موارد مصرف آمپول ایمونوگلوبولین (IVIG) و عوارض جانبی این دارو (2 نکته مهم)

ایمونوگلوبولین یا IVIG چیست ؟

زمانی که میکروب‌ها مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها به بدن وارد می‌شوند، سلول‌های ایمنی بدن برای مبارزه با آن‌ها موادی به نام پادتن یا ایمونوگلوبولین تولید می‌کنند.

در واقع، وظیفه پادتن‌ها از بین بردن این میکروب‌ها در خون است.

اما گاهی اوقات سلول‌های ایمنی به جای حمله به میکروب‌ها، به بخش‌های مختلفی از بدن خود حمله می‌کنند و این باعث ایجاد بیماری‌های نامطلوب یا مشکلات ایمنی به نام بیماری‌های خود ایمنی می‌شود.

اگر سیستم ایمنی به دلیل شدت عفونت یا ضعف نتواند به خوبی با این بیماری‌ها مبارزه کند، معمولاً پزشکان داروهای آنتی‌بیوتیک یا کورتون تجویز می‌کنند.

اما در برخی از این بیماری‌های خاص، داروهای معمول کافی نیستند و نیاز به دارویی قوی‌تر داریم که اثر متفاوتی داشته باشد.

IVIG (ایمونوگلوبولین داخل رگ) یکی از این داروهای مؤثر است.

این دارو که از ترکیب پادتن‌های خون حدود 2000 نفر تهیه شده است، به طور قابل توجهی قدرت ایمنی بدن را افزایش می‌دهد و سطح پادتن‌ها را تا 5 برابر در برابر بیماری‌ها بالا می‌برد.

معمولاً اثرات این دارو 24 تا 48 ساعت پس از تزریق در بهبود علائم یا جلوگیری از آسیب بیشتر به بدن قابل مشاهده است.

واکنش هر فرد به این دارو ممکن است متفاوت باشد و گاهی اوقات اوایل یا دیرتر جواب می‌دهد.

مدت اثر این دارو در بدن ممکن است بین 18 تا 33 روز طول بکشد، اما شدت اثر آن با گذشت زمان کاهش پیدا خواهد کرد.

بیماری‌های قابل درمان با آی وی آی جی (ایمونوگلوبولین)

این دارو تاکنون به‌عنوان درمان و کمک‌درمان برای 101 نوع بیماری مورد استفاده قرار گرفته است.

در موارد نقص‌های ایمنی بدن مانند:

سندرم کاوازاکی، عفونت HIV در کودکان، پیوند سلول‌های بنیادی خون‌ساز در افراد بالای 20 سال، نوزادان با وزن کم در زمان تولد و نوزادانی که زردی شدید دارند.

در بیماری‌های خود ایمنی شامل:

MS، پمفیگوس، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندرم نفروتیک (از نوع خود ایمنی).

و همچنین انواع مختلف اختلالات مانند:

سندرم خستگی مزمن، لوسمی، ترومبوسیتوپنی، سندرم گیلن باره، میاستنی گراویس، آسم و …

IVIG (ایمونوگلوبولین)، معمولاً از بازو و به وسیله یک رگ، مانند سرم به بدن تزریق می‌شود.

تزریق، به دستور پزشک، ممکن است در بیمارستان، درمانگاه به صورت سرپایی و یا حتی در خانه انجام شود.

این دارو باید در دمای 2-8 درجه نگهداری شود و نباید منجمد شود.

در زمان تزریق، دمای دارو باید به دمای بدن نزدیک شود.

ویال‌های نیمه استفاده‌ شده قابل استفاده مجدد نیستند.

به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن 2 گرم از دارو نیاز است.

گاهی ممکن است دارو را همراه با سرم دکستروز 5% رقیق کنند، اما نباید با هیچ داروی دیگری مخلوط شود.

دارویی که خریداری می‌شود باید کاملاً شفاف، بی‌رنگ و بدون رسوب یا ذرات باشد.

معمولاً فرایند تزریق 3 تا 6 ساعت طول می‌کشد و تعداد دفعات و زمان بعدی تزریق بر اساس تشخیص پزشک تعیین می‌شود.

عوارض داروی IVIG (ایمونوگلوبولین)

عوارض این دارو بیشتر در حین تزریق خود را نشان می‌دهند و با تنظیم سرعت و مقدار تزریق قابل کنترل هستند.

گاهی هم ممکن است عوارض در 3 روز اول بعد از تزریق به وجود بیاید.

سردرد شایع‌ترین عارضه است.

لرز، سرگیجه، تب، خارش، سرفه، حالت تهوع و استفراغ، درد شکم و کمر، خستگی، جوش‌های جلدی، تغییرات فشار خون و … از جمله عوارض ممکن دیگر هستند.

اگر هر یک از این عوارض پیش بیاید، تیم پزشکی ممکن است با تجویز استامینوفن، آنتی‌هیستامین یا دوزهای پایین پردنیزولون آن‌ها را کنترل کنند.

پرستار در حین تزریق فشار خون، دمای بدن و نبض بیمار را بررسی می‌کند.

واکنش‌های آلرژیک مانند تنگی نفس به ندرت پیش می‌آیند.

این دارو از نظر انتقال عفونت‌هایی مانند هپاتیت و یا HIV کاملاً ایمن است.

“`html

موارد منع مصرف داروی IVIG (ایمونوگلوبولین)

این دارو برای افرادی که مشکلات قلبی یا کلیوی دارند، یا به دیابت مبتلا هستند، همچنین کسانی که به مالتوز یا ساکارز حساسیت دارند، یا سابقه واکنش‌های آلرژیک شدید دارند، و افرادی که دچار اختلالات خونریزی هستند، مناسب نیست. همچنین افرادی که به سندرم کمبود اولیه آنتی بادی مبتلا هستند نیز نمی‌توانند از این دارو استفاده کنند.

اما مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی مشکلی ایجاد نمی‌کند و می‌تواند به کاهش عوارض بعد از زایمان کمک کند. همچنین استفاده همزمان با داروهای دیگر معمولاً تداخلی ایجاد نمی‌کند.

تداخل داروی IVIG (ایمونوگلوبولین) با واکسیناسیون کودکان

IVIG (ایمونوگلوبولین) می‌تواند پاسخ بدن به واکسن‌هایی که ویروس زنده دارند، مانند واکسن آبله‌مرغان، سرخجه و اوریون را کاهش دهد.

به همین دلیل، اگر این واکسن‌ها دریافت شده‌اند، باید حداقل تا ۳ ماه از تزریق IVIG (ایمونوگلوبولین) خودداری شود، و همچنین واکسن‌ها باید حداقل ۱ ماه و ترجیحاً ۳ ماه بعد از پایان دوره IVIG (ایمونوگلوبولین) تزریق شوند.

چرا داروی IVIG (ایمونوگلوبولین) گران است؟ آیا جایگزینی دارد؟

تهیه این دارو بسیار پیچیده و پرهزینه است.

برای تولید آن، پلاسمای خون از ۲۰۰۰ نفر جمع‌آوری می‌شود، و در مراحل مختلف مواد غیرضروری و مضر از آن حذف می‌شود و سپس کاملاً ضدعفونی می‌شود.

در نهایت، این دارو بسته‌بندی و در دمای خاصی منجمد می‌شود.

نزدیک‌ترین ماده به این دارو آغوز شیر مادر (شیر اولیه مادر در روزهای اول تولد نوزاد) است، اما تأثیر آن به مراتب کمتر است.

این دارو به دلیل پیچیدگی در تولید، کمیاب است و باید از مراکز معتبر مانند داروخانه هلال احمر تهیه شود.

چندین شرکت دارویی این دارو را تولید می‌کنند، اما کیفیت محصولات معمولاً متفاوت نیست.

توجهات لازم برای بعد از تزریق داروی IVIG (ایمونوگلوبولین)

اگر ادرار شما کم شد، وزن ناگهانی اضافه کردید یا پاهایتان متورم شد، ممکن است نشانه‌ای از واکنش‌های کلیوی به دارو باشد.

اگر در محل تزریق در دست یا پا درد، تورم، قرمزی یا برآمدگی احساس کردید، به پزشک اطلاع دهید. این وضعیت ممکن است به خاطر ایجاد لخته باشد و اگر زخم گوارشی نداشته باشید، پزشک ممکن است آسپرین تجویز کند.

ادرار قهوه‌ای یا قرمز و زردی پوست نشانه‌های عوارض کبدی این دارو است.

برای کاهش عوارض، باید قبل از تزریق، بیش از ۷ لیوان آب بنوشید و این کار را تا ۱ ماه بعد از آخرین تزریق ادامه دهید.

همچنین از مصرف چای یا قهوه در روز قبل از تزریق پرهیز کنید.

میزان ادرار باید اندازه‌گیری شود و آزمایش‌های کلیوی (Bun, Cr) به طور منظم انجام شود.

پیشگیری از عوارض ناخواسته داروی IVIG (ایمونوگلوبولین)

1. برای جلوگیری از عوارض ناخواسته دارویی، لطفاً به نکات زیر توجه فرمایید:
2. ایمونوگلوبولین تزریقی (IVIG (ایمونوگلوبولین)) باید کاملاً شفاف و بدون هرگونه کدورت یا تغییر رنگ باشد. اگر هر گونه تغییر رنگ در این دارو دیدید، از تزریق آن خودداری کنید.
3. تغییر رنگ دارو می‌تواند نشان‌دهنده سمیت آن باشد؛ بنابراین به رنگ دارو در هنگام مصرف کاملاً دقت کنید.
4. داروسازان هنگام تحویل داروهای تزریقی باید به هر علامت غیر طبیعی مانند تغییر رنگ، کدورت یا وجود ذرات خارجی توجه کنند و در صورت مشاهده این موارد از تحویل آن خودداری کنند.
5. پرستاران هنگام تزریق داروهای تزریقی باید برچسب دارو را به دقت بررسی کنند و هر علامت غیر طبیعی، از جمله تغییر رنگ، کدورت یا ذرات خارجی را چک کرده و در صورت مشاهده این موارد حتماً پزشک را مطلع کنند.
6. پزشکان در صورتی که از تغییر رنگ داروی تزریقی توسط داروساز یا پرستار مطلع شوند، باید با استناد به منابع علمی معتبر و بروشور دارو، دوباره ارزیابی کنند که آیا نباید این دارو تجویز و تزریق شود.

بیشتر بخوانید: