“`html
معرفی داروی دوکسپین
دوکسپین (Doxepin) یک نوع دارو از خانواده داروهای ضد افسردگی است که به شکل سه حلقه ای تولید میشود. این دارو برای درمان افسردگی و اضطراب ناشی از مصرف الکل و همچنین برای مشکلات روانی و حالات دو قطبی به کار میرود.
دوکسپین همچنین برای درمان اختلالات اضطرابی مفید است. این دارو با تأثیرگذاری بر روی مواد شیمیایی موجود در مغز (که به نام انتقالدهندههای عصبی شناخته میشوند) کار میکند. این مواد شیمایی در بروز علائم افسردگی نقش دارند. همچنین از دوکسپین برای کاهش خارش شدید ناشی از اگزما استفاده میشود. این دارو میتواند در درمان برخی سردردها و مشکلات پوستی نظیر کهیر مزمن و کهیر سروایدیوتاپیک نیز مؤثر باشد. یکی از خصوصیات دوکسپین این است که میتواند سبب خوابآوری شود.
نام های تجاری دوکسپین : Silenor (سیلنور یا سایلنور)، Sinequan (سینکوان)، Zonalon (زونالون)، Prudoxin (پرودوکسین)، Adapin (آداپین), Apo-Doxepin (آپو-دوکسپین)، Doneurin (دونئورین)
موارد مصرف دوکسپین
- افسردگی
- اضطراب
- بی خوابی
- کهیر
مکانیسم اثر دوکسپین
روش دقیق عملکرد دوکسپین هنوز به طور کامل مشخص نیست. این دارو به عنوان یک محرک سیستم اعصاب مرکزی عمل نمیکند و همچنین مونوآمین اکسیداز را مهار نمیکند. با این حال، دوکسپین با ممانعت از جمع آوری دوباره نوراپی نفرین و سروتونین در سیستم اعصاب مرکزی، میزان این مواد شیمیایی را افزایش میدهد.
فارماکودینامیک دوکسپین
دوکسپین به عنوان یک داروی ضدافسردگی از دسته سه حلقه ای به شمار میآید که برای درمان افسردگی و اضطراب و همچنین خارش شدید ناشی از اگزما مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو به طور طبیعی خاصیت خوابآوری و ضد کولینرژیک دارد.
فارماکوکینتیک دوکسپین
دوکسپین به خوبی از دستگاه گوارش جذب میشود. بالاترین غلظت آن در خون حدود دو ساعت پس از مصرف خوراکی به دست میآید. دوکسپین و دزمتیل دوکسپین به شدت به پروتئینهای پلاسما متصل میشوند. این دارو در کبد به طور گسترده متابولیزه میشود و دارای اثر عبور اولیه میباشد. نیمه عمر دوکسپین بین 6 تا 24.5 ساعت است.
موارد و مقدار مصرف دوکسپین
برای درمان اضطراب (بزرگسالان) :
موارد خفیف :
مقدار اولیه : 25 mg در روز که میتواند به 1 تا 3 نوبت تقسیم شود / مقدار نگهدارنده : 25 تا 50 mg در روز، که باز هم میتواند به 1 تا 3 نوبت تقسیم شود.
موارد متوسط :
مقدار اولیه : 75 mg در روز که میتواند به 1 تا 3 نوبت تقسیم شود / مقدار نگهدارنده : 75 تا 150 mg در روز، که به 1 تا 3 نوبت تقسیم میشود.
موارد شدید :
مقدار اولیه : 150 mg در روز که میتواند به 1 تا 3 نوبت تقسیم شود / مقدار نگهدارنده : 150 تا 300 mg در روز، که به 1 تا 3 نوبت تقسیم میشود.
حداکثر مقدار ممکن در یک نوبت 150 mg است.
برای درمان افسردگی (بزرگسالان) :
موارد خفیف :
مقدار اولیه : 25 mg در روز که میتواند به 1 تا 3 نوبت تقسیم شود / مقدار نگهدارنده : 25 تا 50 mg در روز که باز هم میتواند به 1 تا 3 نوبت تقسیم شود.
موارد متوسط :
مقدار اولیه : 75 mg در روز که میتواند به 1 تا 3 نوبت تقسیم شود / مقدار نگهدارنده : 75 تا 150 mg در روز، که به 1 تا 3 نوبت تقسیم میشود.
موارد شدید:
مقدار اولیه : 150 mg در روز که میتواند به 1 تا 3 نوبت تقسیم شود.
“““html
مقدار مصرف داروی دوکسپین بین 150 تا 300 میلیگرم در روز است که باید در 1 تا 3 نوبت تقسیم شود. حداکثر مقدار مجاز در یک نوبت، 150 میلیگرم میباشد.
برای درمان کهیر: 10 میلیگرم، 3 بار در روز.
مصرف دوکسپین در کودکان و سالمندان
- در سالمندان: مصرف این دارو ممکن است باعث عوارضی مثل مشکلات مغزی، افت فشار خون، و تاثیرات گوارشی و ادراری بیشتر شود.
- در کودکان: این دارو به ندرت برای درمان اضطراب استفاده میشود.
مصرف دوکسپین در دوران بارداری و شیردهی
این دارو در گروه C قرار دارد: مطالعات روی حیوانات باردار نشان دادهاند که دارو میتواند تاثیرات جانبی بر جنین داشته باشد، اما اطلاعات کافی در مورد انسانها وجود ندارد. اگر منافع استفاده از دارو بیشتر از مضرات آن باشد، ممکن است برای زنان باردار تجویز شود.
مصرف در شیردهی: این دارو در شیر مادر ترشح میشود، به ویژه در صورت مصرف دوزهای بالا. بنابراین بهتر است در این دوران استفاده نشود.
هشدارها در رابطه با مصرف دوکسپین
1- بیماران دارای اختلالات افسردگی شدید، هم بزرگسالان و هم کودکان، ممکن است در وضعیت خود بدتر شوند یا افزایش تمایل به خودکشی و تغییرات رفتاری غیرطبیعی را تجربه کنند.
2- در بیماران دارای افسردگی دوقطبی، باید با احتیاط این دارو تجویز شود.
3- چندین نوع داروی ضد افسردگی از جمله دوکسپین ممکن است باعث اتساع مردمک چشم شوند و در بیماران با زاویه باریک در چشم، موجب حملات شوند.
نکات قابل توصیه در مورد دوکسپین
1- تا زمانی که خوابآلودگی ناشی از دوکسپین برطرف نشده، بیماران باید در انجام کارهای مهمی مثل رانندگی و کار با ماشینآلات احتیاط کنند.
2- در زمان مصرف این دارو، بهتر است نوشیدنیهای الکلی مصرف نشود.
3- داروهای خوابآور مثل دوکسپین ممکن است باعث گیجی و خوابآلودگی شدید در سالمندان شوند، لذا این افراد باید با دوزهای پایینتر مصرف را شروع کنند و با دقت تحت کنترل باشند.
4- اثر ضد اضطراب دوکسپین سریعتر از اثر ضد افسردگی آن ظاهر میشود و اثر ضد افسردگی معمولاً بعد از 2 تا 3 هفته شروع میشود.
عوارض جانبی دوکسپین
عوارض جانبی اعصاب مرکزی: بیقراری، مشکل در تعادل، سرگیجه، عوارض حرکتی، توهم، سردرد، احساس ضعف، تشنج.
قلبی ـ عروقی: نامنظمی در ضربان قلب، تغییرات در نوار قلب، افت فشار خون، ضربان قلب سریع.
گوش، حلق و بینی و چشم: تاری دید، وزوز گوش.
دستگاه گوارش: کماشتهایی، یبوست، خشکی دهان، حالت تهوع، استفراغ.
هماتولوژیک: کاهش فعالیت مغز استخوان، نوتروپنی (کاهش تعداد گلبولهای سفید)، ائوزینوفیلی.
پوست: عرق کردن، حساسیت به نور، جوشهای پوستی، خارش.
سایر عوارض: احتباس ادراری، افزایش یا کاهش قند خون، واکنشهای حساسیتی.
“`
مسمومیت با دوکسپین و درمان آن
اگر کسی مقدار زیادی از دوکسپین مصرف کند، در 12 ساعت اول ممکن است حالتی تحریکآمیز پیدا کند. در این مرحله علائمی مثل اضطراب، گیجی، توهم، گرما، و دیگر علائم مرتبط با فعالیت بیش از حد سیستم عصبی وجود دارد. پس از این مرحله، وضعیت بیمار به سمت آرامش میرود و ممکن است علائمی مانند کاهش دما، کاهش رفلکسها، کاهش فشار خون، و مشکلات قلبی مشاهده شود. شدت این مسمومیت با میزان پهن شدن مقادیر بخصوص در نوار قلب بیمار قابل تشخیص است. همچنین، بروز عوارضی مثل اسیدوز متابولیک بعد از کاهش فشار خون و تشنج ممکن است.
برای درمان، از روشهای حمایتی استفاده میشود که شامل حفظ تنفس، فشار خون و تعادل آب و الکترولیت است. ایجاد استفراغ توصیه نمیشود. شستشوی معده و استفاده از ذغال فعال میتواند به کم شدن جذب دارو کمک کند. دیالیز در این مورد بیاثر است. داروی فیزوستیگمین ممکن است با احتیاط برای کاهش عوارض مرکزی استفاده شود. برای کنترل تشنج، میتوان از دیازپام یا فنیتوئین تزریقی استفاده کرد و برای درمان مشکلات قلبی از فنیتوئین یا لیدوکائین بهره برد. برای مشکل اسیدوز از بیکربنات استفاده میشود و از باربیتوراتها به دلیل افزایش اثرات تنفسی و عوارض دیگر نباید استفاده شود.
تداخلات دارویی دوکسپین
- استفاده همزمان از داروهای حاوی الکل و دیگر داروهای آرامبخش میتواند اثرات CNS را شدیدتر کند.
- استفاده همزمان با داروهای ضد تیروئید ممکن است خطر آگرانولوسیتوز را افزایش دهد.
- استفاده همزمان با فنوتیازینها ممکن است اثرات آرامبخش و عوارض مرتبط را تشدید کند.
- سایمتیدین متابولیسم داروهای ضد افسردگی سه حلقهای را کاهش میدهد و عوارض آنها را افزایش میدهد.
- دوکسپین میتواند اثرات کاهنده فشار خون کلونیدین و گوانتیدین را کم کند.
- اگر متریزامید به طور داخل نخاعی تزریق شود، خطر تشنج با مصرف دوکسپین بیشتر میشود. بنابراین دوکسپین باید 48 ساعت قبل و 24 ساعت بعد از میلوگرافی قطع شود.
- استفاده همزمان با داروهای مهار کننده MAO احتمال افزایش فشار خون و دمای بدن و تحریک CNS را دارد.
- استفاده همزمان با داروهای مقلد سمپاتیک میتواند خطرات قلبی و عروقی را افزایش دهد.
- این دارو ممکن است تأثیر داروهای ضد صرع را کاهش دهد و با برخی از این داروها تعامل داشته باشد.
موارد منع مصرف دوکسپین
- حساسیت به دوکسپین و ترکیبات آن
- بیماران مبتلا به گلوکوم
- بیمارانی که دچار احتباس ادراری هستند
ملاحظات اختصاصی در هنگام مصرف دوکسپین
1- به دلیل احتمال افزایش فشار خون در زمان جراحی، بهتر است دارو چند روز قبل از عمل قطع شود.
2- قطع ناگهانی دارو بعد از مصرف طولانیمدت ممکن است باعث نشانههایی مثل تهوع، سردرد و خستگی شود، اما این حالت به معنی وابستگی به دارو نیست.
3- در شروع درمان و در فواصل مناسب باید نوار قلب بیمار کنترل شود.
اثر دوکسپین بر آزمایشهای تشخیصی
دوکسپین میتواند قند خون را بالا ببرد یا پایین بیاورد، همچنین باعث افزایش آنزیمهای کبدی و ائوزینوفیلها میشود و در عوض تعداد نوتروفیلها را کاهش میدهد.
نکاتی که در ارتباط با مصرف قرص دوکسپین باید بدانید
1. بهتر است دارو را هنگام خواب مصرف کنید.
2. میتوانید کپسول دارو را باز کرده و محتویات آن را با مایع یا مخلوط با غذا بخورید.
3. بیماران مصرفکننده دوکسپین باید تا زمانی که احساس خواب آلودگی دارند، در کارهایی که نیازمند دقت و هوشیاری کامل هستند، مانند رانندگی و کار با ماشینآلات احتیاط کنند.
4. در زمان مصرف دوکسپین از نوشیدنیهای الکلی پرهیز کنید.
5. افراد سالمند باید معمولاً مصرف دوکسپین را با دوز پایین شروع کنند و در طول درمان تحت مراقبت باشند.
6. در کودکان و نوجوانان در هفتههای اول استفاده، بهتر است بیمار تنهایی نداشته باشد و از نظر تغییرات روحیه و افکار منفی تحت نظر باشد.
7. برای جلوگیری از علائم قطع مصرف دارو و عود بیماری، باید قطع این دارو به تدریج و تحت نظر پزشک انجام شود.
8. اگر دیابت دارید، قند خون خود را به طور دورهای بررسی کنید.
9. برای جلوگیری از کمبود آب بدن، در روزهای گرم و زمان فعالیت زیاد مایعات کافی بنوشید.
10. از دوز تجویز شده توسط پزشک بیشتر مصرف نکنید.
11. در زمان بارداری یا اگر به نوزادتان شیر میدهید، پزشک را مطلع کنید.
12. اگر مشکلاتی مانند بیماری تیروئید، مشکلات کبدی یا کلیوی، دیابت، مشکلات قلبی و دیگر مسائل بهداشتی دارید، حتماً این موارد را به پزشک اطلاع دهید.
13. دوکسپین به طور نادر برای درمان اضطراب در کودکان استفاده میشود.
دارو های مشابه دوکسپین
- آموکساپین
- تریازولام
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم