منظور از سامانه بارشی مونسون چیست؟

مونسون یک سیستم بارشی است که در فصول مختلف، بادها در یک منطقه خاص تغییر می‌کنند و می‌تواند فصولی پربار یا خشک را برای مناطق استوایی ایجاد کند. در این متن درباره مونسون بیشتر صحبت خواهیم کرد.

آشنایی با سامانه بارشی مونسون

مونسون یا بادهای موسمی، جریانات بزرگ و موسمی هوایی هستند که به دلیل تفاوت دما بین خشکی و اقیانوس شکل می‌گیرند. مونسون به معنای تغییر فصلی در جهت وزش باد است و معمولا به بارش‌های زیاد یا کم در مناطق استوایی مرتبط است و بیشتر به وزش بادهایی از سمت اقیانوس هند مربوط می‌شود.
مونسون همیشه از مناطق سرد به مناطق گرم‌ منتقل می‌شود و تابستان و زمستان آب و هوای بیشتر کشور هند و دیگر کشورهای جنوب شرقی آسیا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در ادامه با ویژگی‌های این سیستم آشنا خواهیم شد.

منظور از سامانه بارشی مونسون چیست؟

اصطلاح مونسون به نوعی با آب و هوای گرمسیری ارتباط دارد. کشورهای استوایی یا نیمه گرمسیری تحت تأثیر بارش‌ها در فصل باران‌های موسمی قرار می‌گیرند. بیشتر مردم این بارش‌ها را به عنوان باران‌های شدید و ناگهانی تصور می‌کنند.

در واقع، باران مونسون به سادگی به مناطق با بارش زیاد در یک فصل خاص اشاره دارد و نباید آن را فقط با تغییر وزش بادها مرتبط دانست. بنابراین، در خارج از فصل بارندگی مونسون، بارش بسیار کم و آب و هوا خشک است.

واژه مونسون از عربی به معنای ‘فصل’ آمده است. تعریف سنتی مونسون در هند به بارش‌های ماه‌های ژوئن، جولای، آگوست و سپتامبر اشاره دارد. بادهای موسمی در تابستان به بارش‌های شدید و در زمستان به آب و هوای خشک منجر می‌شوند که این پدیده در تقریباً همه قاره‌های گرمسیری اتفاق می‌افتد.
باران مونسونی به طوفان‌های کوچک همچون طوفان‌های تابستانی نیست، بلکه یک الگوی بزرگ‌تری از باد و باران است که مناطق وسیع‌تری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آب و هوا در نواحی استوایی و مناطق با عرض جغرافیایی میانه متفاوت است و فقط دما اهمیت ندارد.

در اروپا، آمریکای شمالی و دیگر مناطق با عرض جغرافیایی میانه، دما در طول سال با تغییرات زیادی روبه‌رو می‌شود و وقایع آب و هوایی در این مناطق برای چند روز ادامه می‌یابد، چرا که سیستم‌های فشار بالا و پایین به آرامی حرکت می‌کنند و دماها را تغییر می‌دهند.
هوای سردتر در حین حرکت توده‌های هوا ممکن است یک روز بارانی و سرد و روز بعد آفتابی و گرم باشد. در مقابل، دما در نواحی استوایی در طول سال تغییر چندانی نمی‌کند. این نوسانات فصلی در قاره‌های گرمسیری به وسیله مونسون مشخص می‌شوند.

رخدادهای آب و هوایی در مناطق استوایی، مثل طوفان‌ها و رعد و برق، بخشی از بادهای موسمی بزرگ‌تر هستند. میلیاردها نفر در آب و هوای موسمی آسیای جنوبی، آفریقا و گرماگرای آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند و هر بهار منتظر باران‌های موسمی هستند که به خشکی زمستان پایان می‌دهد، هرچند که ممکن است موجب سیلاب‌های خطرناک نیز شود.

انواع مونسون

مونسون به دو نوع تابستانی و زمستانی تقسیم می‌شود که در ادامه توضیح داده می‌شوند.

• مونسون تابستانی

مونسون تابستانی معمولاً با بارش‌های سنگین همراه است و بین فروردین تا شهریور هر سال اتفاق می‌افتد. با آغاز هوای گرم از اقیانوس هند به دیگر مناطق، یک اقلیم مرطوب و سیلابی ایجاد می‌کند. هند و دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا به این سیستم بارشی وابسته هستند.

برای مثال، کشاورزی در این کشورها به بارش سالانه وابسته است و بسیاری از این کشورها سیستم آبیاری گسترده‌ای ندارند و به منابع آب زیرزمینی کمی دسترسی دارند. مونسون تابستانی آب چاه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی را پر می‌کند. محصولاتی مانند برنج و چای به این بارش‌ها وابسته هستند.

حتی دامداری‌ها نیز برای حفظ سلامت و تمیزی دام‌ها به این بارش‌ها وابسته‌اند. بخش زیادی از برق تولیدی کشورهای جنوب شرق آسیا از نیروگاه‌های آبی و آب‌های ناشی از بارش مونسونی تأمین می‌شود؛ اما اگر مونسون تابستانی به تأخیر بیافتد، این وضعیت ممکن است تغییر کند.

“`

وقتی باران به شدت کم باشد یا وضع اقتصادی ضعیف باشد، کشورهای مختلف با مشکلاتی مواجه می‌شوند.

فقط عده کمی از مردم می‌توانند غذای خود را تهیه کنند و همچنین کشاورزی بزرگ نیز محصولات کمی خواهد داشت. در عین حال، باران شدید مونسون تابستانی ممکن است آسیب‌های زیادی به منطقه بزند. ساکنان برخی از شهرها مانند بمبئی در هند به طغیانی که خیابان‌هایشان را پر می‌کند عادت کرده‌اند. اما زمانی که باران مونسون خیلی زیاد شود، این سیل به نواحی خسارات جدی وارد می‌کند.

• مونسون زمستانی

مونسون زمستانی در اقیانوس هند از مهر شروع می‌شود و تا فروردین ادامه دارد و کمتر از مونسون تابستانی شناخته شده است. این بارندگی خشک از سمت شمال شرق و از مناطق مغولستان و شمال غرب چین می‌آید و قدرت کمتری نسبت به مونسون تابستانی ایالت‌های جنوب شرقی آسیا دارد. دلیل این موضوع وجود رشته کوه‌های هیمالیا است که مانع از ورود باد و رطوبت به سواحل جنوبی می‌شود.

علاوه بر این، این رشته کوه از ورود هوای سرد به جنوب هند و سریلانکا جلوگیری کرده و این مناطق را در تمام فصول گرم نگه می‌دارد.

مونسون در کجاها دیده می‌شود؟

خشک بودن مونسون بیشتر در نواحی گرمسیری است. در این مناطق با بالا رفتن هوای گرم و مرطوب در ناحیه‌ای که هوا به هم می‌رسد، باران ایجاد می‌شود و الگوهایی از فصل‌های مرطوب و خشک را ایجاد می‌کند.

با این حال، بارش‌های مونسونی در نقاط مختلف جهان یکسان نیستند، زیرا مکان‌ها در قاره‌ها و اقیانوس‌ها بر الگوهای باد و باران تاثیر می‌گذارند. بهترین شرایط برای بادهای موسمی قوی در محدوده‌ای است که اقیانوس هند و اقیانوس آرام به هم می‌رسند. این ناحیه شامل هند، جنوب آسیا در شمال خط استوا و استرالیا در جنوب خط استوا است.
از جمله مناطقی که مونسون در آن‌ها دیده می‌شود می‌توان به جنوب آسیا، هند، استرالیا، آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی و آفریقا اشاره کرد. بارش مونسون مقدار زیادی باران به یک مکان می‌آورد که بیشتر اوقات سبب رشد گیاهان می‌شود.

مونسون در نواحی گرمسیری آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی باعث می‌شود که میزان بارندگی در فصل‌ها تغییر کند. حتی در مناطقی که باران زیاد است و جنگل‌های بارانی وجود دارند، از ماه ژوئن تا آگوست که ماه‌های تابستان در نیمکره شمالی است، در کشورهایی مانند کاستاریکا، نیکاراگوئه، پاناما و غرب مکزیک بارش‌های زیادی در شمال خط استوا به وقوع می‌پیوندد.

از دسامبر تا فوریه نیز بارش‌های زیاد در جنوب خط استوا به کشور برزیل می‌آید. باران‌های موسمی آمریکای شمالی رطوبت را از آب‌های گرم اقیانوس آرام به سمت جنوب غربی ایالات متحده می‌آورد، اما بیشتر بارندگی در مکزیک واقع می‌شود و ایالت‌های آریزونا و نیومکزیکو ایالات متحده نیز در کنار این مناطق قرار دارند.

معمولاً این مناطق خشک هستند و اگر بادهای مرطوب موسمی در تابستان بوزند، می‌توانند بارش کافی را برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها فراهم کنند. بادهای مرطوب از اقیانوس اطلس به سمت غرب آفریقا می‌آیند و در کشورهایی مانند نیجر، مالی، ساحل عاج و غنا بارش تولید می‌کنند.
در تابستان نیمکره جنوبی که در جنوب خط استوا قرار دارد، باران به کشورهای آفریقایی به ویژه تانزانیا، مالاوی، زامبیا و اوگاندا ارسال می‌شود. در همین زمان، جنوب صحرای آفریقا در زمستان با هوای گرم و خشک سرد می‌شود، زیرا هوا به عنوان بخشی از گردش هادلی از ارتفاعات به زمین می‌آید.

از دیگر نوع‌های مونسون می‌توان به مونسون استرالیا-آسیا اشاره کرد که از شمال استرالیا آغاز شده و از سواحل اقیانوس آرام به روسیه می‌رسد. این مونسون از اقیانوس هند عبور کرده و در نهایت به سواحل شرقی آفریقا نیز می‌رسد. مونسون آمریکای شمالی نیز معمولاً یک بار در سال اتفاق می‌افتد و معمولاً در تابستان روی می‌دهد.
هوای گرم و مرطوب از خلیج کالیفرنیا به شمال شرقی و از خلیج مکزیک به شمال غرب می‌وزد. این بادها در نتیجه رشته کوه سیرا مادره مکزیک بهم می‌رسند و قبل از رسیدن به آمریکای شمالی و مرکزی، هوای مرطوب را به جنگل‌های این منطقه می‌آورند.

دمای تابستان در ایالت آریزونا آمریکا معمولاً تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و باعث بروز آتش‌سوزی‌های طبیعی می‌شود. همانطور که پیش‌تر گفته شد، مونسون آمریکای شمالی می‌تواند به خاموش شدن آتش‌ها کمک کند و همچنین به عنوان منبع آبی برای اکوسیستم‌های بیابانی عمل کند.