منسوجات بی بافت چیست؟
تولید منسوجات بی بافت یکی از سریع‌ترین و پررشدترین صنایع در زمینه نساجی است. این صنعت از اواخر قرن بیستم شروع به کار کرده و در بیست سال اخیر، حدود 10 درصد رشد داشته است. پیش‌بینی می‌شود که این رونق ادامه داشته باشد و بسیاری از کشورهای جهان به این صنعت علاقه‌مند شده‌اند.
در حال حاضر، منسوجات بی بافت تقریباً 20 درصد از تولیدات در صنعت نساجی را تشکیل می‌دهند و به خاطر سرعت بالای ماشین‌آلات تولید و هزینه کم مواد اولیه، می‌توان پارچه را با قیمت مناسب و در حجم زیاد تولید کرد.
الیافی که برای ساخت منسوجات بی بافت استفاده می‌شوند، می‌توانند طبیعی یا مصنوعی باشند، که الیاف مصنوعی معمولاً کاربرد بیشتری دارند و از نظر هزینه نیز به صرفه‌تر هستند. انواع پلیمرها برای تولید این نوع پارچه‌ها به کار می‌روند و یکی از محبوب‌ترین آنها، پلی‌پروپیلن است که از نظر صرفه‌جویی در هزینه‌های مواد اولیه، بسیار مناسب می‌باشد.
پارچه‌های نمدی که در ایران سابقه بسیار زیادی دارند، از اولین منسوجات بی بافت به شمار می‌روند و پس از دوران کرونا، ایران به خاطر تولید ماسک‌های صورت، پیشرفت زیادی در این زمینه داشته است. در این مقاله، ما ابتدا منسوجات بی بافت و روش‌های تولید آنها را معرفی می‌کنیم، سپس خواص و کاربردهای این نوع پارچه‌ها را بررسی کرده و در نهایت مزایا و معایب آنها در صنعت نساجی را توضیح خواهیم داد.
منسوجات بی بافت چه هستند؟
در روش بی بافت یا Nonwoven از نخ استفاده نمی‌شود و الیاف به طور مستقیم با انجام فرایندهایی به پارچه تبدیل می‌شوند. در این شیوه، خبری از تار و پود و دستگاه‌های بافندگی نیست و الیاف پارچه با روش‌های مکانیکی، حرارتی یا شیمیایی به هم متصل می‌شوند و پارچه را شکل می‌دهند.
به عبارت دیگر، در تولید منسوجات بی بافت، الیاف به طور مستقیم به پارچه تبدیل می‌شوند و مراحل میانی که شامل جابه‌جایی مواد و نیروی کار است، حذف می‌شود. به همین دلیل، هزینه تولید آن کمتر از سایر انواع پارچه است. در روش بی بافت، الیاف مستقیماً به پارچه تبدیل می‌شوند و دیگر نیازی به بافندگی و ریسندگی نیست.
مراحل تشکیل لایه‌ها و اتصال آنها به یکدیگر، جایگزین ریسندگی می‌شود و با روش‌های ذکر شده انجام می‌گیرد. کیفیت نهایی پارچه‌های تولید شده با این روش به نوع الیاف به کار رفته بستگی دارد که معمولاً از استحکام بالایی برخوردارند و نسبت به هزینه تولید، خواص خوبی دارند.
منسوجات بی بافت کدامند؟
روش‌های تولید منسوجات بی بافت
همانطور که بیان شد، در روش بی بافت، الیاف پارچه با روش‌های مکانیکی، حرارتی یا شیمیایی به هم متصل شده و پارچه را تشکیل می‌دهند. یکی از روش‌های مرسوم، سوزن زنی است که یک روش مکانیکی محسوب می‌شود. در این فرآیند، سوزن‌های خاردار به الیاف نفوذ کرده و آنها را به هم گره می‌زنند تا در نهایت پارچه تولید شود.
همچنین در نوع دیگری از منسوجات بی بافت، الیاف با خاصیت ترموپلاستیک تحت تاثیر حرارت به یکدیگر متصل می‌شوند و پارچه را تشکیل می‌دهند که به این روش، حرارتی گفته می‌شود. روش دیگری که به نام شیمیایی شناخته می‌شود، از چسب برای اتصال الیاف به یکدیگر بهره می‌برد.
در روش بی بافت، برای بافت پارچه نیاز به دستگاه‌های ریسندگی نیست و به عبارت دیگر، این روش یک تحول بزرگ در صنعت نساجی به حساب می‌آید. تراکم پارچه در منسوجات بی بافت باید کمتر از 0.4 گرم بر سانتیمتر مکعب باشد.
خواص منسوجات بی بافت
پارچه‌هایی که به روش بی بافت تولید می‌شوند، دارای خاصیت عدم ریزش هستند و مشکل برش مناطق تقاطع نخ‌ها که در پارچه‌های بافته وجود دارد، در آنها وجود ندارد.
کشسانی پارچه‌های بی بافت کمتر از پارچه‌های بافته است و ضخامت آنها نیز بیشتر است. این نوع پارچه‌ها دوام بالایی دارند و در برابر پارگی مقاوم هستند. همچنین، ضد آب بودن یکی دیگر از ویژگی‌های این پارچه‌ها است و با وجود سختی و محکمی که دارند، انعطاف‌پذیر هم هستند. پارچه‌های بی بافت سبک، بدون پرز و آسان برای شکل‌دادن هستند. علاوه بر این، می‌توان ویژگی تنفس‌پذیری و جذب رطوبت را با توجه به مواد اولیه در تولید این پارچه‌ها اضافه کرد.
معرفی چند نمونه پارچه بی بافت
پارچه“`html
اسپن باند
پارچه اسپن باند از مواد پلی پروپیلن یا پلی استر درست می‌شود و خیلی مقاوم و محکم است. این پارچه در ساخت مواردی مثل پوشک بچه، ماسک، لباس‌های بیمارستانی و فیلترها استفاده می‌شود.
پارچه ژئوتکستایل
این نوع پارچه از الیاف مصنوعی یا طبیعی ساخته می‌شود و کاربردهای مختلفی در مهندسی و حفاظت از محیط زیست دارد. از این پارچه برای تقویت زمین، جلوگیری از فرسایش و زهکشی استفاده می‌شود.
پارچه فیلتر
این نوع پارچه از الیاف چگال تر ساخته می‌شود و برای جدا کردن مواد جامد از مایع یا گاز کاربرد دارد. در صنایع مختلفی مانند نفت و گاز، پتروشیمی و داروسازی از این پارچه استفاده می‌شود.
این‌ها تنها چند نمونه از انواع پارچه‌های بی بافت هستند. با پیشرفت‌های جدید در صنعت نساجی، انواع جدیدی از این پارچه‌ها با ویژگی‌ها و کاربردهای گوناگون به وجود می‌آید.
مواد اولیه در تولید منسوجات بی بافت
الیاف مصنوعی مثل پلی استر، پلی اتیلن، ریون، پلی پروپیلن، نایلون و پلی یورتان برای تولید پارچه‌های بی بافت استفاده می‌شوند که بیشترین کاربرد، مربوط به پلی پروپیلن است. این ماده هزینه کمی دارد و به همین دلیل در تولید انبوه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پلی پروپیلن از سال 1960 به تولید آمد و بازدهی و کارایی بالایی دارد. اما نقاط ضعفی مثل مقاوم نبودن در برابر نور UV دارد که با اضافه کردن افزودنی‌های خاص، این مشکل تا حد زیادی حل شده است.
پلی استر عملکردی مشابه با پلی پروپیلن دارد، ولی هزینه آن بالاتر است. منسوجات تولیدی با پلی استر بیشتر کشش دارند و حرارت را بهتر تحمل می‌کنند. همچنین رنگ‌آمیزی این پارچه‌ها راحت‌تر است. منسوجات نایلونی نیز قیمت بیشتری دارند، اما استحکام و جذب رطوبت بیشتری دارند.
از الیاف طبیعی مانند پشم و پنبه هم می‌توان پارچه‌های بی بافت تولید کرد، اما اکثراً به سمت الیاف مصنوعی می‌روند چون این کار اقتصادی‌تر است. به طور کلی، انواع مختلف الیاف، چه طبیعی و چه مصنوعی، برای تولید این پارچه‌ها استفاده می‌شود و کیفیت نهایی پارچه بستگی به نوع الیاف دارد.
کاربرد منسوجات بی بافت
بسیاری از پارچه‌هایی که با روش بی بافت تولید می‌شوند، یکبار مصرف هستند و برای制造 اقلامی مانند ماسک، انواع دستمال‌های خشک و مرطوب، پدهای بهداشتی، پوشک بچه، روپوش‌های جراحی، کلاه‌های پزشکی، رومیزی و روتختی استفاده می‌شوند. این پارچه‌ها همچنین در بین دیگر پارچه‌ها برای تقویت و زیبایی لباس‌ها به کار گرفته می‌شوند.
منسوجات بی بافت به دو نوع تقسیم می‌شوند: یکی از نوع چسبی که با گرما به پارچه می‌چسبند و اغلب برای آستری‌ها استفاده می‌شوند، و دیگری که برای عایق‌بندی استفاده می‌شوند. در بسیاری از لباس‌ها مانند کاپشن‌ها، برای جلوگیری از نفوذ آب از این آستری‌ها استفاده می‌شود.
این منسوجات همچنین در تولید پوشاک، لباس‌های ورزشی و لباس‌های زیر کاربرد دارد. کاربرد پارچه‌های بی بافت فقط محدود به صنایع بهداشتی و پزشکی نیست. در صنعت چرم نیز از این پارچه‌ها برای تولید کف‌پوش‌ها، انواع فیلترها و آستری‌های صندوق عقب خودرو استفاده می‌شود. همچنین در کشاورزی، می‌توان از این نوع پارچه‌ها برای تولید کیسه‌های بسته‌بندی میوه و سبزی‌ها بهره برد.
مزایای منسوجات بی بافت
این پارچه‌ها هزینه تولید کمتری نسبت به دیگر پارچه‌ها دارند.
ماشین‌آلات تولید این پارچه‌ها سریع العمل هستند و به همین دلیل میزان تولید نیز بالاتر می‌رود.
پارچه‌های تولید شده به این روش نخ‌کش نمی‌شوند.
به علت حذف دستگاه‌های ریسندگی،
“`
کاهش مصرف انرژی و نیروی کار باعث می‌شود هزینه تولید این پارچه‌ها کمتر شود.
این پارچه‌ها می‌توانند از الیاف بازیافتی تولید شوند.
پارچه‌های بی‌بافت در وزن‌های مشخصی تولید می‌شوند.
الیافی که در صنایع دیگر نساجی قابل استفاده نیستند، می‌توانند به عنوان مواد اولیه برای تولید این پارچه‌های بی‌بافت مورد استفاده قرار گیرند.
معایب منسوجات بی‌بافت
استحکام و کیفیت بعضی از پارچه‌های بی‌بافت که از مواد اولیه بی‌کیفیت درست شده‌اند، کمتر از پارچه‌هایی است که با ماشین‌آلات بافندگی و ریسندگی تولید می‌شوند.
امکان رنگ‌آمیزی و چاپ روی پارچه‌های بی‌بافت نسبت به سایر پارچه‌ها کمتر است.
بعضی از منسوجات بی‌بافت به راحتی بازیافت نمی‌شوند و این موضوع به محیط زیست آسیب می‌زند.
نتیجه‌گیری:
پیشرفت تکنولوژی تغییرات زیادی در صنعت نساجی به وجود آورده و انواع مختلفی از پارچه‌ها با فناوری‌های جدید تولید می‌شوند. پارچه‌های بی‌بافت از اواخر قرن بیستم به بازار آمدند و در تولید آنها از ماشین‌آلات ریسندگی و بافندگی استفاده نمی‌شود و بلکه روش‌های مکانیکی، حرارتی و فیزیکی در روند تولید به کار می‌روند. به خاطر عدم استفاده از ماشین‌آلات، مصرف انرژی و نیروی کار در تولید این پارچه‌ها بسیار پایین است و می‌توان آنها را با مواد بازیافتی تولید کرد.
این پارچه‌ها سبک، مقاوم، بدون پارگی، ضدآب، بدون پرز و بدون ریزش هستند و غالباً به صورت یکبار مصرف تولید می‌شوند. به دلیل نیاز بالای جهانی به انواع پارچه‌ها، تولیدات بافت‌های حلقوی و تار و پودی دیگر پاسخگوی نیاز مردم نیست و به همین خاطر، تولیدکنندگان زیادی در دنیا به تولید پارچه‌های بی‌بافت روی آورده‌اند و مصرف آنها رشد بیشتری نسبت به دیگر محصولات در صنعت نساجی داشته است.
بسیاری از منسوجات مانند آستری‌ها، ماسک‌ها، و گان‌های پزشکی و همچنین انواع فیلترها تنها با روش بی‌بافت تولید می‌شوند و جایگزینی آنها با ریسندگی‌های تار و پودی نه تنها از نظر اقتصادی صرفه ندارد، بلکه کیفیت آنها نیز پایین‌تر است. به طور کلی کاربرد پارچه‌های بی‌بافت در زندگی روزمره ما بسیار زیاد است و ما حتی بدون اینکه بدانیم، روزانه از بسیاری از محصولات این نوع پارچه استفاده می‌کنیم.
منبع: روچی