌ای که می‌توان گاز را پرتاب کرد، بین 2 تا 4 متر است، بنابراین باید به حریق نزدیک‌تر شد.
- از فاصله دورتر از حریق، ضامن را آزاد کرده و سر لوله را در دست می‌گیرید. در موقعیت مناسب قرار بگیرید و با فشار بر روی اهرم یا باز کردن شیر، گاز را با حرکت سر لوله به سمت محل آتش هدایت کنید.
- بهتر است گاز CO2 را به سمت سطح مواد در حال اشتعال هدایت کنید. اگر از پر بودن دستگاه مطمئن هستید اما گاز خارج نمی‌شود، ممکن است راه خروج آن به خاطر یخ زدن گاز مسدود شده باشد. برای چند لحظه شیر را ببندید و دوباره باز کنید.
- این خاموش‌کننده به دلیل طراحی قابل کنترلی که دارد، اگر بیش از 10 درصد از آن مصرف نشود، می‌توان از آن برای خاموش کردن آتش‌های دیگر نیز استفاده کرد.
سایت رضیم
“`