پروبنسید چیست و چرا تجویز می‌شود؟
پروبنسید (Probenecid) برای درمان سطح بالای اوریک اسید در خون که ناشی از نقرس مزمن است، استفاده می‌شود. همچنین این دارو برای افرادی که به دلیل مصرف داروهای دیورتیک دچار افزایش اوریک اسید شده‌اند، کاربرد دارد. علاوه بر این، پروبنسید به عنوان یک داروی کمکی در ترکیب با برخی آنتی بیوتیک‌ها برای کاهش دفع توبولی آنها و همچنین کاهش نفروتوکسیسیتی در درمان با Cidofovir که یک داروی ضد ویروسی است، کاربرد دارد.
نقرس باعث ایجاد دردهای شدید و التهابی در یک یا چند مفصل می‌شود. این وضعیت ناشی از تجمع یک ماده شیمیایی به نام اوریک اسید در خون است. وقتی سطح اوریک اسید در خون بالا می‌رود، بلورهایی در مفاصل و تاندون‌ها شکل می‌گیرد که به بافت‌های نزدیک آسیب می‌زند و منجر به التهاب، درد و ورم می‌شود. پروبنسید به جلوگیری از بروز نقرس و آرتروزهای وخیم کمک می‌کند.
این دارو برای درمان حملات ناگهانی نقرس توصیه نمی‌شود و ممکن است وضعیت را بدتر کند. پروبنسید از یک گروه دارویی به نام داروهای اوریکوزوریک است که به کلیه‌ها کمک می‌کند تا اسید اوریک بیشتری از بدن خارج کنند، بنابراین به کنترل نقرس کمک می‌کند.
پروبنسید ممکن است با برخی آنتی بیوتیک‌ها (مثل پنی‌سیلین‌ها) ترکیب شود. این کار باعث می‌شود که سطح آنتی بیوتیک در خون بیشتر شود و اثرگذاری آنها بهتر شود.
نام‌های تجاری: Benemid – probalan
مکانیسم اثر پروبنسید
این دارو بر روی توبول‌های کلیه تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که اسید اوریک بیشتری از بدن خارج شود و در نتیجه سطح آن در خون کاهش یابد. همچنین پروبنسید، ترشح توبولی پنی‌سیلین را کاهش می‌دهد و این امر باعث افزایش سطح آن در خون می‌شود.
فارماکوکینتیک پروبنسید
پروبنسید از طریق دستگاه گوارش به خوبی جذب می‌شود و بالاترین غلظت آن در خون حدود ۲ تا ۴ ساعت پس از مصرف ایجاد می‌شود. این دارو به طور گسترده‌ای با پروتئین‌های پلاسما (۸۵ تا ۹۰%) پیوند می‌خورد. نیمه عمر آن وابسته به دوز مصرفی است و می‌تواند از کمتر از ۵ تا بیش از ۸ ساعت متغیر باشد.
پروبنسید می‌تواند از جفت عبور کند، در کبد متابولیزه می‌شود و عمدتاً به صورت متابولیت‌ها در ادرار دفع می‌گردد. دفع این دارو در ادرار قلیایی بیشتر می‌شود.
روش درست مصرف داروی پروبنسید
- قبل از شروع درمان با این دارو، بروشور دارویی داخل بسته را به دقت بخوانید. این بروشور به شما کمک می‌کند تا اطلاعات لازم را درباره دارو به دست آورید و از عوارض جانبی احتمالی آن آگاه شوید.
- دوز مصرف پروبنسید برای هر فرد متفاوت است. بنابراین، دقیقاً طبق تجویز پزشک از دارو استفاده کنید. معمولاً بهتر است با دوز کم شروع کنید و سپس بر اساس شرایط شما، دوز تنظیم شود. بعد از چند ماه که سطح اوریک اسید نرمال شد، ممکن است دوز مصرفی شما کاهش یابد.
- این دارو را در زمان حملات شدید نقرس شروع نکنید. باید تا زمانی که علائم شدید نقرس کاهش پیدا کند منتظر بمانید و سپس مصرف آن را آغاز کنید.
- پروبنسید یک مسکن نیست. برای تسکین دردهای ناشی از نقرس از داروهایی مانند کلشی سین، ایندومتاسین یا ناپروکسن استفاده کنید.
- اگر فراموش کردید دوز روزانه خود را در زمان مشخص مصرف کنید و به زودی به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. اما اگر زمان یادآوری نزدیک به زمان دوز بعدی باشد، از مصرف دوز فراموش شده خودداری کنید و دو دوز را همزمان مصرف نکنید.
میزان مصرف پروبنسید
نقرس: (زمانی که بیماری در حال فروکش است)
- در ابتدا 250 میلی‌گرم خوراکی 2 بار در روز به مدت یک هفته، سپس 500 میلی‌گرم 2 بار در روز.
- اگر علائم کنترل نشود، ممکن است هر 4 هفته، دوز روزانه 500 میلی‌گرم افزایش یابد تا غلظت خون اورات به حالت طبیعی برسد. حداکثر دوز روزانه مجاز 2 گرم است.
آرتریت نقرسی:
- در ابتدا 250 میلی‌گرم خوراکی 2 بار در روز به مدت یک هفته، سپس 500 میلی‌گرم 2 بار در روز.
- اگر علائم کنترل نشود، ممکن است هر 4 هفته، دوز روزانه 500 میلی‌گرم افزایش یابد تا غلظت خون اورات به حالت طبیعی برسد. حداکثر دوز روزانه مجاز 2 گرم است.
داروی کمکی در درمان با آنتی بیوتیک:
- 500 میلی‌گرم خوراکی 4 بار در روز.
کودکان
- برای کودکان 2 تا 14 سال با وزن کمتر از 50 کیلوگرم: 25 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، یک بار در روز و سپس 40 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم در 4 دوز تقسیم شده.
- برای کودکان با وزن بالای 50 کیلوگرم: 500 میلی‌گرم خوراکی 4 بار در روز.
موارد منع مصرف پروبنسید
- تاریخ انقضای پروبنسید را بررسی کنید و اگر تاریخ آن گذشته است، از آن استفاده نکنید.
- هرگز پروبنسید را به دیگران، حتی اگر علائم مشابه داشته باشند، ندهید.
- تداخل دارویی پروبنسید را چک کنید و اگر دارویی استفاده می‌کنید که با پروبنسید تداخل دارد، با پزشک خود مشورت کنید.
- استفاده از قرص پروبنسید برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است.
مصرف پروبنسید در دوران بارداری و شیردهی
در دوران بارداری و شیردهی، هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید. داروها می‌توانند برای جنین یا خودتان آسیب‌زا باشند.
تاثیر مصرف پروبنسید بر رانندگی
پروبنسید ممکن است شما را گیج کند، بنابراین قبل از رانندگی یا کار با ماشین آلات، از هوشیاری خود مطمئن شوید.
تداخلات دارویی پروبنسید
تداخل دارویی می‌تواند بر عملکرد داروها تاثیر بگذارد و احتمال عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. از همه داروهایی که مصرف می‌کنید (شامل داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و داروهای گیاهی) فهرستی تهیه کرده و با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید. دوز مصرفی خود را بدون مشورت با پزشک تغییر ندهید یا دارو را قطع نکنید.
برخی از داروهایی که ممکن است با پروبنسید تداخل داشته باشند شامل داروهای شیمی درمانی سرطان، کتورولاک، دیفیلین، متوتروکسات، پیرازینامید، سالیسیلات‌ها (مانند آسپرین با دوزهای بالا)، زیدوودین و برخی داروهایی که از طریق کلیه‌ها دفع می‌شوند، هستند.
داروی پروبنسید ممکن است بر نتایج برخی آزمایش‌های آزمایشگاهی (مانند قند ادرار) تاثیر بگذارد و نتایج نادرستی ارائه دهد. قبل از انجام آزمایش، از پزشک یا پرستار خود بپرسید که آیا می‌توانید این دارو را مصرف کنید یا خیر.
هشدار درباره مصرف پروبنسید
برخی داروها ممکن است در شرایط خاص تجویز نشوند و یا در صورت نیاز به درمان تکمیلی کاربرد داشته باشند؛ بنابراین بهتر است قبل از مصرف، با پزشک خود مشورت کنید.
در مورد داروی پروبنسید، لطفاً پزشکتان را از موارد زیر باخبر کنید:
- اگر باردار هستید، قصد بارداری دارید یا به نوزادتان شیر می‌دهید.
- اگر مشکلات کلیوی یا کبدی دارید.
- اگر اختلالات خونی دارید.
- اگر سنگ کلیه دارید.
- اگر الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کنید.
- اگر داروهای خاصی مصرف می‌کنید. این داروها شامل همه داروها می‌شود، چه توسط پزشک تجویز شده باشند و چه بدون تجویز پزشک، از جمله داروهای گیاهی و مکمل‌ها.
- اگر سابقه واکنش آلرژیک به دارویی را دارید.
عوارض مصرف پروبنسید
تمام داروها ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند. اما بسیاری از افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند، هیچ عارضه‌ای را تجربه نمی‌کنند. برخی عوارض ممکن است پس از مدتی از مصرف این دارو برطرف شوند. اگر هر یک از عوارض زیر برای شما ادامه پیدا کرد، حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- تهوع
- از دست دادن اشتها
- سرگیجه
- استفراغ
- سردرد
- درد در ناحیه زخم
- ادرار مکرر
نکته مهم: اگر هر یک از علائم غیرمعمول اما جدی زیر را تجربه کردید، مصرف داروی پروبنسید را متوقف کرده و فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- اگر با مشکلات تنفسی مانند خس خس یا تنگی نفس مواجه شدید.
- اگر نشانه‌هایی از واکنش‌های آلرژیک مانند تورم اطراف دهان یا صورت یا دانه‌های پوستی خارش‌دار دارید.
- اگر رنگ یا حجم ادرار شما تغییر کرده یا دفع ادرار شما همراه با درد یا مشکل است.
- اگر علائم دیگری دارید که فکر می‌کنید به خاطر مصرف پروبنسید است، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض مصرف بیش از حد (مسمومیت با پروبنسید)
- این دارو را بیشتر از دوز تجویز شده مصرف نکنید.
- اگر دیدید که کسی دچار مسمومیت شده و علائمی مانند تهوع شدید، تنگی نفس، غش یا ضعف نشان می‌دهد، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
شرایط نگهداری از داروی پروبنسید
- دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
- دارو را در جایی خشک و خنک و دور از گرما و نور مستقیم نگهداری کنید.
بیشتر بخوانید:
