سوربات پتاسیم چیست و از کاربردهای آن چه می دانید؟
به گزارش رضیم : سوربات پتاسیم، نمکی است که از پتاسیم و اسید سوربیک به وجود می‌آید و به عنوان نگهدارنده و افزودنی غذایی با شماره E202 در صنعت غذا استفاده می‌شود. این ماده به طور کلی مصنوعی، گیاهی و بدون گلوتن است.
این ترکیب برای جلوگیری از خراب شدن غذا و افزایش ماندگاری آن استفاده می‌شود. این کار با کاهش رشد کپک‌ها و مخمرها انجام می‌شود. ممکن است قبلاً نام آن را روی برچسب‌های شراب، پنیر، نوشابه و محصولات پخته شده دیده باشید. همچنین از این ترکیب به عنوان نگهدارنده در محصولات آرایشی و بهداشتی هم استفاده می‌شود.
سوربات پتاسیم با فرمول شیمیایی C۶H۷KO۲ یک نمک سفید رنگ است که به خوبی در آب حل می‌شود. این ماده بیشتر برای نگهداری مواد غذایی به کار می‌رود، اما در محصولات مراقبت شخصی نیز به کار می‌رود. در حالی که اسید سوربیک به طور طبیعی در برخی میوه‌ها، به ویژه توت‌ها وجود دارد، اما تقریباً تمام اسید سوربیک مصرفی در جهان به صورت مصنوعی تولید می‌شود.
سوربیک اسید چیست؟
سوربیک یک اسید چرب غیر اشباع است که به راحتی اکسید می‌شود. این ترکیب همچنین به نور ماورا بنفش حساس است و رنگ آن تغییر می‌کند. در حالی که این اسید به طور طبیعی در برخی میوه‌ها مانند توت‌ها وجود دارد، بیشتر تولید این اسید در جهان به صورت مصنوعی انجام می‌شود و از نظر شیمیایی هیچ تفاوتی با نوع طبیعی ندارد. این ترکیب در صنایع مختلف به عنوان نگهدارنده استفاده فراوانی دارد و در بسته‌بندی‌های متفاوت برای کاربردهای مختلف قابل خرید است.
سوربات پتاسیم چگونه ساخته می‌شود؟
این ترکیب با خنثی کردن اسید سوربیک توسط هیدروکسید پتاسیم به صورت صنعتی تولید می‌شود. مراحل تولید این ماده به طور خلاصه در چهار مرحله توضیح داده می‌شود:
واکنش چگالش: در ابتدای کار، با چگالش بین کتن و کروتونالدئید استر پلیمری، هیدروکسی-هگزنوئیک اسید به دست می‌آید.
تجزیه: سپس، پلی‌استر را تجزیه کرده و اسید سوربیک تولید می‌شود.
تصفیه: این مرحله به وسیله کربن فعال، تقطیر، بلوری شدن مجدد و سایر فرایندها برای خالص‌سازی انجام می‌شود و در نهایت با هیدروکسید پتاسیم خنثی می‌شود.
سوربات پتاسیم چگونه به عنوان ماده نگهدارنده عمل می‌کند؟
پتاسیم سوربات به عنوان بازدارنده رشد مخمرها و کپک‌ها عمل می‌کند و در برابر چند نوع باکتری هم فعال است، اما چندان موثر نیست. در واقع، شکل فعال این ترکیب همان اسید سوربیک است که پس از یونیزه شدن سوربات پتاسیم در آب ایجاد می‌شود. این ترکیب با تغییر در ساختار و عملکرد غشای سلولی و ایجاد تداخل در فعالیت‌های متابولیکی، از رشد میکروبی جلوگیری می‌کند. روش نگهداری این ترکیب مشابه با پتاسیم سوربات و بنزوات سدیم است، اما با مکانیزم نایسین و ناتامایسین متفاوت است.
خواص سوربات پتاسیم
ظاهر: این ماده به شکل پودر سفید بلوری، دانه‌ای یا گلوله‌ای با طعمی و بویی خنثی است که به راحتی آب را جذب می‌کند و اگر در معرض هوای مرطوب قرار گیرد، سریع‌تر فاسد می‌شود.
انحلال‌پذیری: این ترکیب در آب و اتانول حل می‌شود. به خاطر داشته باشید که حل شدن اسید سوربیک در آب بسیار خود کم است، بنابراین معمولاً نمک پتاسیم محلول آن یعنی سوربات پتاسیم تولید می‌شود که در آب به خوبی حل می‌شود.
PH: اثر ضد میکروبی سوربات پتاسیم در بازه وسیعی از pH از ۳.۰ تا ۶.۵ کارایی دارد و در شرایط اسیدی با pH کمتر از ۵-۶ بهتر عمل می‌کند.
عملکرد سوربات پتاسیم به این شکل است که با کاهش pH، کارایی آن بیشتر می‌شود. اما این ماده در pHهای بالاتر هم تاثیرگذار است، مثل pH 6.5. در مقابل، بنزوات سدیم و بنزوات پتاسیم تقریبا فعالیت خود را در pH بالای 4.5 از دست می‌دهند. همچنین سوربات پتاسیم در pH بالای ۷ نیز بی‌اثر می‌شود.
سوربات پتاسیم در چه زمینه‌هایی استفاده می‌شود؟
بنزوات سدیم و سوربات پتاسیم عمدتاً در مواد غذایی اسیدی برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها به کار می‌روند. سوربات پتاسیم مانع از رشد کپک، مخمر و دیگر میکروب‌ها می‌شود و بدین ترتیب مدت زمان نگهداری مواد غذایی را افزایش می‌دهد.
دوز معمول این نگهدارنده بین ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ ppm است که بسته به pH، نوع میکروب و شرایط دیگر متغیر می‌باشد. این ماده می‌تواند به صورت مستقیم اضافه شود، اسپری گردد، یا در بسته‌بندی مواد غذایی مورد استفاده قرار گیرد. سوربات پتاسیم با کیفیت غذایی معمولاً به نوشابه‌های رژیمی و نوشیدنی‌های غیر الکلی اضافه می‌شود. همچنین در برخی نوشیدنی‌های غیر گازدار و حاوی آب، مانند محصولات کوکاکولا، به عنوان نگهدارنده به کار می‌رود. این ماده همچنین برای حفظ تازگی و طعم در برخی نوشیدنی‌های پپسی استفاده می‌شود.
نقش سوربات پتاسیم در تولید شراب
سوربات پتاسیم یکی از مواد مورد استفاده در فرآیند شراب سازی است و برخی از شراب‌سازان بر این باورند که افزودن آن می‌تواند تخمیر شراب را متوقف کند. اما حقیقت این است که این ماده بیشتر به عنوان تثبیت‌کننده عمل می‌کند و وقتی به شراب اضافه می‌شود که فرآیند تخمیر به پایان رسیده است. هدف اصلی آن جلوگیری از تولید مثل مخمر است تا از تخمیر مجدد شراب جلوگیری کند.
به عبارت دیگر، با افزودن سوربات پتاسیم، مخمر موجود از بین می‌رود و دیگر سلول‌های جدیدی تولید نمی‌شوند. در فرآیند تخمیر، مخمر چندین نسل تکثیر می‌یابد و با افزودن سوربات پتاسیم، اطمینان حاصل می‌شود که نسل فعلی آخرین نسل است. این موضوع باعث تثبیت شراب می‌شود و پیش از بسته‌بندی با متابیسولفیت پتاسیم در شراب‌های شیرین ترکیب می‌شود.
کاربردهای دیگر سوربات پتاسیم
این ترکیب در مواد غذایی متنوع دیگری نیز استفاده می‌شود که شامل:
- پنیر
- شراب
- سرکه
- گوشت و میوه خشک
- ماست
- خوراک حیوانات خانگی
- نوشیدنی‌های بدون الکل
- محصولات پخته شده
استفاده سوربات پتاسیم در محصولات آرایشی
این ماده به عنوان نگهدارنده در محصولات آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سوربات پتاسیم یک ماده نگهدارنده ملایم است که با جلوگیری از رشد مخمر و کپک، مدت زمان ماندگاری محصولات را افزایش می‌دهد. همچنین می‌تواند به عنوان جایگزینی برای پارابن‌ها عمل کند. برخی از محصولات آرایشی که سوربات پتاسیم در آنها وجود دارد عبارتند از:
- ضد آفتاب‌ها
- مرطوب‌کننده‌ها
- کرم‌ها
- شامپوها
- محصولات مراقبت از پوست و مو
کاربرد پتاسیم سوربات در خوراک دام
این ترکیب به عنوان ماده نگهدارنده در خوراک‌های دامی مانند غذای حیوانات برای خوک‌ها، مرغ‌ها، و خوراک گربه و سگ به طور ایمن استفاده می‌شود.
آیا سوربات پتاسیم برای مصرف انسانی بی‌خطر است؟
بله، این ماده توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) و سازمان ایمنی غذایی اروپا (EFSA) و همچنین کمیته مشترک مواد افزودنی غذایی FAO / WHO (JECFA) به عنوان یک ماده ایمن تأیید شده است. سوربات پتاسیم نمک اسیدهای چرب اشباع نشده است که در متابولیسم چربی نقش دارند و در نهایت در بدن به آب و دی‌اکسید کربن تبدیل می‌شود. به عنوان یک ماده نگهدارنده شیمیایی، این ماده به عنوان ایمن (GRAS) شناخته می‌شود و باید بر اساس روش‌های مناسب تولید استفاده گردد.
میزان استفاده از سوربات پتاسیم در مواد غذایی چقدر است؟
- پنیر
- کره میوه و ژله و شیر
- مارگارین
- و اولئومارگارین
“`html
سوربات پتاسیم (E202) در قوانین اتحادیه اروپا به عنوان یک ماده افزودنی مجاز غذایی شناخته شده است و در دسته “مواد افزودنی غیر از رنگ و شیرین کننده” قرار می‌گیرد. لیست مواد غذایی زیر ممکن است شامل سوربات پتاسیم باشد که میزان استفاده آن از ۲۰ تا ۶۰۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم متغیر است.
- پنیر رسیده یا آب پنیر فرآوری نشده
- اسپرد و سفید کننده‌های نوشیدنی
- مربا، ژله و مارمالاد
- خمیر سیب‌زمینی و خلال سیب‌زمینی سرخ شده
- آدامس
- تاپینگ
- غلات پخته یا فرآوری شده
- نان و آرد نانوایی
- محصولات گوشتی
- چاشنی‌ها و طعم‌دهنده‌ها
- آب میوه، آبجو سیب و انار
عوارض جانبی احتمالی سوربات پتاسیم چیست؟
اگرچه این ماده توسط FDA و EFSA به عنوان ایمن تأیید شده است، ممکن است عوارض جانبی وجود داشته باشد و برخی افراد دچار مشکل شوند. علائم آلرژی مانند تحریک پوست و چشم در افرادی که به سوربات پتاسیم حساسیت دارند، ممکن است بروز کند، به خصوص از محصولات آرایشی و بهداشتی. هیچ مدرک روشنی برای وجود سموم ژنتیکی این ترکیب وجود ندارد، اما یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ نشان داده که سوربات سدیم در بالاترین غلظت ها ممکن است برای لنفوسیت‌های خون انسان اثرات منفی داشته باشد.
این ماده سرطان‌زا نیست، اما در برخی از تحقیقات گفته می‌شود که سوربات سدیم ممکن است به دلیل اثرات جهش‌زایی و ژنتیکی منجر به سرطان شود. مصرف زیاد این ترکیب (بیش از ۲۵ میلی‌گرم در کیلوگرم) می‌تواند به تجزیه DNA و سایر عوارض منجر شود. به‌طور کلی، این ترکیب در دوران بارداری ایمن در نظر گرفته می‌شود، اما بهتر است پیش از استفاده از آن با پزشک خود مشورت کنید.
آیا سوربات پتاسیم ایمن است؟
بر اساس ارزیابی‌های انجام شده درباره مواد آرایشی و بهداشتی، سوربات پتاسیم به عنوان یک ماده ایمن در محصولات بهداشتی و آرایشی شناخته می‌شود. بررسی‌ها نشان داده‌اند که افرادی از سوربات پتاسیم در سطح ۱۰٪ استفاده می‌کنند که این مقدار بسیار بالاتر از غلظت‌های مورد استفاده در محصولات آرایشی است و حتی در این سطح نیز هیچ تحریک‌پذیری قابل توجهی برای چشم ایجاد نمی‌کند و فقط به آرامی بر روی پوست تأثیر می‌گذارد. تحقیقات بیشتری نیز نشان داده‌اند که این ترکیب یک ماده نگهدارنده بی‌خطر است.
روش مصرف سوربات پتاسیم
این ترکیب یک ماده نگهدارنده متداول است. زمانی که آن را از فروشگاه می‌خرید، معمولاً به صورت پودر غلیظ وجود دارد. برای استفاده از آن ابتدا باید آن را به صورت محلول ۲۵ درصد رقیق کنید. زیرا این ماده نگهدارنده است، می‌توانید محلول ناسازگار را بدون نگرانی از فساد در یک ظرف نگهداری کنید و از آن در پخت و پز برای افزایش ماندگاری مواد غذایی استفاده کنید.
برای تهیه محلول ۲۵ درصد، بطری مورد نظر را با ۳ فنجان آب گرم پر کنید و یک فنجان سوربات پتاسیم را به آن اضافه کنید. آب و سوربات پتاسیم را کاملاً با قاشق مخلوط کنید تا تمام پودر حل شود. درب بطری را ببندید و این محلول را به مدت نامحدود در یک مکان تاریک و خنک نگهداری کنید. این محلول ۲۵ درصدی شماست که برای نگهداری مواد غذایی استفاده خواهید کرد. برای هر ۱ کیلوگرم ماده غذایی، ۱ قاشق چای‌خوری از این مخلوط استفاده کنید.
سایت رضیم
“`