جاذبه‌های گردشگری اصفهان
ایران و کشورهای مختلفی از سراسر جهان به زیبایی‌ها و عظمت اصفهان دلبسته‌اند و مسافرانی زیادی برای دیدن این شهر به آنجا سفر می‌کنند. ما روزانه یکی از این مکان‌های دیدنی را به شما معرفی می‌کنیم تا سفرتان آسان‌تر شود و از آن لذت ببرید.
مسجد جامع اصفهان
مسجد جمعه یا مسجد جامع اصفهان یکی از معتبرترین و کهن‌ترین بناهای مذهبی ایران است. این مسجد یک مجموعه تاریخی بزرگ به ابعاد ۱۷۰ در ۱۴۰ متر در شمال شرقی اصفهان و کنار میدان کهنه قرار دارد و شامل بخش‌های مختلفی مانند گنبد نظام الملک، گنبد تاج الملک، چهار ایوان، شبستان‌ها و مدرسه مظفری به همراه محراب الجایتو است که هر کدام بیانگر سیر تحول هنر معماری اسلامی در زمان‌های مختلف هستند.
طبق شواهد تاریخی، مسجد جامع اصفهان روی خرابه‌های مسجدی قدیمی‌تر بنا شده که توسط اعراب ساکن قریه طهران در قرن دوم هجری در یهودیه ساخته شده بود. مسجد اولی بر ویرانه‌های بناهای مربوط به پایان دوره ساسانی ساخته شده است.
توسعه‌های اصلی این بنا در دوران آل بویه و صفویه انجام شده است و نوع معماری مسجد به سبک رازی معروف است.
مسجد جامع اصفهان نمونه‌ای از هنر بیزانس و کلاسیک است که در قالب یک بنای سنتی و اسلامی به نمایش گذاشته شده است.
تحقیقات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این مسجد ممکن است پیش از ورود اعراب به این شهر، مرکز مذهبی مهمی بوده و به عنوان یکی از آتشکده‌های اصفهان فعالیت می‌کرده است. کشف یکی از ستون‌های تزئین‌شده به سبک دوره ساسانی در شمال مسجد، وجود بنایی قبل از اسلام را تأیید می‌کند. در مورد تاریخچه تغییرات مسجد نظرات متفاوتی وجود دارد اما به نظر می‌رسد که ساخت مسجد جامع به اوایل دوران اسلامی و در زمان عباسیان برمی‌گردد که در قرن سوم هجری محراب آن تخریب و جهت قبله آن تغییر یافته است.
بخش‌های مختلف این مسجد در طی نزدیک به هزار سال شکل گرفته و همیشه در حال تعمیر و بازسازی بوده است، که آخرین بازسازی به دلیل بمباران در طول جنگ ایران و عراق انجام شده است.
در مسجد جامع اصفهان چهار سنگاب وجود دارد.
۱- سنگاب ایوان درویش: در ایوانی که به نام ایوان درویش معروف است، سنگابی از سنگ پارسی قرار دارد. این سنگاب ابتدا نزدیک قبر علامه مجلسی بوده و بعداً به مکان کنونی منتقل شده است. قطر دهانه این سنگاب ۱۱۵ سانتی‌متر است، اما نیمی از آن به دلیل ای آسیب دیده است. کتیبه روی این سنگاب به زبان‌های فارسی و عربی و با خط ثلث نوشته شده است. متن باقی‌مانده کتیبه به شرح زیر است:
… و صل علی زین العباد علی و الباقر محمد و الصادق جعفر و الکاظم موسی و الرضا علی و التق محمد و النقی…
کرد وقف شاه مظلومان حسین ابن علی هرکه نوشد آب گوید لعن بر ابن زیاد
شد تمام این جام در عهد شه ایران صفی ……
لبه این سنگاب پنج جا برای قرار دادن جام دارد، اما به دلیل شکسته شدن نیمی از آن، فقط دو جا باقی مانده است. همچنین نقش‌های روی بدنه سنگاب به مرور زمان کمی از بین رفته‌اند.
۲- سنگاب ایوان صاحب: ایوان جنوبی این مسجد به نام ایوان صاحب شناخته می‌شود و یک سنگاب ساده در مقابل آن قرار دارد. این سنگاب در وسط یک حوضچه از سنگ‌های مربع قرار دارد و روی لبه‌اش پنج جا برای جام طراحی شده است. سطح بالایی سنگاب با کتیبه‌ای که دعا برای چهارده معصوم (ع) است و به خط ثلث نوشته شده، و همچنین با نقش‌های کوچک کنگره‌دار تزیین شده است. در قسمت پایین سنگاب، نقش‌های بزرگ‌تری وجود دارد. همچنین روی بدنه سنگاب، نوشته‌ای با مضمون زیر مشاهده می‌شود:
وقف شرعی نمود توفیق… استاد امین ولد اسمعیل… فی ۱۱۰۲
۳ و ۴ – دو سنگاب کوچک دیگر نیز در مسجد جامع اصفهان وجود دارد. یکی در کنار حوض وسط حیاط مسجد و دیگری در مقابل ایوان استاد (ایوان غربی) قرار دارد.
آرتور پوپ، باستان‌شناس، می‌گوید: «روزهایی که به دیدن مسجد جامع اصفهان رفتم و زیر این گنبد ایستادم، احساس کردم تمام وجودم تحت تأثیر زیبایی گنبد و مسجد قرار گرفته است. زیرا در زیر این گنبد می‌توان خلاقیت و هنر ایرانیان را به خوبی دید و عظمت مسجد و گنبد آن را درک کرد. از آن زمان بارها به مسجد جامع اصفهان برگشتم و هر بار که به این گنبد نگاه کردم، تحسین و عشق و علاقه‌ام به اصفهان و ایران بیشتر شد. به همین دلیل می‌خواهم بعد از فوت، بدنم را در این خاک مقدس دفن کنند.»
مسجد جامع اصفهان از مساجدی است که دارای چندین محراب می‌باشد. معروف‌ترین محراب آن در سمت شمال ایوان غربی مسجد و در شبستانی که توسط اولجایتو ساخته شده، واقع است.
این محراب نمونه‌ای زیبا از تزئینات گچبری با گل و طرح‌های هندسی است. علاوه بر این، در مسجد هشت محراب دیگر نیز وجود دارد که به تدریج ساخته شده‌اند.
این اثر تاریخی در اجلاس سی و ششم یونسکو به عنوان میراث جهانی ثبت شد.
مسجد جامع اصفهان
آدرس: اصفهان؛ خیابان مجلسی
تنظیم: مژگان جعفری
مجله رضیم